2024 beklentileri: Tarım
Kovıd-19 pandemisi, gıdanın her şeyden daha önemli olduğu bilincini tüm dünyaya bir kez daha aşıladı. Bu dönemde temel gıda ürünleri paradan daha da üstün hale geldi. Tarım, gıda ve içecek sektörü 2023 yılının ilk 10 ayında 21,29 milyar dolar ihracata ulaşırken, piyasalardaki girdi ve emtia fiyatlarında da artış yaşandı. Bu artışa en büyük sebep olarak ise merkez bankalarının faiz kararları ve anı işi değişimlerine sebep olan iklim krizi gösterildi. Tarım sektörü, 2024’te de büyümeyi hedefliyor.
Kovid-19 dönemi sona ermesine rağmen küresel piyasalardaki tarımsal girdi ve emtia fiyatlarındaki yükseliş devam ediyor. 2023 yılında küresel gıda fiyatları, gelişmiş ülke merkez bankalarının enflasyonla mücadele politikalarından çok fazla etkilendi. Ayrıca hızlı mevsim geçişleri, yağışlar ve don olayları, ani ısı değişikliklerine sebep olunca tarımsal üretimi de olumsuz etkiledi.
Fiyatlardaki artışın temel sebeplerinden bir diğeri ise girdi maliyetlerindeki artış oldu. TÜİK verilerine göre Eylül ayında tarımsal Girdi Fiyat Endeksi yıllık bazda yüzde 40,97 arttı. Artan gübre ve mazot fiyatları ile tarımsal ürünlerdeki fiyat artışı da kaçınılmaz oldu.
2023’ün ilk 10 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 5,64 artışla 21,29 milyar dolar ihracat ve yüzde 7,43 artışla 18,26 milyar dolar ithalat yaptı. Ocak-Ekim döneminde Dış Ticaret Dengesi 3,03 milyar dolar fazla verdi. Yılın ilk 10 ayında en fazla un, rafine ayçiçeği yağı ve fındık içi ihraç edilirken, en fazla ithal edilen ürünler ise buğday, soya fasulyesi ve ham ayçiçeği oldu. Bu dönemde en fazla ihracat Irak, Almanya ve Rusya’ya yapıldı.
Makarna sektörü zirvede
İhracatı en fazla artan sektörlerin başında yüzde 58’lik oran ve 515 milyon dolarla makarna sektörü geldi. Makarna sektörünü 230 milyon dolar ile hayvan yemi sektörü takip etti. TÜİK verilerine göre belirtilen dönemde şeker ve şekerli mamuller sektöründe 214 milyon dolar, yaş meyve sektöründe 213 milyon dolar ve sebze sektöründe 202 milyon dolar ihracat yapıldı.
İhracatı en fazla düşen sektör ise 250 milyon dolar ve yüzde 30’luk oranla beyaz et sektörü oldu. Ayrıca süt ve süt ürünleri sektöründe 234 milyon dolar ihracat gerçekleşti ve geçen yıla göre yüzde 45 oranında düşüş tespit edildi. Canlı hayvan sektöründe ise yüzde 50’lik düşüş meydana geldi ve 53 Milyon dolar ihracat gerçekleşti.
Türkiye un ihracatında dünya lideri
Türkiye un ihracatında ise son 9 yıldır dünya lideri konumunu sürdürüyor. Bu sene Ekim ayı itibarıyla 3 milyon ton miktarda, 1,11 milyon dolar değerinde un ihracatı gerçekleştirdi. Aynı zamanda 15 milyon ton un üretimi ile dünyanın önde gelen üretici ülkelerinden biri oldu. Sektörün 2023’teki ihracat büyümesinde 2022 yılı Ocak-Ekim ayı dönemine kıyasla miktar bazında yüzde 26’lık, değer bazında ise yüzde 6’lık artış yaşandı. 2023 yılında en çok ihracat yapılan ülkeler ise Irak, Suriye, Somalı, Venezuella ve Sudan oldu.
Uluslararası Un Sanayicileri ve Hububatçılar Birliği Avrasya Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy sektörün gündemindeki en önemli başlıklardan birini iklim değişikliği ve kuraklık olarak açıkladı. Bu sene Nisan-Haziran ayları arasındaki yağışlarda yakalanan ivme sayesinde üretimde bir düşüş yaşanmadığına değinen Ulusoy, “Uzun vadede iklim değişikliği ve kuraklık dikkate alınması gereken konulardan. Bununla birlikte sürdürülebilirlik kavramı insanın gıdaya ulaşımındaki rolü dolayısıyla hayati önem arz ediyor. Sürdürülebilirlik yol haritasında karbon ayak izimizi azaltmak amacıyla yenilenebilir enerjilere yönelmek ve sıfır atık politikasını benimsemek önemli adımlar arasında yer alıyor” dedi.
Yeni marka ile yeni pazarlar
Temel gıda ürünlerini kapsayan hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektör ihracatı, yılın ilk 11 ayı sonunda bir önceki yıla göre yüzde 9 artarak 11,3 milyar dolar oldu. 2023 yılını 12,5 milyar dolar seviyesinde tamamlayacaklarını söyleyen TİM Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Sektör Kurulu Başkanı Ahmet Tiryakioğlu, en fazla ihracat yapılan ürün grubunu bisküvi-pasta, buğday unu ve bitkisel yağlar olarak açıkladı. Hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektörünün, tarım ve tarıma dayalı gıda sanayide ihracatın bel kemiği olduğuna değinen Tiryakioğlu, 6 ihracatçı birlik ile oluşturdukları Türkiye Gıda İhracatçıları markasının 2024’te Türkiye’nin uluslararası ticaretteki görünürlüğünü artırmak istediklerini söyledi. Tiryakioğlu, “Yeni markamız; bulgur ve şekerli mamul ürünlerinden başlayarak, Türkiye'nin gıda alanında üretimden gelen gücünü tüm dünyaya tanıtacak. Ticaret Bakanlığımızın desteğiyle yürüteceğimiz faaliyetlerimiz, inanıyorum ki farklı pazarlara da açılmamızı sağlayacak” dedi.