Müteahhit, aktör, protesto lideri... M. Ali kimdir?

Mısır'ın darbeyle iş başına gelen Cumhurbaşkanı, Sisi aleyhinde oluşan toplumsal muhalefet geçtiğimiz Cuma gününden bu yana sokak gösterileriyle ilk defa yüksek sesle dillendirilir hale geldi. Gösterilerin başlamasında Barselona’da sürgünde bulunan ilginç bir isim etkili oldu. İspanya’da müteahhitlik ve yarı zamanlı oyunculuk yapan Muhammed Ali isminde bir Mısırlı gösterilerin fitilini ateşleyen isim oldu. Mısır Cumhurbaşkanı Sisi hakkında yolsuzluk suçlamalarında bulunduğu iddialı videolarıyla özellikle Mısır’da büyük etki yarattı.

Mısır’da askeriye ile çalışan eski bir müteahhit olan Muhammed Ali’nin evinden, elinde sigarayla Sisi hakkında ciddi suçlamalarda bulunduğu görülüyor. Günlük konuşma dilinde, bazen kendi bulunduğu sınıfı yansıtmayan daha halktan bir üslupla küfürler etmesi dikkat çekiyor. Kendini halktan biri olarak yansıtan Muhammed Ali, Cuma günü milyonlarca insanı Sisi’yi protesto etmeye çağırdı.

2013 ylında Mısır’ın seçilmiş ilk Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’yi askeri darbeyle devirerek yönetime el koyan Cumhurbaşkanı Sisi’yi hedef alan Muhammed Ali, “Sen bir zalimsin ve Mısır’ın yüz karasısın Halkın açlıktan ölüyor” ifadelerini kullandı. Ülke genelindeki protestolardan sonra yayınlanan videoda, yoksullaşan Mısırlıların birbiri ardına eklenmiş görüntüleri ve arka planda çalan dramatik müzik eşliğinde Sisi’nin kameralara gülerken çekilen görüntüleri yer alıyor.

Muhammed Ali, Eylül ayının başındaki ilk videosunda, oyunculuk kariyeri boyunca hiç yapamadığı şekilde insanları harekete geçirmeyi başardı. Muhammed Ali, Sisi’nin askeri rejiminden menfaat sağlayan biri olarak; çıkıp, eski finansman kaynağı aleyhine konuşabilen oldukça nadir bir örnek olarak gündeme düştü. Ali, sadece yapılan yolsuzlukları değil, aynı zamanda Sisi’nin yakın çevresinden yükselen şikayetlerin detaylarını da gündeme getirerek Sisi’nin ipliğini pazara çıkardı. Ordunun, lüks bir otel inşa ettiği için kendisine 220 milyon Mısır poundu (10.8 milyon pound) borcu olduğunu, ve Sisi’nin karısının, görkemli Başkanlık Sarayı için pahalıya mâl olacak bir restorasyon talimatı vererek kamu fonlarını çarçur ettiğini söyledi.

Ali’ni yolsuzluk suçlamaları, yıllarca süren baskı ve zorluklardan sonra, Mısırlıların geç gelen bu tepkiyi içerlemesine yol açtı. İddialarını destekleyecek somut delil sunmadı, ancak nüfusun % 32.5'inin yoksulluk sınırının altında yaşadığı bir ülkede sinir uçlarına dokundu. Muhalifleri harekete geçirme konusundaki istekliliği, bazılarının, Ali’nin belki de Mısır devletinin kendi içinde, daha büyük güçlerin sözcüsü olduğundan şüphelenmesine neden oldu. Ali, geleneksel medyadan gelen herhangi bir tahkiki reddetti ve medyadan yorumları için gelen birçok talebi de görmezden geldi.

Aslında bu yıl içinde daha sonra yapılması planlanan acele bir toplantıda Sisi aksini ispatlayana kadar yolsuzluk suçlamaları hayal ürünü gibi görünüyordu. Ancak, Sisi’nin “Tabii ki başkanlık sarayları inşa ettirdim ve inşa ettirmeye de devam edeceğim” ancak onlar benim için değil, Mısır halkı için inşa ediliyor.” sözleri Sisi’nin yolsuzluk yaptığına dair şüpheleri pek de ortadan kaldırmış görünmüyor.

