Nadja Berberovic-Dizdarevic: Okuduğum kitapları dedemle tartışırdık
Aliya İzzetbegoviç’i hepimiz Bosna için verdiği büyük mücadele, entelektüel ve siyasi kimliğiyle tanıyoruz. Peki o bizim bildiğimiz bu kimliklerin dışında nasıl bir dedeydi? Torunlarıyla ilişkisi nasıldı? Bilge Kral’ın torunlarından Nadja Berberovic-Dizdarevic ile Aliya’nın torunu olmayı ve aralarındaki dede-torun ilişkisini konuştuk.
Öncelikle mülakat davetimizi kabul ettiğiniz için teşekkür etmek istiyorum. Sizi tanıyarak başlayalım mı?
Benim adım Nadja Berberovic-Dizdarevic. Evliyim, iki oğlum var. Felsefe fakültesinde Sanat Tarihi ve Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü’nden mezun oldum, ardından Görsel Sanatlar ve İletişim Tasarımı Bölümü’nde yüksek lisans yaptım.
Aliya İzzetbegoviç Müzesi’nde çalışmadan önce, Uluslararası Saraybosna Üniversitesi Kültürel Çalışmalar Bölümü’nde akademik çalışmalarda bulundum. Benim için büyük bir vazife ve fırsat olarak iki ay önce aynı müzenin direktörlüğüne atandım.
Bize çocukluğunuzun Bosna’sını anlatır mısınız? Nasıl bir ailede yetiştiniz?
Savaş başladığında ben altı yaşındaydım. Bu yüzden anayurduma dair çok fazla çocukluk anım yok. Bu sırada Bosna’da kalan ailemden ayırıldım ve Almanya’ya teyzem ve kuzenlerimin yanına iltica ettim.
Ardından, Hırvatistan’a ve en son annem, kız kardeşim ve kuzenlerimle beraber 1,5 sene kalacağım İstanbul’a taşındık. Savaş benim ailem ve çocukluğum üzerinde kara bir iz bıraktı. Yine de ailem sayesinde kendimi her zaman güvende ve korunmuş hissettim. Zor zamanlarda dahi birbirimize her zaman çok yakındık.
Tarihe iz bırakan siyasi ve entelektüel bir lider olmasının yanısıra bir dede olarak Aliya’yı nasıl tanımlarsınız?
Aliya’nın beş torunu var. O sıcak, ilgili ve zarifti. Bizimle oyunlar oynayıp şakalar yapan bir dedeydi. Esprili olmasının yanı sıra bize akıl ve hikmetli tavsiyeler verirdi.
Her cuma günü rahmetli dedemin evine öğle yemeğine gittiğimizi hatırlıyorum. O, her zaman keyifli, neşeli ve güler yüzlüydü. Güçlü bir karizması ve delici bakışları vardı. Biz torunları için her şeyden önce dedeydi. Bizimle şakalaşmayı da çok severdi.
Dede torun ilişkinizi nasıldı? Onunla ilgili en kuvvetli anınız nedir?
Dedem vefat ettiğinde 18 yaşındaydım. Her zaman ona çok büyük bir saygı duyardım. Hala da öyle... Aynı zamanda onun bilgeliğiyle gurur duyarım hep. Asil bir insandı esasen benim dedem.
Onunla ilgili en kuvvetli anılarımdan biri; bir yaz tatilinde Dubrovnik’te -o sıralar dört yaşındaydım- bana yüzmeyi öğretmesidir. İlk gençliğimde onun kütüphanesinden çok yararlandım ve onunla çok vakit geçirdim. Okuduğum kitapları onunla tartışırdık. Belagati ve bilgeliği beni çok etkilerdi. O zaman bile bu adamın benim hayattaki en büyük rol modellerimden biri haline geleceğini bilirdim.
Ondan neler öğrendiniz?
Bildiğim birçok şeyi -daha doğrusu bildiğime inandığım bir çok şeyi demeliyim- ben dedemden öğrendim. Kitaplarının hepsini defalarca okudum ve her yeni okuyuşumda hayat üzerine derin düşünceler, din, ruhsallık, özgürlük, etik ve benzeri konularla alakalı yeni şeyler keşfettim. Yıllarca, onun yazılarında çok beğendiğim yerleri toparladım ve bir not defterine kaydettim.
Bir süre sonra, bu alıntı koleksiyonunu şiirinin adını “Kendime Notlar” taşıyan resimli bir kitap olarak yayınlamaya karar verdim. Bu zamana dek, kitap Türkçeye, İngilizceye ve Farsçaya çevrildi. Aliya’nın karakteri ve eserlerine yurtdışında daha çok değer veriliyor.
Dedemin tüm eserlerini okuyan ve kelimesi kelimesine alıntılar yapan birçok yabancı ile tanıştım. Gelecek nesillerin kültürlerini, geleneklerini ve kimliklerini korumaları adına ülke tarihini daha çok okumaları, daha çok tanımaları gerektiğine inanıyorum.
* Bu röportaj Nihayet Dergisi için Sümeyye Semiha Büyük tarafından İngilizce'den Türkçe' ye çevrilmiştir.