Nobel Ödülü yoksullukla mücadeleye dikkat çekti

Nobel Ekonomi Ödülü, ilk kez 1968’de İsveç Merkez Bankası tarafından Alfred Nobel anısına kurulup, verilmeye başlandı. Bugüne dek 51 kez dağıtılan ödüle toplam 84 kişi layık görüldü. Ödüllerden 25’i tek kişiye verilirken, 19’u 2, 7’si de 3 kişi arasında paylaştırıldı. Nobel Kimya Ödülü ise Nobel Ödülleri’nin dağıtılmaya başladığı yıldan bu yana 111 kez verildi. Toplam 184 kişiye layık görülen ödüllerden 63’ü tek kişiye verilirken, 23’ü 2 kişi, 25’i ise 3 kişi arasında paylaştırıldı.

700 milyon yoksul için

Dünyada 700 milyon kişi yoksulluk içinde yaşıyor. Her yıl 5 milyon çocuk 5 yaşına gelmeden hayatını kaybediyor ve bu ölümlerin büyük bölümü tedavisi basit ve ucuz hastalıklardan kaynaklanıyor. Bu konu üzerinde çalışan Amerikalı ekonomist Michael Kremer ve meslektaşları Kenya’da yaptıkları saha çalışmalarıyla, yoksullukla mücadelede hangi müdahale biçimlerinin etki oluşturacağını sınayarak, deney merkezli bir yaklaşımın ne kadar faydalı olabileceğini gösterdi.

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi de bu yıl, Alfred Nobel anısına verilen Sveriges Riksbanks (İsveç Merkez Bankası) Ekonomi Bilimleri Ödülü’nün küresel yoksulluğun azaltılmasına yönelik katkılarından dolayı Hint asıllı Amerikalı iktisatçı Abhijit Banerjee, Fransız asıllı Amerikalı iktisatçı Esther Duflo ve Amerikalı iktisatçı Michael Kremer’a verildiğini duyurdu. Akademiden yapılan yazılı açıklamada, “2019 Ekonomi Ödülü’nü kazananların yaptığı çalışmalar insanlığın küresel yoksullukla mücadele kabiliyetini artırmıştır. Yeni deneysel yaklaşımları son 20 yılda kalkınma ekonomisi alanında çığır açmıştır” ifadeleri yer aldı. Kremer, Banerjee ve Duflo, ödülün yanı sıra 9 milyon İsveç kronu tutarında para armağanı da kazandı.

Yeni bir yaklaşım

Ödül Komitesi’nden yapılan açık-lamada, Massachusetts Institute of Technology’den (MIT) Fransız asıllı Amerikalı ekonomist Esther Duflo ile aynı üniversiteden Hindistan doğumlu Amerikalı ekonomist eşi Anbhijit Banarjee ve Harvard Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan Amerikalı kalkınma uzmanı Michael Kremer’in yoksulluğa ilişkin deneysel çalışmalarıyla bu ödüle layık görüldüğü belirtildi. Açıklamada, “Bu yılın Nobel ödülü kazananları, küresel yoksullukla mücadelede güvenilir sonuçlar elde etmek için en iyi yolları bulma konusunda yeni bir yaklaşım geliştirmişlerdir. Bu yaklaşım yoksulluk sorununu daha küçük, yönetilebilir sorunlara bölerek belirli bir noktada, örneğin çocuk sağlığını korumak için en etkili müdahalelerin neler olabileceğini ortaya koymaya çalışmaktadır” ifadesi kullanıldı.

Ödülü kazanan en genç kişi oldu

İngiltere’de yayımlanan The Guardi-an gazetesinin sorularını yanıtlayan Esther Duflo, Abhijit Banerjee ve Michael Kremer’la yoksulluğun kökenini bulmaya odaklandıklarını belirterek “Siyasetçiler, sık sık nedenlerini anlamadan yoksulluk konusunda genelleme yapıyor. Sorunları kendi başlarına ele alıp bilimsel olarak incelemek istedik” dedi. Fransa’nın başkenti Paris’te doğan Esther Duflo ödülü kazanan ikinci kadın ve 51 yıllık Nobel Ekonomi ödülü tarihinde bu ödülü alan en genç kişi oldu. 46 yaşında ödülü kazanan Duflo, Massachusetts Teknoloji Üniversitesi’nde (MIT) yoksulluğu giderme ve kalkınma ekonomisi konularında çalışmalarını sürdürüyor. 1961 yılında Hindistan’ın Mumbai kentinde doğan Abhijit Banerjee ise MIT’de ekonomi profesörü olarak görev yapıyor. 54 yaşındaki Michael Kremer da ABD doğumlu ve Harvard Üniversitesinde gelişmekte olan toplumlar üzerine çalışıyor.

• Gelecek lityum iyon pillerinde
• 2019 Nobel Ödüllerinde Kimya Kategorisinin kazananları Abd’Li John Bannıster Goodenough, İngiliz Mıchael Stanley Whıttıngham Ve Japon Akıra Yoshıno oldu. Bilim insanları Nobel Kimya Ödülü’ne lityum iyon piller üzerindeki çalışmaları nedeniyle layık görüldü. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nden yapılan açıklamada, “Günümüzde dizüstü bilgisayarlardan cep telefonlarına kadar çok sayıda elektronik araçta kullanılan lltyum iyon bataryalar, insan yaşamında çığır açtı. Bu yılın kimya ödülü kazananları, çalışmalarıyla kablosuz ve fosil yakıtlardan bağımsız bir toplumun temellerini attılar” ifadelerine yer verildi.
• Lityum iyon bataryalarin icat edilmesine yönelik çalişmalarindan ötürü Nobel alan uzmanlar, 9 Milyon İsveç Kronu para ödülünün de sahibi oldu. Bununla birlikte 97 Yaşindaki Abd’Li John B. Goodenough, ödülü kazanan en yaşlı bilim insani olarak kayıtlara geçti. Katı hal fizikçisi Goodenough, lityum bataryalarin potansiyelini iki katina çıkaran koşulları oluşturarak, kullanimi daha pratik hale getiren çalışmalara öncülük etti.
• İngiliz Kimyager M. Stanley Whittingham 1970’Li yıllarin Petrol Krizi sirasinda, fosil yakıtlardan bağımsız olarak çalışabilecek yeni bir teknoloji arayışı içinde lityum maddesinin elektronlarini dışa aktarma konusundaki büyük potansiyelini keşfetti. Lityum Eelementi ile deneyler yapan Whittingham, ilk lityum bataryayı yapan isim oldu. Japon kimyager Akira Yoshino ise bataryalarda bulunan saf haldeki lityumu bütünüyle çıkarıp, bataryaları yalnızca lityum iyonlarıyla çalışabilir hale getirdi. Yoshino’nun bu icadı, bataryaların pratik hayatta yaygın kullanımını mümkün kıldı.