Patani'de barışın geleceği ve engeller

Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed’in 24 Ekim 2018’deki Taylan ziyareti sırasındaki “Ülkenin güneyindeki şiddeti sonlandırmak için mümkün olan her alanda yardım etme sözü verdik” açıklaması, Patani’de çıkmaza giren barış sürecini tekrar gündeme getirdi.

Tayland’da 22 Mayıs 2014 tarihinde gerçekleşen darbe sonrasında barış görüşmeleri kesintiye uğramıştı. Bu tarihten itibaren hiçbir ilerleme olmayan barış süreci, yaklaşan seçimler ve Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed’in ziyaretiyle tekrar gündeme geldi.

Mahathir Muhammed, 10 Mayıs 2018’de yeniden başbakan olmasının ardından barış görüşmelerinde arabuluculuk yürütme görevini eski polis şefi Abdul Rahim Noor’a vermişti. Muhammed’in Tayland’daki açıklamasının ardından, 25 Ekim 2018 günü barış görüşmelerinde “yeni dönem” söylemiyle Tayland yönetimi tarafından müzakereci olarak seçilen eski General Udomchai Thammasarorat ile Abdul Rahim Noor ilk görüşmelerini gerçekleştirdiler.

Abdul Rahim görüşmeyi “Altı yıldır belirli bir seviyeye kadar devam eden barış sürecini hızlandırma yönünde yeni adım” olarak ifade etti. Udomchai Thammasarorat ise “Abdul Rahim ile konuştuklarımıza göre sıkıntıların çözülmesi zor değil. Bütün gruplara açığız ve hepsiyle konuşacağız” açıklaması yaptı.

Fakat açıklamada bölgede en çok silahlı gücü elinde bulunduran Ulusal Devrimci Cephesi (BRN) hakkında özel bir bilgi verilmedi. BRN, Mahathir’in Bangkok ziyareti öncesi müzakerelerin ancak doğrudan kendileri ile yapılması halinde başarılı olacağını duyurmuştu.

Ayrıca Mahathir Muhammed görüşmesi ile ilgili olarak Tayland askeri yönetim başbakanı Prayut Chan-o-cha "İki taraf da bu olayın Tayland'ın iç sorunu olduğunu kabul ediyor. Malezya tarafı sorunların daha hızlı çözülmesini sağlamak için yardıma hazır" dedi. Bu açıklamada olduğu gibi Tayland yönetimi, Patani bölgesinde yaşananları bir iç mesele olarak gördüğünü sıklıkla dile getiriyor. Fakat BRN görüşmelere uluslararası gözlemcilerin olması ve benzer tecrübelerden faydalanılması gerektiğini belirtiyor.

Barış sürecinin önündeki engeller

BRN temsilcilerinin de dâhil olduğu Patani’deki altı farklı grubu bünyesinde bulunduran ve 2015 yılında kurulan MARA Patani çatı organizasyonu, barış görüşmelerini yürütüyor. Fakat BRN’nin çok parçalı siyasi yapısı ve otoriteyi elinde tutmak istemesi süreci zora sokuyor. Halk arasında sahip oldukları destek ve silahlı güç sebebiyle BRN faktörü barış sürecindeki önemli konulardan birisi olarak çözüm bekliyor.

Ülkede sıklıkla yaşanan darbeler ise bir diğer engel olarak süreci etkiliyor. Chiang Mai Üniversitesi Güneydoğu Asya Enstitüsü profesörlerinden Paul Chambers, Tayland’da 1912 yılından beri neredeyse 30 darbe girişimi olduğunu söylüyor. Bugüne kadar bu girişimlerden 12 tanesi başarılı oldu.

Tayland’da siyaset, meşruti krallık düzeni ve demokratikleşme arasında zorlu bir süreç yaşıyor. Ülkede krallık, hükümet ve asker arasında kalan siyasi ortam, istikrara bir türlü kavuşamıyor. Özellikle son iki darbede olduğu gibi iktidar partilerinin öne çıkması ve ordunun da krallığı koruma amacıyla bunları engelleme çabaları, darbelerle sonuçlanıyor. Barış sürecinde 2006 yılında Başbakan Thaksin Shinawatra, ardından da 2014 yılında kız kardeşi Yingluck Shinawatra darbe ile görevden uzaklaştırıldı. 2014 yılından itibaren ise Tayland’da askeri yönetim görev yapıyor. Daha önce 2018 yılı kasımında yapılacağı söylenen seçimler ertelenmiş, ardından da 24 Şubat 2018 tarihinde yapılacağı açıklanmıştı.

Yaşanan siyasi karmaşaların yanı sıra, süreçte uluslararası gözlemcilerin bulunmaması da bir başka anlaşmazlık olarak devam ediyor.

Patani’de yaşananlar

Patani’de 2004 yılında meydana gelen saldırılar sonrasında bölgede şiddet olayları sıklıkla yaşanmaya başladı. Bu tarihten günümüze kadar yaklaşık 7 bin kişi hayatını kaybetti ve 12 bin 500 kişi yaralandı. 2005 yılına gelindiğinde ASEAN ülkelerinin baskısıyla Tayland Başbakanı Thaksin Shinawatra tarafından barış görüşmeleri başlatıldı. Ardından 2006 yılında ülkede yaşanan darbenin sonrasında, bölgedeki sorunlar pek fazla gündeme gelmedi.

Askeri yönetimin ardından 2011 yılında yeniden sivil bir hükümetin başbakanı olan Yingluck Shinawatra barış sürecini 28 Şubat 2013 tarihinde tekrar başlattı. Bu, aynı zamanda Patani’deki gruplar ve Tayland yönetimi arasındaki ilk resmi görüşmeydi. 2014 yılında tekrar yaşanan askeri darbeden sonra Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed’in ziyaretine kadar barış sürecinde bir ilerleme kaydedilemedi.