Küresel ekonomide işler iyiye mi, kötüye mi gidiyor?
Kısa vadeli küresel görünüme yönelik riskler aşağı yönde eğimli olmaya devam ediyor. Ancak para politikası aktarımının gücü ve hızı ve enflasyonun devamlılığı konusunda belirsizlik var. Hâlihazırda uygulanan sıkılaştırma, enflasyonu sorunsuz bir şekilde düşürmede ve hedefe ulaşmak için yeterli değil. Enflasyonu kontrol altında tutmak her zaman zordur. Mevcut enflasyona katkıda bulunan faktörler, pandeminin istisnai koşulları ve Rusya-Ukrayna savaşının ekonomik sonuçları durumu daha da karmaşık hale getirdi. Devam eden maliyet baskıları veya enflasyon beklentilerinde yukarı yönlü işaretleri, merkez bankalarının faiz oranlarını beklenenden daha uzun süre yüksek tutmaya zorlayacak. Böyle bir durum finansal kurumların bilançolarında likidite, vade ve kredi risklerini ortaya çıkaracaktır. Geçmiş faiz oranlarındaki artışlardan farklı harcamalarda daha ciddi bir yavaşlamaya, artan işsizliğe ve daha büyük iflaslara neden olabilir. Beklenenden daha sıkı küresel finansal koşullar, gelişmekte olan ekonomilerin borçlarını finanse etmede zorluklarla karşı karşıya kalarak, finansal ve ekonomik oynaklık riskini artıracaktır.
Başka bir risk, küresel emtia piyasalarındaki olumsuz arz şoklarının yeniden ortaya çıkmasıdır. Birçok ülkenin tüketici fiyat endekslerinde gıda ve enerji fiyatları büyük bir ağırlığa sahiptir ve hanehalklarının enflasyon beklentilerinin önemli bir belirleyicisidir. Enerji fiyatları, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından 2022'deki zirvelerinden çok uzakta. Enerji fiyatlarında yeni bir artış, enflasyonun manşetine yeni bir ivme kazandıracak ve emtia ithal eden ekonomilerde büyümeye zarar verecektir. Ayrıca, gıda fiyatlarının ve kıtlıkların yeniden canlanmasının bir dizi gelişmekte olan ve gelişmekte olan ekonomide gıda güvenliğini kötüleştirme riski de vardır. Haziran ayında başlayan El Niño olayının önümüzdeki yıl bazı gıda ürünlerini olumsuz etkilemesi muhtemeldir. Bazı büyük üreticilerin ihracat kısıtlamaları, küresel fiyatların 15 yılın en yüksek olduğu pirinç başta olmak üzere küresel pazarlardaki arzı sınırlamaktadır. Ukrayna'daki savaş, Karadeniz Tahıl Girişimi'nin sona ermesiyle ve Ukrayna'nın Avrupa üzerinden alternatif tedarik rotaları kullanma kapsamı konusunda belirsizliğin devam etmesiyle, buğday, mısır, yemeklik yağlar ve gübre fiyatları üzerinde yeni baskılar yaratma potansiyelini de koruyor. Çin'de beklenenden daha keskin bir yavaşlama yine önemli bir risk haline geldi. Düşük satışların likidite kıtlığı ve yüksek kaldıraçlı gayrimenkul geliştiricileri için temerrüt riskleri yaratmasıyla, emlak piyasasında zayıf tüketici güveni ve devam eden önemli sorunlar önemli endişe kaynaklarıdır. Politika desteğinin dengelenmesinin kapsamı ve etkinliği de geçmişe göre daha sınırlı olabilir. Özellikle yerel yönetim yatırım araçları için yüksek kamu borcu, büyük ölçekli mali girişimlerin kapsamını sınırlar ve konut piyasasındaki zayıflık, para politikası gevşemesinin önemli bir kanalını bozar. Ana senaryoda, Çin'in iç talep büyümesinde 3 puanlık beklenmedik bir yıllık düşüşün, küresel mali koşulların önemli ölçüde sıkılaşması durumunda küresel GSYİH büyümesini doğrudan yüzde 0,6 puan ve potansiyel olarak 1 puanın üzerinde düşürebileceğini göstermektedir.
Büyüme düşmeye devam edecek
Küresel büyümenin hem bu yıl hem de gelecek yıl düşmesi ve dönem boyunca trendin altında kalacağı tahmin ediliyor. Çoğu gelişmiş ekonomide, enflasyonu dizginlemek ve kamu maliyesini sürdürülebilir bir yola sokmak için gereken makroekonomik politika sıkılaştırması devam edecektir. Çin ekonomisindeki sıkılaştırma 2023-2024’te büyümenin yavaşlamasına neden olacaktır. Gelişmiş ekonomilerde politika sıkılaştırmanın tam etkileri, şimdi daha önce düşünülenden daha uzun bir gecikmeyle etkisi ortaya çıkacaktır. Sonuç olarak, yıllık küresel GSYİH büyümesinin şu anda bu yıl yüzde 3'ten 2024'te yüzde 2,7'ye düşmesi bekleniyor. Talep baskılarının soğuması, çoğu G20 ülkesinde genel olarak daha önceki beklentilere paralel olarak başlık ve çekirdek enflasyonu hafifletmeye yardımcı olacaktır.
