Terk edilmiş bir saray
Kâbil’e yaklaşık 16 kilometre mesafede yer alan Dârulemân Sarayı, günümüzde tamamen harabe halinde. 1960’lara kadar ayakta kalan saray, ilk olarak ciddi bir yangın geçirdi. Ardından, 1978’de komünistlerin saldırısına uğradı; daha sonra da 1990’lardaki iç savaştan nasibini aldı. Sovyet işgali döneminde askerî üs olarak kullanılan Dârulemân Sarayı, hâlâ çatışma dönemlerinin izlerini duvarlarında taşıyor.
Afganistan’ı 1919 ila 1929 yılları arasında yöneten Kral Emânullah Han, başkent Kâbil’in güneybatısındaki bir tepenin üzerine ihtişamlı bir saray inşa ettirmişti. Kendi adını verdiği “Dârulemân” adlı yeni şehrin merkezinde yer alacak şekilde tasarlanan saray, Batılı hayat tarzının da somut örneği olacaktı. “Emniyet ve güven beldesi” anlamına gelen Dârulemân kelimesi, aynı zamanda saraya da isim olarak verildi.
Ülkesinin bağımsızlığı için İngilizlere karşı verilen savaşa liderlik etmesinden sonra, büyük bir halk desteğiyle Afganistan tahtına oturan Emânullah Han, tıpkı kendisiyle aynı yıllarda iktidara gelen Mustafa Kemal Atatürk (Türkiye) ve Rıza Şah (İran) gibi, Batılılaşma yanlısı bir liderdi. İlk ziyaretini Türkiye’ye gerçekleştirmesinin hemen ardından, başta kadınların kılık-kıyafeti olmak üzere geleneksel birçok konuda reformlara girişen Emânullah Han, Dârulemân şehrini ve sarayını da Batılı hayat tarzının somut şekilde sergileneceği bir örnek olarak düşünmüştü.
Ancak Afganistan’ın yerel dengeleri, Emânullah Han’a zihninde tasarladıklarını tam anlamıyla uygulama fırsatı vermedi. Emânullah, sarayın inşaatının bittiğini görse de, yeni başkentinin tamamlandığını görmeye ömrü yetmedi. Avrupa’ya yaptığı bir ziyaretin ardından, Kâbil’e döner dönmez tahtından feragat etmek durumunda kalan Emânullah Han, 1929’da ülkesini terk etti, 1960 yılında da sürgünde yaşadığı İsviçre’nin Zürih kentinde öldü.
Kâbil’e yaklaşık 16 kilometre mesafede yer alan Dârulemân Sarayı, günümüzde tamamen harabe halinde. 1960’lara kadar ayakta kalan saray, ilk olarak ciddi bir yangın geçirdi. Ardından, 1978’de komünistlerin saldırısına uğradı; daha sonra da 1990’lardaki iç savaştan nasibini aldı.
- Sovyet işgali döneminde askerî üs olarak kullanılan Dârulemân Sarayı, hâlâ çatışma dönemlerinin izlerini duvarlarında taşıyor.
Restore edilmesi için milyonlarca dolar gereken Dârulemân Sarayı, Afganistan’ın bugün içinden geçtiği politik türbülans hali içinde unutulmaya terk edilmiş görünüyor. Avlusunda Afgan çocukların futbol maçları yaptığı sarayın sütunları, duvarları ve koridorları, yakın tarihi dikkatli bir gözle okuyanlara Afganistan hakkında çok şeyler söylüyor…