Dünü ve bugünüyle kültür ve edebiyat mahfilleri
NİHAYET DERGİ
Nihayet Dergisi'nden Türkiye'deki kültür ve edebiyat mahfilleri konusunda daha detaylı bilgi edinmek isteyenler için kitap önerileri.
On dokuzuncu asrın Osmanlı’sında ilim, kültür ve sanatın merkezi İstanbul’dur. O dönemin şartlarında Batı karşısındaki geri kalmışlık kompleksinin de etkisiyle siyasi, iktisadi ve fikrî tüm cemiyetler yenî bir arayış içine girer. Bu arayışın bizzat içinde olan ilim ve sanat erbabı çeşitli muhitlerde bir araya gelir. Bu muhitler arasında saray ve çevresindeki resmî müesseseleri, vezir, âlim ve şairlerin konaklarını ve kahvehaneleri de sayabiliriz. Şemsettin Şeker, Ders ile Sohbet Arasında On Dokuzuncu Asır: İstanbulu’nda İlim, Kültür ve Sanat Meclisleri çalışmasıyla dönemin toplanma mekânlarını bir araya getirerek bizi o sohbetlerin içine çekiyor. Mekânların fotoğrafları, mecmua sayfaları, mektuplarıyla on dokuzuncu yüzyılın kültür, sanat ve ilmî arşivini okuyucuyla buluşturuyor.
Ders ile Sohbet Arasında, Şemsettin Şeker, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları
Kültür tarihçisi ve yazar Dursun Gürlek, Çınaraltı’nda Kitap Sohbetleri kitabında İstanbul’un kültür sanat mahfillerini hikâyeleriyle birlikte okuruna anlatıyor. Küllük’ten Marmara Kıraathanesi’ne kadar uzanan mekânlarda kültür, sanat, tarih alanında yapılan sohbetlere değinirken Türk edebiyatının önemli isimleri hakkında bilgiler de veriyor. İbnülemin Mahmut Kemal, Ali Emîrî Efendi, Ahmet Hamdi Tanpınar, İsmail Hâmi Danişmend, Ahmet Mithat Efendi, Halid Ziya Uşaklıgil, İsmail Sâib Efendi bu önemli kitapta anlatılan isimlerden sadece bazıları.
Çınaraltı’nda Kitap Sohbetleri, Dursun Gürlek, Timaş Yayınları
Doğan Hızlan’ın anekdotlarından oluşan Hatırlamak 1950’lerden bugüne kadar uzanan bir yelpazede edebiyat muhitleri ve bu muhitlerde konuşulan konular hakkında detaylı bilgiler veriyor. Hızlan kitabın sonunda yer alan söyleşisinde ise yıllarca bulunduğu bu çevrelerde yaşadıklarını aktarıyor.
Hatırlamak, Doğan Hızlan,Yapı Kredi Yayınları
Mekân Hikâyeleri, Türkiye’deki kültür mekânlarında ortaya çıkan bilincin, ruhun, düşüncenin kaydını çıkarıyor. Çok sayıda yazarın makalelerinden oluşan kitap, nitelikli bir toplumsal hafıza çalışması örneği sunuyor.
Mekân Hikâyeleri, Köksal Alver - Duran Boz, İz Yayınları
Edebiyat mahfilleri üzerine derinlikli çalışmalar yapan isimlerden biri de Turgay Anar. Anar’ın Kapı Yayınları’ndan çıkan eseri Mekândan Taşan Edebiyat’ta İstanbul’un kültür sanat mahfillerini öğrenebiliyoruz. Anar, İstanbul’un konaklarından kahvehanelerine kadar geniş bir alana yayılan mahfilleri tek tek incelerken bize bu mekânların sanatı ve sanatçıyı nasıl etkilediğini de aktarıyor. 19. yüzyılın ikinci yarısından günümüze kadar uzanan zaman aralığındaki mahfillerin işlevini, bu mekânlarda kimlerin bulunduğunu, nasıl sohbetler yapıldığını yine Anar’ın derinlikli araştırmasından öğreniyoruz. Kitap, kadim geleneğinde olduğu gibi dünyanın önemli kültür ve sanat merkezlerinden olmaya devam eden İstanbul’da edebî hafızanın nasıl mayalandığını anlamamız için önemli bir kaynak.
Mekândan Taşan Edebiyat , Turgay Anar, Kapı Yayınları
Türk edebiyatında edebî muhitler genellikle İstanbul’un çevresinde şekillendi. İstanbul’un gölgesinde kaldığı düşünülen Ankara’nın bir kültür muhiti olarak konumunu ise Necati Tonga’nın Çolpan Kitap’tan çıkan eserinde görebiliriz. Kentin âdeta kültür haritasını çıkaran Tonga, edebî muhitlerin oluşmasındaki etkenleri de irdeliyor. Altını çizdiği hususlardan biri de şairli - yazarlı meclis geleneğinin uzun yıllar devam etmesi. Özellikle Cumhuriyet’in ilk yıllarında devlet gölgesinde büyüyen Ankara’da Atatürk’ün yakın çevresindeki entelektüelleri vekilliğe teşvik etmesi bunun ilk adımı oluyor. Bu geleneği İsmet İnönü de sürdürüyor. 1940’lar ve 50’lerde de Hasan Ali Yücel’in konumu Ankara’nın edebî muhitine katkılar sağlıyor. Kitap boyunca yeme-içme mekânlarının edebiyat mahfiline dönüşmesi de incelenmiş. Ankara’da yaşayan edebiyatçıların uğrak mekânlarında yaşadıkları hikâyeleri de aktarılıyor.
Bir Edebî Muhit olarak Ankara, Necati Tonga, Çolpan Kitap
İstanbul’un kahvehaneleri sadece bir buluşma mekânı değildi. Aynı zamanda sanatçıların bir araya geldiği kültür mahfilleri hâline de geliyordu. Daha önce Marmara Kıraathanesi isimli kitabıyla önemli bir çalışmayı okurla buluşturan Cem Sökmen, bu eseriyle de kadim kentin kahvehanelerini mercek altına alıyor.
Eski İstanbul Kahvehaneleri, Cem Sökmen, Ötüken , Neşriyat
Latin Amerika edebiyatının mahfilleriyle Şilili yazar Roberto Bolaño’nun romanı üzerinden tanışabiliriz. Vahşi Hafiyeler, Damardan Gerçekçilik akımının kurucusu Cesárea Tinajero’yu arayan Ulises’le Arturo’nun hikâyesini anlatırken Latin Amerika edebiyatından önemli isimlerle tanışmamızı sağlıyor.
Vahşi Hafiyeler, Roberto Bolaño,Can Yayınları