Komedi iktidarda!

İtalya, İzlanda, Guatemala, Slovenya ve en son Ukrayna’da seçimleri komedyen adayların kazanması, enteresan bir dip dalgası ile karşı karşıya olduğumuza işaret ediyor. Peki, komedyenden siyasetçi olur mu? Analistler, sanatçı arka planının bir engel olmaktan ziyade bir artı olabileceğini öne sürüyor. Onlara göre komedyenler halka hitap etme konusunda daha başlangıçta psikolojik bir avantaja sahip.

Ünlü yazar Maya Angelou, “İnsanlar onlara ne söylediğini hatırlamayabilir ama söylenenin nasıl hissettirdiğini asla unutamazlar” der. Kariyerlerini siyasete yönlendiren komedyenlerin başarısının sırrı tam da burada yatıyor. Dünya çapında pek çok ülkede siyasete atılan komedyenler ülkelerinde büyük oranda destek görüyor. Siyaseti mizahla birleştirmek etkili bir iletişim sanatı olarak kabul ediliyor. Tabi ki komedyenlerin bu başarısında sosyal medyanın rolü de azımsanmıyor.

Ukrayna: Volodymyr Zelenski

Ukrayna’da cumhurbaşkanı seçilen Volodymyr Zelensky, ülkenin en iyi komedyenlerinden olarak biliniyor. Daha öncesinde siyasi bir deneyimi yok fakat popüler bir televizyon sitcom’unda oynama tecrübesi var. Zelenskiy, önce ülkenin popüler dizisi ‘Halkın Hizmetkarı’ndaki ‘Devlet Başkanı Goloborodko’ karakteriyle milyonların sevgilisi olmuştu. “Halkın içinden, dürüst, prensip sahibi ve akıllı biri devlet başkanı seçilirse ne olur?” Ukrayna’da devlet başkanlığı seçimlerinde ipi göğüsleyen komedyen Vladimir Zelenskiy’nin başrolünde olduğu ‘Halkın Hizmetkarı’ dizisinin tanıtımı bu sözlerle başlıyor.

Dizide Zelenskiy’nin canlandırdığı tarih öğretmeni Vasiliy Goloborodko, bu sistemden yaka silken halkın oylarıyla devlet başkanı seçiliyor. Koruma ordusu olmadan, bisikletle başkent sokaklarında gezen, yolsuzluklara savaş açan ‘Devlet Başkanı Goloborodko’ karakteri, ülkede milyonların sevgilisi haline geldi. Televizyonda reytingi 20 milyona ulaşan diziyi, YouTube’da ise 100 milyona yakın kişi izledi. Dizi birçok farklı dile çevrildi.

‘Halkın Hizmetkarı’ dizisinin ilk sezonu yayımlandığında, günün birinde Zelenskiy’nin gerçek hayatta devlet başkanı olabileceği herhalde çoğu kişinin aklının ucundan geçmemişti.

Fakat dizi gerçek oldu, Halkın Hizmetkarı Partisi’nin adayı Zelenskiy, ülkenin en zengin oligarklarından biri olan rakibi Petro Poroşenko’ya büyük fark atarak seçim zaferini ilan etti. Zelenskiy, kendisini Goloborodko karekteriyle özdeşleştirenlerin yanı sıra, Poroşenko’nun 5 yıllık iktidarında hayal kırıklığına uğrayan Ukraynalıların tepki oylarıyla da devlet başkanı seçildi. Seçim sürecindeki başarısında dizinin rolünü kabul eden ünlü komedyen, “Canlandırdığım karakterle ben tabii ki farklı kişileriz. Ama bu karakterle aynı ahlaki değerlere sahibim” diyor.

Belirsizlik mizaha yöneltiyor

‘Komedyenden siyasetçi olur mu?’ sorusuna cevap arayan bazı analistlere göre, küresel ekonomik ve teknolojik değişimin büyük bir belirsizlik yarattığı bir zamanda, seçmenlerin sadece mizaha değil, gerçekçi olmayan vaatler sunan ve esas fayda olarak iyi hissettiren liderlere doğru yönelmesi anlaşılabilir bir durum. Bazen komik bir mesajdan daha etkili bir mesaj yoktur ve şaka sadece kahkaha attırmakla kalmaz, aynı zamanda etkili bir yönlendirme stratejisidir.

Guatemala: Jımmy Moralles

Jimmy Morales, Ocak 2016’dan bu yana Guatemala’nın başkanlığını yürütüyor. Fakat bundan çok önce, yetenekli bir çizgi roman oyuncusu olarak tanındı. Kardeşi Sammy ile birlikte, çeşitli filmlerde boy göstermenın yanı sıra ‘Moralejas’ adlı popüler bir komedi gösterisinde de yer aldı. 16 yıl boyunca bir komedyen olarak ‘Siyah Pitaya’ adı verilen bir karakter de dahil olmak üzere çok çeşitli karakterleri canlandırdı. Başka bir oyununda ise, yanlışlıkla başkan olan bir kovboyu oynadı.

