Küresel ‘restart’
Temmuz ayında yaşanan Microsoft’un Windows işletim sistemindeki kesinti, farklı ülkelerde onlarca sektörde ciddi sorunlar yaşanmasına neden oldu. Sağlık, bilişim, medya, enerji ve farklı sektörlerin yazılım altyapısı çökünce online dünya adeta çevrimdışı kaldı. Yazılım güncelleme sorunu giderilse de dünya 19 temmuz’da gün boyu kabusu yaşadı. Söz konusu gelişme, global ölçekte ülkelerin ve sistemlerinin tek bir şirkete veya kaynağa bağlı olmasının tehlikelerini ortaya koydu. Öte yandan; veri güvenliği, yerli yazılım, siber savaş ve bilişimin politik silah olarak kullanılması tartışmaları bu defa daha ciddi şekilde başladı.
Dev uyduların devre dışı kaldığı, insansız araçların kontrolden çıktığı, ulaşım hizmetlerinin durduğu ve en önemlisi hayatımızın tümü haline gelen internetin kesildiği bilin kurgu filmlerinde yaşananların ön provasına 19 Temmuz günü şahit olduk. Siber güvenlik platformu CrowdStrike ve Microsoft’un dünya çapında çöktüğü haberleriyle güne uyandık. Microsoft’a bağlı firmanın rutin güncellemesinde yaşanan bir aksaklık kısa sürede Windows işletim sistemli bilgisayarlarda mavi ekran hatasına ve sürekli yeniden başlatma sorununa yol açtı. Çevrimiçi dünya için ‘Büyük felaket’ olarak tanımlanabilecek ve sıklıkla komplo teorilerinde duyduğumuz hikayeler gerçek olmaya yaklaştı. Çünkü Microsoft’un dünya çapındaki filli tekel olma durumundan dolayı yüzlerce ülkede birçok sektör hemen aynı kaynaktan hizmet alıyordu. Söz konusu kesintinin oluşturduğu panik onlarca ülkede ve sektörde ciddi sorunlara neden olurken, yüz binlerce kişi farklı nedenlerle mağdur oldu.
Ulaştırma, bilişim ve enerji sektörlerinde ağır hasar
Havayolu sistemleri, hastanelerin teknik altyapısı ve yayın kuruluşları sistemleri tümüyle devre dışı kaldı. Finans alanında bazı bankacılık işlemleri yapılamadı. Küresel çaptaki sıkıntı kısa sürede paniğe dönüştü. Çünkü küresel ekonomi artık yazılım ve internet altyapısıyla yürüyor. Biletleme işlemlerinden trenlerin hareket saatlerine kadar ulaşımda büyük sorunlar yaşandı. Hastaneler randevu veremezken, ABD’li bazı yayın kurumlarının sistemi çöktü. İngiltere'nin önemli televizyon haber kanallarından Sky News kesintinin yaşandığı gün yayın yapamadı. Enerji ve sigorta şirketleri hizmetlerinde aksaklıklar görülürken, kamu hizmetlerinin bazıları verilemedi. Siber saldırı ihtimali sıkça gündeme gelirken, olay netleşene kadar hiçbir yetkili, aksi yönde bir açıklama yapamadı. Çünkü, siber saldırı da güçlü bir ihtimaldi.
Milli Teknoloji Hamlesi’nin önemi anlaşıldı
Bu yazılım sorunu bazı çevrelerce Küresel 'restart' olarak tanımlandı. Microsoft firmasından gün içinde sorununun giderileceği açıklansa da, ülkeler tek bir kaynağa bağlı olmanın risklerini bir kez daha gördü. Öte yandan, Türkiye’nin 2018 yılında başlattığı Milli Teknoloji Hamlesi’nin önemi bir kez daha anlaşıldı. Çünkü söz konusu proje, ülkemizin yazılım ve veri başta olmak üzere teknolojinin hemen her alanında yerli ve milli alt yapıyı geliştirmeyi hedefliyor. Teknolojide dışa bağımlılıktan kurtulma hedefi aynı zamanda geleceğin dünyasına da hazırlanma anlamına geliyor. Teknoloji uzmanlarına göre bu kesinti tek bir yazılım alt yapısına ve sektördeki tekellere bağımlı olmanın risklerini gösterdiği gibi geleceğin savaşları hakkında da ipuçları verdi. ‘Dijital dünyanın çatışmaları da dijital olacak’ tezinden hareketle artık tank, tüfek veya füzelerin yerini ülkelerin teknolojik sistemlerini hedef alan hamleler alacak. Örneğin, Çin ve Rusya’nın ilgili süreçten etkilenmemesi daha önce sektörel dijital alt yapı için kendi yazılımlarını geliştirmesine bağlandı. Zira Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında teknolojik ambargo sıkça gündeme geldi. Ancak Moskova yönetimi bu alanda gerekli önlemleri aldığı için ilgili süreci zararsız atlatmış oldu.
Aslında birçok ülke yaşanan bu gelişme sonrasında tek bir yazılım sistemine veya şirkete bağlı olmanın sakıncalarını fark etti. Herhangi bir siyasi kriz durumunda ülkelerin veya şirketlerin elinde söz konusu teknolojinin silah olarak kullanılması muhtemel göründü. Örneğin, ABD’ye bu denli teknolojide bağımlı olmak dünyanın farklı coğrafyalarında ülkeler için risk unsuru oluşturuyor. Çünkü yakın gelecekte farklı sektörlerin kullandığı yazılım altyapısı politik bir silaha dönüşebilir. Küresel güçler, günümüz şartlarında global medya kurumlarını nasıl çıkarlarını maksimize etmek için kullanıyorsa aynı senaryo yazılım için de sıkça konuşuluyor.