Çin'de daha keskin yavaşlamayla birlikte, enflasyon baskılarının bu yıl ve gelecek yıl zayıflaması tahmin ediliyor. ABD ekonomisinde, pandemi sırasında biriken aşırı tasarruflar hane halkı harcamalarıyla, şimdiye kadar politika faiz oranlarındaki sert artışa beklenmedik bir şekilde dirençli olduğunu kanıtladı. Bu azaldıkça, daha sıkı finansal koşulların etkilerinin giderek daha görünür hale gelmesi gelecektir. GSYİH büyümesinin 2023'te yüzde 2,2'den 2024'te yüzde 1,3'e düşmesi ve 2024'e kadar büyümenin potansiyelin çok altında yüzde 1 civarında yavaşlaması olası güçlü senaryo arasında yer alıyor.
2022'deki büyük enerji fiyat şokundan elde edilen gelirler üzerindeki gecikme etkisini ve birçok Avrupa ekonomisinde banka bazlı finansmanın karşılaştırmalı önemini yansıtan euro bölgesi ve Birleşik Krallık'taki faaliyet zaten zayıfladı. 2023 ve 2024'te euro bölgesinde GSYİH büyümesinin sırasıyla yüzde 0,6 ve yüzde 1,1 olacağı ve Birleşik Krallık için karşılık gelen sayıların yüzde 0,3 ve yüzde 0,8 olacağı tahmin edilmektedir. Japonya, şu ana kadar politika faiz oranlarında herhangi bir artış olmadan G20'deki tek gelişmiş ekonomidir. Ücret büyümesinin ve güçlü hizmet ihracatının iyileştirilmesinin, büyümenin 2024'teki trende yüzde 1'de yaklaşmadan önce bu yıl GSYİH büyümesini yüzde 1,8'e yükseltmesine yardımcı olması bekleniyor.
G20 gelişmekte olan piyasa ekonomileri arasında Çin, kendi döngüsel ve yapısal streslerine sahip olarak büyük ölçüde ayrı duruyor. Büyük gelişmekte olan piyasa ekonomilerinin çoğu, kısmen para birimlerinin ABD doları karşısında istenmeyen değer kaybını önlemek için faiz oranlarını yükseltmede büyük gelişmiş ekonomileri takip ederken, Çin iç talep büyümesindeki yavaşlamayı ele almak için para politikasını kolaylaştırıyor. Çin'deki büyüme, bu yıl ve gelecek yıl boyunca, yeniden açılmadan 2023'ün başlarındaki ilk toparlanmanın ardından yavaşlıyor olarak görülüyor. Buna karşılık, Asya'nın diğer büyük gelişmekte olan piyasa ekonomileri olan Hindistan ve Endonezya'daki GSYİH büyümesinin 2023 ve 2024'te nispeten istikrarlı kalması bekleniyor. Hindistan için yaklaşık yüzde 6 ve Endonezya için yüzde5. G20 gelişmekte olan piyasa ekonomilerinin geri kalanındaki büyüme görünümü, Arjantin ve Türkiye'de yüksek enflasyon ve emtia fiyatlarındaki dalgalanmalar gibi belirli ulusal koşullara bağlı riskler devam ediyor. Bununla birlikte, genel olarak, Çin hariç, 2023-24'te G20 gelişmekte olan piyasa ekonomileri arasında büyümede mütevazı bir iyileşme görülmektedir.
Tüketici enflasyonu, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin tetiklediği 2022'de enerji ve gıda ürünlerindeki artışın tersine dönmesinin yardımıyla çoğu G20 ekonomisinde beklenenden biraz daha hızlı düştü. 2023 ve 2024'teki ortalama G20 enflasyonunun 2022'deki yüzde 7,8'den sırasıyla yüzde 6 ve yüzde 4,8 olacağı tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, 2024'ün sonlarında çoğu G20 ekonomisinde manşet enflasyonunun hala orta vadeli hedeflerin üzerinde olacağı durum devam ediliyor. Çoğu G20 gelişmiş ekonomisinde başlık enflasyonu, 2022'de görülen zirvelerden en son aya kadar kabaca yarıya azaldı.
Japonya, 2022'nin başından bu yana ABD doları karşısında yenin yüzde 20'sinden fazla değer kaybıyla ithalat fiyatları aracılığıyla enflasyonu yükselten bir istisnadır. Japon manşet enflasyonu son altı ayda çok az değişti ve diğer tüm gelişmiş G20 ekonomilerinin aksine, 2023 için ortalama oranın yüzde 3,1 ile geçen yıldan daha yüksek olacağı tahmin ediliyor.
Çekirdek enflasyon (gıda ve enerji fiyatları hariç) çoğu G20 gelişmiş ekonomisinde henüz kararlı bir şekilde geri dönmedi. G20 gelişmiş ekonomileri için, 2023'te yıllık ortalama çekirdek enflasyonun yüzde 4,3 olacağı tahmin edilmektedir. Maliyet baskıları azalırken ve kar marjları ılımlı olduğu için 2024'te yüzde 2.8'e gerilemeden önce, bu yıl boyunca azalan bir profile rağmen 2022'den marjinal olarak daha yüksek. Enflasyon, G20 gelişmekte olan piyasa ekonomileri arasında büyük farklılıklar göstermektedir. Bununla birlikte, gelişmiş ekonomilerde enflasyonu etkileyen aynı ana faktörler - enerji ve gıda fiyatlarındaki gerileme ve çoğu büyük ekonomide politika sıkılaştırma - gelişmekte olan piyasa ekonomilerini de etkiliyor. G20 gelişmekte olan piyasa ekonomileri için başlık tüketici fiyat enflasyonunun 2022'de yüzde 9,1'den 2023'te yüzde 7,2'ye ve 2024'te yüzde 6,6'ya düşmesi, Brezilya, Endonezya ve Meksika'da enflasyonun yüzde 4'ün altına düşmesi ve Çin'de çok düşük kalması bekleniyor.