Muhammed Ali’nin Kahire’nin orta sınıf Aguza mahallesinden başlayıp, bol kazançlı, askeri inşaat anlaşmaları imzalayan; şimdilerde kendisinin tasfiye edilmiş inşaat danışmanlık firması Amlak’ı kalkındırmaya çalışan bir devrimciye uzanan yolculuğu…

Mısırlıların deniz yoluyla riskli göç girişimlerinin önüne geçmeyi amaçlayan “The Other Land” filminin yapımcılığını üstlenmek ve filmde rol almak için Mısır Göç Bakanlığı ile ortak çalıştıktan sonra Ali, 2016’da Kahire Film Festivalinde iki iri yarı koruma eşliğinde kırmızı halıda boy gösterdi. Film gösterimi için satışa çıkan tüm biletler tükendi çünkü Muhammed Ali hepsini satın almıştı. Korumaları gazetecilerin film gösterimine girmesini engelledi. Daha sonrasında, film gişede hüsran yaşadı.

Eski Mısır Başkanının yeğeni ve uzun zamandır muhalif bir isim olan Enver Sedat, “Ömer Şerif değil ki her zaman kendisini oynuyor.” Bu askeri sözleşmeleri imzalamak için bağlantılarını kullandı. Bu ordunun kendi ortaklarını seçmediğini ve paraya kıymet vermediğini gösteriyor” yorumunu yaptı.

Derin askeri bağlantıları olan bir aileden gelen Sedat, Ali'nin, Mısır'ın ordusunun içinde Sisi'yi yerinden etmek için sürdürülen mücadelenin yüzü olabilir yorumlarına katılmadığını söyledi. Öte yandan Sisi, muhalefet karşısında alınan sert tedbirleri bizzat denetleyip, üst düzey güvenlik personelleri için ani bir görev değişikliği talimatı verirken, askeri ve güvenlik açıdan sadakatleri yetersiz olarak görülen personel tasfiye edildi.

Sedat, eski müteahhittin toplum nezdinde kazandığı sempati üslerine göre az maaş almasına sinirlenen sıradan memurları etkileyebilir yorumunu yaptı. “İyi para alıyorlar, ancak hayat çok pahalı olduğu için daha da fazlasına ihtiyaç duyuyorlar, Sonra bu milyonları duyuyorlar.” ifadelerini kullandı.

Mısır'dan kendi güvenliği için ayrıldığını söyleyen Ali, Sisi sonrası hükumet adına yayıncılık planları yapmaya başladı. Pazartesi günü yayınlandığı videoda, eğer suikasta kurban giderse, bundan İspanyol hükumetinin sorumlu olacağını belirtti.

Cumartesi gecesi Süveyş sokaklarına çıkan bir protestocu olan Mahmud, Ali’nin “Bu hırsız hükümetle sorunu olan bir hırsız olduğu için onların ayıplarını ortaya dökmeye karar verdiğini ” iddia etti.

Mahmud, Ali'nin Mısır'daki protestocuların iplerini elinde bulandıran bir kukla ustası imajıyla şüphe uyandırdığını sözlerine ekledi: “Bu durum bazı aptallar için geçerli olabilir, ama hükumetin hırsız olduğunu ben çok iyi biliyorum. Bu yüzden kendi irademle protestolara katılmak benim de hakkım.” ifadelerini kullandı.

Muhammed Ali ve geçmişi hakkında ortaya atılan iddiaları bir kenara bırakırsak, motivasyonu ne olursa olsun darbeyle iş başına gelen bir zorba olan Sisi aleyhinde bir kamuoyu oluşturmaya ve halkı harekete geçirmeye çalıştığı yadsınamaz. Zulüm, haksızlık ve baskıyla otorite kurmaya çalışan, ABD ve İsrail ekseninde bir politika izleyen Sisi’ye karşı toplumda biriken ama kimsenin dışa vurmaya cesaret edemediği toplumsal huzursuzluğun sokaklarda insanların birbirinden aldığı güçle dışa vurulması noktasında insanları cesaretlendiriyor. Velhasıl kelam, Muhammed Ali, Mısır halkının iradesine yeniden sahip çıkmasına, ve Sisi’nin oluşturmaya çalıştığı korku imparatorluğunun sarsılmasına vesile olmuş gibi görünüyor.

Bu haberin hazırlanmasında; The Guardian gazetesinde 25 Eylül'de yayınlanan "Contractor, actor … protest leader? The Egyptian exile driving rare dissent" başlıklı haberden yararlanılmıştır.