Aradığımız faize ulaşılmıyor
Yüzyılların klasik iktisat teorisi büyük bir çıkmazda. Yükselen enflasyonu düşürmek için olmazsa olmaz şart olarak öne sürülen faiz artışları beklenen etkiyi göstermiyor. ABD, Avrupa, İngiltere başta olmak üzere gelişmiş ve gelişen ülke merkez bankaları, yaptıkları agresif faiz artışlarına rağmen umduğunu bulamıyor.
Başkasının parasını belli bir süre kullanmak, işletmek için ödenen bedel, fazla para. İktisat teorisinde yüklenen anlamı bu olsa da, faizin beşeri münasebetlerdeki karşılığı daha karmaşıktır. Kimine göre her derde devadır faiz, kimine göre de ocakları batırandır, can yakandır. İnsanın kendi eliyle dünyasını da ahiretini de mahvetmesidir. Enflasyon mu düşürülecek, faiz artıralım. Isınan ekonominin soğutulması mı lazım, hemen faize sarılalım. Topluma kemer mi sıktırılacak, faizi artıralım da tüketici canının istediği her şeye öyle kolayca ulaşmasın. Özellikle de enflasyonun düşürülmesi için yüksek faize sarılmak değiştirilemez ekonomi kuralı olarak pazarlanıyor. Ancak bu tezi savunanlar, iki kere iki dört eder derecesinde net bir sonuç vermediğini bildikleri halde yıllardır olmazsa olmaz şart olarak dayatıyorlar maalesef.
Şimdi de böyle bir hazin tablo var karşımızda. Özellikle ABD, İngiltere ve Avrupa ülkeleri faizi artırdıkları halde enflasyonu düşürmede başarılı olamıyor. Bu sene yaklaşık 90 merkez bankası faiz artırımına gitti. Bunların yarısı tek seferde en az 75 baz puanlık artışı yaptı. Ancak merkez bankalarının enflasyonu yenmek için faiz indirerek uyguladığı sıkılaşma politikaları ilgili ülke ekonomilerini durgunluk riski ile karşı karşıya getirdi.
Fed; Mart ayından bu yana 325 baz puanlık faiz artışı yaptığı halde, ABD’de enflasyon yüzde 9,1 ile 41 yılın zirvesini gördü. Fed önümüzdeki aylarda daha agresif bir faiz politikası izleyeceği izlenimi veriyor. Avrupa’da da durum farklı değil. Avrupa Merkez Bankası, geçen ay politika faizini 75 baz puan artırarak yüzde 1,25'e çıkardı. Banka 24 yıllık tarihinde ilk kez bu oranda bir faiz artışına gitti. Bu radikal adıma rağmen Avro Bölgesi'nde enflasyon ağustosta yüzde 9,1 ile tarihi zirvede. Ukrayna’ya müdahalesi nedeniyle Rusya ile tersleştiği için enerji tedariki konusunda zor günler geçiren Avrupa’yı zor bir kış bekliyor. Almanya Merkez Bankası (Bundesbank), enerji krizi nedeniyle Alman ekonomisinin resesyona girdiğine ilişkin işaretlerin giderek arttığını ve enflasyonun gelecek aylarda çift hanelere ulaşabileceğini duyurdu.
Yazının devamı Z Raporu 41. Sayısında