Devlet tecrübesi bulunmayan Morales’in vaatleri arasında düşük vergiler ve sınırlı hükümet müdahelesi bulunuyordu. Seçim kampanyasında öne çıkardığı slogan ‘Yolsuz değil, hırsız değil!’ olmuştu. Morales, kampanyası sırasında, “20 yıl sizi güldürdüm. Devlet başkanı seçilirsem ağlatmayacağım” vaadinde bulunmuştu.

İzlanda: Jón Gnarr

Jón Gnarr tanınmış bir İzlandalı komedyen. Siyasi konuşmalara samimi, anekdotlu ve açık sözlü bir yaklaşım, Gnarr’ı İzlanda’nın 2008 mali krizi sonrasında popülerliğine iten şey oldu. İzlanda başkentinde 2010 yılında yapılan belediye başkanlığı seçimleri öncesinde, İzlanda siyasetiyle alay etmek için ‘En İyi Parti’ olarak adlandırılan punk rockçılardan oluşan hiciv bir siyasi grup kurdu.

Gnarr, 2010-2014 yılları arasında İzlanda nüfusunun üçte birine ev sahipliği yapan Reykjavik’ın belediye başkanı oldu. Yüzme havuzlarında ücretsiz havlular da dahil olmak üzere bazı önerilerini uyguladı ve istifaya karar vermeden önce İzlanda’nın ilk camisinin inşasını onayladı. Komedyen siyasetçiden 2016 yılında İzlanda başkanlığına aday olması bekleniyordu, ancak gazetecilere, pozisyonun henüz onun için doğru olmadığını söyledi. Gnarr, gazetecilere, “Şu anda cumhurbaşkanlığına aday olmayacağım, ancak gelecekte bir noktada bunu yapmak isteyebilirim” demişti.

İtalya: Beppe Grillo

Beppe Grillo, 1970’lerde komedyen oldu ve kendi ulusal şovunu yapmadan önce ulusal televizyonda çeşitli şovlarda göründü. Ancak komedi kariyerinin son döneminde ana akım İtalyan politikacıları hakkındaki acımasız şakaları nedeniyle blog yayınlamaya başladı.

2000’lerin başında, tam teşekküllü bir aktivistti. Amerikalı belgesel yapımcısı Michael Moore ile karşılaştırmalar yaparak sık sık İtalya’daki yolsuzlukları hedef aldı. Grillo, 2012’de Washington Post’a “Biz onlar gibi bir şey değiliz. Biz ılımlı, güzel insanlarız ve İtalya ile gerçek aşırılıkçılar arasında kalan tek şey biziz” dedi. Grillo’nun kendisi hiçbir zaman siyasi bir göreve sahip olmadı, ancak kurduğu parti, 2018’de İtalya parlamentosunun en büyük partisi haline gelerek önemli bir siyasi başarıya ulaştı. Partinin lideri Luigi Di Maio, şu anda başbakan yardımcısı ve hükümetin ortağı.

Slovenya: Marjan Sarec

Bir hiciv ustası Marjan Sarec, geçtiğimiz yılın Ağustos ayında Slovenya Başbakanı seçildi. 2010’dan beri Slovenya’nın küçük şehri olan Kamnik’in belediye başkanı olarak görev yapan Sarec, eski başbakan Janes Jansa’yı taklit eden popüler bir komedyen olarak ün kazandı. Sarec, bunun dışında Usame bin Ladin, Fidel Castro da dahil olmak üzere birçok ünlü insanı taklit etti ve bir süre gazetecilik de yaptı.

ABD: Al Franken

Amerika Birleşik Devletleri, pek çok aktörün politikaya yeşil ışık yaktığını tecrübe eden ülkelerden. Bunların en meşhuru Ronald Reagan, California valisi ve daha sonra iki dönem başkan olmadan önce popüler bir sinema sanatçısıydı. Bununla birlikte, Washington’ı Hollywood ve New York City’ye tercih eden bir komedyen olarak en ilginç örneklerden biri, Minnesota’nın eski Demokrat senatörü olan Al Franken.

Franken ilk olarak 1970 ve 1980’lerde ‘Saturday Night Live’ için yazar ve sanatçı olarak tanındı. Ayrıca görüşlerini siyaset üzerine oturtmuştu ve 1999’da cumhurbaşkanlığına aday olsaydı nasıl olacağını tasvir eden ‘Why Me?’ Adlı kurgusal bir politik hiciv yayınladı. Komedi oyuncusu ve yazar olarak on yıllar sonra, Air America Radyosu’ndaki Al Franken Show’a ev sahipliği yapan tanınmış bir liberal politik aktivist oldu. Franken ilk olarak 2008’de ABD Senatosu’na atandı. 2014’de yeniden seçilen Franken, kendisine karşı cinsel taciz iddiaları yapıldıktan sonra 2 Ocak 2018’de istifa etti.