İş dünyasında mecburi birleşme dalgası

2020 yılı birleşme ve satın alma anlaşmaları açısından oldukça inişli çıkışlı bir süreç oldu. Covid-19 krizi nedeniyle yılın ilk aylarında neredeyse tamamen duran satışlar ikinci altı aylık dönemde yeniden artış gösterdi. Yılın üçüncü ve dördüncü çeyreklerinde ise birleşme ve satın alma anlaşmalarının toplam finansal büyüklüğü yüzde 30 arttı. KPMG Perspektifinden Birleşme ve Satın Alma Trendleri 2020 araştırması, dünyada birleşme ve satın alma işlemleri önceki yıla yakın bir performans sergilediğini ancak Türkiye’de işlem hacminin arttığını ortaya koydu. Değeri açıklanan işlemlerin toplam hacmi 6.9 milyar dolar oldu. Tarihi rekor olan 304 adet işlem ve değeri açıklanmayan işlemler ile birlikte tahmini toplam işlem hacmi ise 9 milyar dolar seviyesine ulaştı.

Türkiye’de birleşme ve satın almaların genel görünümü hakkındaki bu rapora göre, Covid-19 pandemisinin damga vurduğu 2020 yılı birleşme ve satın alma işlemlerinde kayda değer bir toparlanma sağlayarak geride kaldı. Salgın sebebiyle özellikle sağlık, teknoloji, medya ve telekomünikasyon sektörlerinin piyasa değerlerinde güçlü artışlar görüldü.

Trendler hızlandı

Pandemi sürecinin getirdiği sınırlamalar ve belirsizliklere ek olarak, ABD başkanlık seçimleri, ABD ve Hong Kong başta olmak üzere dünyanın farklı ülkelerinde gerçekleşen eylemler, Batı Asya bölgesindeki çatışmalar ve İngiltere’nin AB’den çıkış sürecine yönelik belirsizlikler de 2020 yılında öne çıkan diğer ekonomik ve siyasi konular oldu. Ancak tüm bunlara rağmen salgın sürecinde gelmesine daha yıllar olduğu düşünülen bazı satın alma ve birleşme trendleri hızlandı.

Bain & Company tarafından hazırlanan Global Birleşme ve Satın Almalar Raporu da pandemi sebebiyle birleşme ve satın almalarda yıllar sonra geleceği düşünülen trendlerin gelişiminin hızlandığını gösterdi. Birkaç yıl önce yapılan bir araştırmada zaten birleşme ve satın almalarda şirketlerin hızlı büyüyen pazarlara girmelerini ya da yeni teknik ve dijital yetkinlikler kazanmalarını sağlayan anlaşmaların payında artış olduğu tespit edilmişti. Bu eğilim 2020 yılında da devam etti. 2015 yılında yüzde 41 düzeyinde olan 1 milyar ABD dolarının üstündeki birleşme ve satın almaların gerçekleşme payı yüzde 56’ya çıktı.

Bu trendlerden bir diğeri de e-ticarete dönüşün hızlanması oldu. Bu durum perakende sektöründe birleşme ve satın almanın önemini artırdı. Bununla birlikte bölgesel ve yerel anlaşmalar da artmaya başladı. Finansal yatırımcılar (özel sermaye, risk sermayesi, varlık fonları) 2019 yılında 78 işlem gerçekleştirmişti. Bu işlemlerin toplam işlem hacmindeki payı yüzde 3 seviyesindeydi. 2020 yılında ise finansal yatırımcıların yapmış olduğu işlemlerin toplam işlem hacmindeki payı yüzde 52’ye yükseldi. Turkcell’in Türkiye Varlık Fonu (TVF) ve LetterOne tarafından satın alınması, Qatar Investment Authority’nin Borsa İstanbul’un azınlık hissesini satın alması da 2020 yılındaki önemli finansal yatırımcı işlemlerinden oldu.

