Küreselleşmeye karşı artan güvensizlik, ekonomik parçalanmanın habercisi olabilir
Ulusların neden kendi aralarında ticaret yapmaları gerektiğinin ve bunun herkes için nasıl faydalı olabileceğinin mantıklı gerekçesini sunan, İngiliz iktisatçı David Ricardo'nun karşılaştırmalı üstünlük teorisiydi. Ticaretteki istikrarlı büyüme, ülkeler arasındaki ekonomik entegrasyonun artmasına ve bunun sonucunda da küreselleşmeye yol açtı. 1945'ten itibaren, İkinci Dünya Savaşı sonrası yıllarda, mal, hizmet ve sermayenin sınır ötesi hareketinde kapsamlı bir büyüme görüldü.
Sonraki yıllarda devam eden bu barış ortamı eğilimi, 1980'lerde Çin'in ve eski Sovyet bloğu uluslarının küresel ticaret sistemine entegre olmasıyla büyük bir ivme kazandı. Akabinde Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ) kurulması, bir kurallar ve normlar çerçevesi oluşturarak küreselleşme sürecinin ilerlemesine katkı sağladı. Her ne kadar gelgitler olsa da, bu durum dünya toplumlarına tartışmasız birçok fayda sağladı. Öyle ki küreselleşme, fakir ülkelerin ihracata yönelik büyüme yoluyla bu ivmeyi yakalamalarını ve ilerlemelerini sağladı. Sonuç olarak, en az bir milyar insanın yoksulluktan kurtulduğu tahmin ediliyor. Üretim, ölçek ekonomileri ve maliyet verimliliği alanında gittikçe daha fazla uzmanlaştıkça uluslar birbirleriyle entegre oldu. Çıktı verimliliklerinin ürün maliyetlerini düşürüp fiyat uygunluğunu artırmasından en yoksul kesimler fayda sağladı.
Ayrıca, imalat ve hizmetlerin yüksek maliyetli ülkelerden düşük maliyetli ülkelere kaydırılmasının rekabet edebilirlik için gerekli hale gelmesinden de gelişmekte olan ülkelerdeki vasıflı ve yarı vasıflı işgücü faydalandı. Böylece Çin, dünyanın fabrikası, Hindistan ise destek sistemlerinin sağlayıcısı haline geldi. Küreselleşmenin böylesi bariz faydalarına rağmen, yakın tarihli bir IMF politika belgesi, artan hoşnutsuzluğa ve ters yönde bir süreci başlatan işlevsiz politikalara işaret ediyor. Belgeye göre kırılma noktası, 2009'dan itibaren yaşanan küresel ekonomik kriz sonrası dönemdi.
Küreselleşme pek çok sektörde eşit şartlar oluşturarak faydaları çoğu zaman eşit olmayan bir şekilde yeniden düzenlerken, gerilimler gerçekten de artıyordu. Ancak görünen o ki, asıl tehdit, kilit ülkelerdeki politika yapımına sızan, kazanç ve kaybın birbirine eşit olması düşüncesinden kaynaklanmıştı. Uzun süredir başarısızlık olarak kabul edilen ve serbest piyasalar açısından büyük bir bela olarak görülen devlet öncülüğündeki sanayi politikası ve korumacılık, özellikle ABD ve Çin gibi başlıca küresel aktörler arasında yeniden gündeme geldi. ABD, Çin üzerindeki teknolojik üstünlüğünü pekiştirme umuduyla, yeşil enerji, yarı iletkenler ve elektrikli araçlar için 465 milyar dolar değerinde devasa bir devlet desteği programı açıkladı. Ancak bu sübvansiyon ve destekler yalnızca Amerikan girdilerini kullanan karadaki yerli üretim için geçerli olacak.
Yazının devamı Z Raporu 46. sayısında