Rastlaşmalar: Moro

Binlerce kilometre uzaktaki İstanbul

Gün biterken misafir olduğum yetimhanenin bahçesinde oturmuş, yarın yapacağım yolculuğu düşünüyorum. Bahçedeki onlarca yetim hep birlikte ezgi söyleme başlıyor. “Yamaçlarında kar var, güllerin solgun yine. Kime dargınsın böyle, söyle İstanbul, söyle” Hayatın daha önce hiç kar görmemiş bu çocukların gönlündeki İstanbul sevgisi beni şaşırtıyor. Günlerdir beraber oyunlar oynayıp, geziler düzenliyoruz. Bu güzelliklerin yanı sıra, beni İstanbul’dan buraya binlerce kilometre yol getiren ise Moro Müslümanlarının uzun yıllardır verdiği özgürlük mücadelesini dinlemek.

Günlerdir bu mücadeleye şahit olmuş kişilerle konuşuyorum. Sabah erkenden yola çıkıp röportajlara devam edeceğim. Bugüne kadar özgürlük için savaşmış, siyasi mücadele vermiş liderlerle görüştüm ama ilk kez bir kadın ile görüşeceğim. Sabah hazırlanıp yola çıkacağım sırada birden fazla yol arkadaşım olduğunu öğrenince şaşırıyorum. Yaşıtım olan gençler, Halime teyzenin yanına gideceğimi duyunca bu yolculuğa katılıp, anlatılacakları dinlemek istemişler.

Yolu ve elektriği olmayan okul

Cotabato’dan başlayan yolculuğumuz hiç bilmediğim bir istikamete doğru devam ediyor. Yaklaşık iki saatin sonunda köy yoluna dönüyoruz. Artık asfalt yok, sallantılı bir yolculuk başlıyor. Yeşillikler içinde devam eden yolculuğumuz bir mescidin yanında son buluyor. Geniş bir avluya giriyoruz. Büyük bir kalabalık ve misafir sofrası bizi karşılıyor. Avludaki çardakta oturuyoruz. Ev ile medrese arasında bir yer burası, karşımızda bir kara tahta var.

• Halime teyze bizi karşılıyor. Yanında kardeşi, yeğenleri ve diğer akrabaları var. Buraya Moro Müslümanlarının mücadelesinde önemli bir yere sahip olan Selamet Haşim hakkında konuşmak için geldik. Mücadelenin nasıl başladığını, bugüne kadar neler yaşadıklarını anlatıyorlar. Diğer yandan onları tanımaya çalışıyorum. Elektriği ve suyu olmayan bir köy burası. Eğer biraz para bulabilirlerse parça parça satın aldıkları güneş enerjisi sistemini kuracaklarını söylüyorlar. Su ise kuyudan çekiliyor.

Halime teyze ömrünün 40 yıldan uzun süresini Moro Müslümanlarının lideri olan abisi Selamet Haşim’in yanında geçirmiş. Ömrü yettiğince ona hizmet edip, mücadelesine destek olmuş. Yeri geldiğinde abisinin yanında 5 gün boyunca bir kamptan diğerine boyunu aşan dereleri geçip ulaşmış. Hiç evlenmemiş. Şimdi doğduğu köyde okulu olmayan çocuklara bahçesine kurduğu barakada eğitim veriyor. Bir liderin izinden giderken onun yolunu açan güçlü bir kadının hikayesine şahit oldum.

Ne olmuştu?

Filipinler’in güneyinde yaşayan Müslüman Moro halkı uzun yıllar bağımsızlık mücadelesi verdi. 1521 yılında Filipinler’in İspanyollar tarafından keşfedilmesiyle sömürgeci güçler bölgeye yerleşmeye başladı. Mindanao adasında yaşayan Müslüman halk sömürgeciliğe karşı bağımsızlıkları kaybetmemek için sürekli direniş gösterdiler. Yıllar içinde kazanımları olsa da Moro Müslümanları asimilasyon ve bölgeye uygulanan yerleşim politikası sebebiyle azınlık durumuna düştü.

Yaşanan çatışmalarda yüz binlerce kişi hayatını kaybetti. 1997 yılında Filipinler hükümeti ve MILF (Moro İslami Kurtuluş Cephesi) arasında başlayan barış görüşmeleri 2018 yılında yapılan antlaşma ile nihayete erdi. 2019 yılında yapılan yerel seçimin ardından Bangsamoro Özerk Yönetimi kuruldu. Moro müslümanları uzun yıllardır sürdürdükleri mücadeleyi kazandı. Yaşananlar geride binlerce yetim ve birçok ekonomik sorun bıraktı. Özerk devlet artık bölge halkının kalkınması için daha zorlu bir mücadele veriyor.