Manzara ve özlem
Birleşik Devletler’e yerleşmiş Sovyet sanatçılar Vitaly Komar ve Alexander Melamid, 1993 yılında Nation Institue’dan on ayrı ülkedeki insanların sanatsal tercihlerini incelemek için ödenek aldılar. Birleşik Devletler’de Martilla & Kiley, diğer ülkelerde farklı kamuoyu araştırma şirketlerine dünya çapında ayrıntılı bir anket yaptırdılar. Bazı yerlerde anketlerin yanı sıra şehir meclisi toplantıları ve odak grupları da düzenlendi. Bütün katılımcılar neyin resmini görmek istedikleri, iç mekân mı yoksa manzara mı tercih ettikleri, ne tür hayvanlardan hoşlandıkları, en sevdikleri renkler ve nasıl insanların resmedilmesini istediklerini gibi sorular soruldu (ünlü-sıradan, giyinik-çıplak, genç-yaşlı gibi). Anketler, yapıldığı ülkelerin nüfuslarına genellendiğinde Komar ve Melamid’in Halkın Seçimi projesinin ortaya koyduğu grafikler ve tablolar, haklı olarak “yaklaşık iki milyar insanın” sanatsal tercihlerine dair güvenilir bir gösterge olma iddiasında bulundu.
Ancak bu proje sayılarla ortaya konan tercihlerden fazlasını üretti: Bu yetenekli sanatçılar (aslen sosyalist gerçekçi olarak eğitim görmüşlerdi) sonuçlarla yetinmeyip bir de araştırmadaki her ülke için en çok istenen ve en az istenen tabloları yaptılar. Bu tablolar her ulus için en sevilen renkler, şekiller ve konuların kullanıldığı pastişlerdi.
En az istenen tablolar, bir gün modernist soyutlamanın geniş kitlelerce kabul göreceğini umanlar için kötü bir haber. Nedeyse hiçbir ulusta insanlar soyut tasarımlardan, özellikle de pek sevilmeyen sarı, camgöbeği, altın ve portakal renginde koyu boyalar kullanarak yapılmış pürüzlü şekillerden hoşlanmadı. Olumsuz fikirlerdeki bu kültürler üstü benzerlik aynı şekilde olumlu fikirlerde de karşılık buldu: Neredeyse istisnasız bir şekilde en çok istenen resim, içinde su, insan ve hayvanlar bulunan bir manzaraydı. Tüm dünyada en çok sevilen renk açık ara mavi çıkınca Komar ve Melamid manzaralarında maviyi baskın renk olarak kullandılar. Birleşik Devletler’deki anket sonuçlarına dayanan Amerika’nın En Çok Arananı adlı tabloları tipik Amerikan tercihi tarihi figürleri, çocukları ve vahşi hayvanları bir araya getirmek için, George Washington’ı cezbedici bir göl veya nehrin kenarındaki çimenlik bir alana yerleştirdi. Onun yakınlarında Disneyland’de gezintiye çıkmış tatilcilere benzeyen üç düzgün görünümlü genç yürüyor, yanlarında iki geyik hoplarken, Washington’ın arkalarında suda bir hipopotam böğürüyor.
Sanat İçgüdüsü, Denis Dutton, Ayrıntı Yayınları