Çevre dostu teknolojilere yeşil patent desteği
Tüm dünyada sürdürülebilirlik üzerine çalışmalar hız kesmeden devam ediyor. Elektrikli araçlar ve hibrit araçlar, güneş panelleri, verimli aydınlatma ve ısıtma sistemleri, geri dönüşüm, atık azaltma teknolojileri, su tasarrufu ve arıtma sistemleri derken bu alanda bir dizi proje hayata geçiyor. Tüm bu çevresel faydalar doğrultusunda ortaya çıkan buluşlar ise ‘yeşil patent’ ile tescilleniyor. Çevre dostu teknolojilere yönelik buluşları destekleyen ve tescilleyen yeşil IT, yeşil yıkama ve yeşil patent hizmetleri sunan Destek Patent’in CEO’su Faruk Yamankaradeniz, Türkiye’de 2022 yılında yeşil teknolojiler kategorisinde toplam 9 bin 265 patentin yayınlandığını söylüyor.
Yeni bir kavram olarak hayatımıza giren ‘Yeşil Patent’ neyi ifade ediyor?
Çevresel faydaları olan bir buluşun patent tescili ile koruma altına alınması durumunda, “Yeşil Patent” (Green Patent) ifadesini kullanabiliriz. Aynı zamanda yenilenebilir enerji, enerji tasarrufu, sürdürülebilir tarım, atık azaltma gibi çevre dostu teknolojilere yönelik buluşlarını patent tescili ile koruma altına alınmasını ifade ediyor. Benzer şekilde Green IT, Green Washing gibi yeni kavramlarla birlikte, Green Patent terimi de yeşil teknolojiler alanında tescil edilen patentler için kullanılan bir terim olarak yaygın bir şekilde kabul görmeye başladı. Yeşil patent, yenilenebilir enerji, enerji korunumu, sürdürülebilir tarım, atık azaltma ve kirlilik kontrolü gibi geniş bir teknoloji alanında tescil edilen patentleri kapsıyor. Yeşil patentlere örnek olarak; elektrikli araçlar ve hibrit araçlar, güneş panelleri, verimli aydınlatma ve ısıtma sistemleri, geri dönüşüm, atık azaltma teknolojileri, su tasarrufu ve arıtma sistemleri verilebilir. Bu kavramın amacı, buluşçulara ve şirketlere buluşları için bir mali teşvik sağlayarak çevre dostu teknolojiler geliştirmelerini, doğal kaynakları korumaya ve iklim değişikliğini hafifletmeye yardımcı olabilecek yeni ve faydalı teknolojilerin korunmasını sağlamak.
Kimler yeşil patent alabiliyor?
Bu patente sahip olmak için nasıl bir süreç işliyor? Yeşil patent tescil sahibi olma gibi bir durum söz konusu değil. Çevre dostu teknolojiler için gerçekleştirilen buluşlar, tıpkı diğer buluşlar gibi yenilik, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik gibi üç patentlenebilirlik kriterlerine uyduğu takdirde tescil edilebilir. Yenilenebilir enerji, enerji tasarrufu, sürdürülebilir tarım, atık azaltma gibi çevre dostu teknolojilere yönelik patent başvuruları, sadece çevreci inovasyonları teşvik etmekle kalmayıp aynı zamanda sürdürülebilirlik amacına da hizmet ediyor. Bu bağlamda Yeşil patent ifadesi, çevre dostu teknolojilerin önemini vurgulayarak bu alandaki patent çalışmalarına değer katıyor.
2022’de 9 bin 265 yeşil teknoloji patenti yayınlandı
Türkiye’de yeşil teknolojiler kategorisinde yapılan patent başvurularındaki son durum nedir?
Yeşil teknolojiler alanında ülkemizde 2022 yılında yayımlanan patent ve faydalı model başvurularında bir önceki seneye kıyasla yüzde 20 oranında düşüş gerçekleşse de son beş yıllık (2017-2022) sürece bakıldığında yüzde 7 oranında artış meydana geldiğini söyleyebiliriz. Ülkemizde 2022 yılında yeşil teknolojiler kategorisinde toplam 9 bin 265 yeşil teknoloji patenti yayınlandı.
Patent, sürdürülebilirliği ne ölçüde teşvik ediyor?
Patentler, sürdürülebilir teknoloji ve uygulamalardaki yenilikleri teşvik ederek çevreyi korumaya yardımcı olabilir. Genellikle başvuru tarihinden itibaren 20 yıl boyunca buluş sahibine özel haklar tanıyan bir tür yasal koruma olan patentler, buluşçuların icatlarını ticarileştirmesine ve yatırımlarından geri dönüş elde etmesine olanak sağlar, bu da yeni çevre dostu teknolojilerin geliştirilmesini teşvik edebilir. Patent tescili ayrıca çevreye zarar verme miktarını azaltan sürdürülebilir tarım teknikleri ve yeşil üretim süreçleri gibi yenilikçi uygulamaları da korumak için kullanılabilir. Sürdürülebilir teknoloji alanında patentlerin varlığı bile, şirketlerin ve bireylerin mali kazanç potansiyelini görmesi ve yeni çevre dostu teknolojilerin geliştirilmesine daha fazla yatırım yapması için teşvik edebilir.
Yeşil patent konusunda Türkiye’de verilen teşvikler neler?
Türkiye'de yeşil teknoloji alanında gerçekleştirilen patent başvuruları için özel bir teşvik bulunmuyor. Ancak diğer sektörlerde gerçekleştirilen patent tescilleri için KOSGEB İşletme Geliştirme Destek Programı çerçevesinde, KOBİ’ler Türk Patent ve Marka Kurumu’na yaptıkları ödemeler için 10 bin TL, yurt dışı kurum/kuruluşlara yönelik ödemeler ve Patent ve Marka Vekili giderleri için ise 20 bin TL'ye kadar destek alabiliyor. Yüzde 60 olarak belirlenen destekleme oranında destek üst limiti ise 100 bin TL. Yeşil teknoloji alanında patent tescil başvuruları gerçekleştirecek olanlar da bu teşvikten faydalanabiliyor.