En çok satın alma teknoloji alanında

Bu süreçte satın alma ve birleşmelerde en yüksek payı sağlık, teknoloji ve tüketici ürünleri sektörleri aldı. Çünkü korona virüsü salgını ile ortaya çıkan ihtiyaçlar ve teknoloji kullanımının artması bu sektörlerde hareketliliği hızlandırdı. Bu yoğun talep özellikle teknoloji şirketlerine olan yatırımcı ilgisini oldukça artırdı. Bu sebeple 2020 yılında teknoloji, medya ve telekomünikasyon sektörü işlem hacmi ve işlem adedi bazında ilk sıralarda yer alarak öne çıktı. Telekomünikasyon sektöründeki satışların toplam değeri 2020 yılında yüzde 50 civarında arttı.

Dünyanın önde gelen yönetim danışmanlığı firmalarından The Boston Consulting Group (BCG) son 20 yılı kapsayan birleşme ve satın alma işlemini içeren bir veri tabanı araştırması yaptı. Şirket birleşme ve satın almalarının incelendiği, Global Şirket Birleşmeleri ve Satın Almalarının Yeni Yıldızı Teknoloji isimli rapora göre, teknoloji odaklı şirket birleşme ve satın alma işlemleri zaten son 3 yılda 2 katına çıkmıştı. Pandemi ise teknoloji şirketlerini daha da güçlendirdi. Tüm dünya ve sektörler dijital platformlara yöneldiği için, bu hizmetleri sunan teknoloji şirketleri yatırımcıların ilgisini daha fazla çekmeye başladı. Sektörde eğilim en çok büyüme ve yetkinlik kazanma amaçlı birleşme ve satın almalar yönünde gerçekleşti. Hatta bu amaçla yapılan birleşme ve satın almalar 2020 yılında sektördeki anlaşmaların yüzde 81’ini oluşturdu.

Çünkü uzaktan çalışan ve evlerinde daha çok zaman geçiren insanların günlük rutinlerinin büyük kısmını mobil uygulamalar ve dijital platformlar oluşturmaya başladı. Klasik perakende şirketlerinin online hizmet verme oranları 5 yıl sonraki hedeflerine sadece birkaç ayda ulaştı. Mobil cihazlar veya dijital platformlar üzerinden oynanan oyunlara talep hiç olmadığı kadar arttı. İnsanlar bankaya gitmek yerine dijital platformlar üzerinden bankacılık işlemlerini daha fazla yapmaya başladı. Yani birçok iş online şekilde yapılmaya, hatta sorunlar bile online kanallar üzerinden çözülmeye başlandı. Bunun sonucunda da hemen hemen her sektörün teknolojiyle bağlantılı hale gelmesi bir zorunluluk olmaya başladı.

Birleşme ve satın almalar devam edecek

2021 yılının da birleşme ve satın almalar açısından dinamik bir yıl olacağı tahmin ediliyor. Bu konuda oldukça iyimser bir beklenti var. Ekonomideki kademeli iyileşme ile işlem hacimlerinin artacağı düşünülüyor. 2021 yılında endüstriyel üretim, otomotiv, teknoloji, medya, telekomünikasyon, ilaç ve sağlık sektörleri öne çıkan sektörler arasında yer alacak. Sigortacılık sektörü de tekrar sıçrama yaşanması beklenen alanlardan biri.

Perakende sektöründeki birleşme ve satın almaların önümüzdeki 3 yılda önde gelen şirketlerin büyümesine neredeyse yüzde 60 katkı yapacağı öngörülüyor. Yine perakende sektöründe olduğu gibi geleneksel medya sektöründe de rekabet edebilmek ve dijital rekabetçilerin önüne geçebilmek için daha fazla birleşme olacağı tahmin ediliyor. Hatta bu sebeple medya sektöründe önümüzdeki 2 - 3 yıl boyunca yeni satın alma sayısının hızla artması ve bu artışın çoğunluğunun video streaming kaynaklı olması bekleniyor.