Çöpatlamaz Atıf Efendi
Meczuplar, dünya durdukça var olacak bir zümre. Onları anlamaya akıl kifayet etmez, mantık onların hâllerini kavrayamaz. “Meczup işte…” denilip geçilir.
On dokuzuncu yüzyılın başlarında İstanbul’da yaşamış Çöpatlamaz Baba adlı bir meczuptan bahsedilir. Kendisi Eyüp Sultan civarında yaşarmış. Yolda gördüğü hiçbir çöpün üzerinden atlamaz, her seferinde rastladığı çöpü kenara çeker, yoluna öyle devam edermiş.
Meczuplar, dünya durdukça var olacak bir zümre. Onları anlamaya akıl kifayet etmez, mantık onların hâllerini kavrayamaz. “Meczup işte…” denilip geçilir. Ancak bilinir ki bağlı oldukları yerdir onları bizden farklı kılan. O sebepten pek işlerine karışılmaz. Bildikleri nedir bilmeyiz, ama yaptıklarında illa bir hikmet vardır.
Osmanlı’da böyle nice zikre değer meczup mevcuttu. Bunlardan biri de işte hakkında başka pek bir şey bilmediğimiz Çöpatlamaz Baba’dır. Bir gün, ehl-i tarik bir zat olan ve devlet ricali tarafından da çokça sevilen Atıf Efendi, Eyüp Sultan’daki dergâha gitmek üzere kayığa bindiği sırada, Çöpatlamaz Baba kayığının baş tarafına bir ayağını basarak, üç defa “Hâlimi sana verdim” der. Atıf Efendi, Balat’a çıktıktan sonra, tıpkı Çöpatlamaz Baba gibi, yoluna çıkan her çöpü kenara çekip yoluna öyle devam etmeye başlar. Bu sebepten ona herkes Çöpatlamaz Atıf Efendi demeye başlar.
Atıf Efendi, tahsiline devam ederken tarik-i Cerrahiye’ye dâhil olup Şeyh Mehmed Ârif Dede Efendi’den hilafet almış, daha sonrasında Rumeli Hisarı’ndaki Karabaş Ahmed Efendi’nin dergâhına şeyh olarak tayin edilmiştir. Onu gibi kâmil bir şeyhin kalplere giden yolda çeri çöpü atlamadan her birini gönüllerden def ederek kalpleri yoğurduğu muhakkaktır. II. Mahmud’un sohbetine çokça başvurması da hiç şüphesiz boşuna değildir.
Meczuptan ehl-i irfana geçen bir hâlin beyanıdır işte bu da. İkisinin de ruhuna rahmet dileyerek, Atıf Efendi’nin çeşitli makamlarda bestelenmiş bir nutkunu buraya alalım:
- İrfan meclisine erişebilsem
- Varıp anlar ile görüşebilsem
- Aşkın kervanına karışabilsem
- Yolda bırakmazlar alırlar seni
- Âşıkların solmaz taze gülleri
- Zikr ü tevhid eder daim dilleri
- Evliyaullahın doğru yolları
- Yolda buluna gör alırlar seni
- Derviş olan aba giyer eynine
- Sincap samur komaz gayrı gönlüne
- Cihan zerre kadar gelmez aynına
- Buna razı isen alırlar seni
- Hazret-i Nûreddîn aşkın rehberi
- Atıf dervişlerin edna kemteri
- Gelirsen demezler gelme dön geri
- Kapıdan savmazlar alırlar seni