Mescid-i Aksâ'nın tartışmalı mukimi: Rahmet Kapısı

Mescid-i Aksâ'nın doğu yönündeki surların üzerinde bulunan Rahmet Kapısı, “Tövbe Kapısı” diye de isimlendirilir. Hristiyan literatürüne göre Altın Kapı (The Golden Gate yahut Gate of Mercy) da denmektedir. Hristiyan inanışına göre, Hz. İsa bu kapıdan girmiş ve dirildiğinde tekrar bu kapıdan girecektir. Yahudi inancında ise, Mesih’in Zeytin Dağı’ndan gelip bu kapıdan gireceğine inanılmaktadır.

Mescid-i Aksâ'nın zemininden yaklaşık 12 metre aşağıda ve merdivenlerle inilen yüksek bir binanın içerisinde yan yana bulunan iki geçitten oluşan kuzeydeki kapıya Tövbe Kapısı, güneydeki kapıya ise Rahmet Kapısı denir.

“Rahmet Kapısı” ismi, adını, kapının yanı başında yer alan Rahmet Mezarlığı'ndan almıştır. Kudüs'te yaşayan Müslümanların yanı sıra birçok sahâbenin ebedî istirahatgâhı olan mezarlıkta sahâbeden Şeddâd b. Evs ve Ubâde b. es-Sâmit'in de kabirleri bulunmaktadır.

Mescidin mimarî yapısı nedeniyle, yükseklikleri 11.5 metre olan kapıların inşa edilme tarihlerine ilişkin farklı görüşler mevcuttur. Kimi tarihçilerin Roma kimisinin de Bizans dönemine atfettiği iki kapı, ortak görüşe göre, Emevîler devrinde, Halife Abdülmelik bin Mervân (685-705) döneminde inşa edilmiştir.

• Eş‘arî kelamcısı, Şâfiî fakihi, mutasavvıf İslâm düşünürü İmam Gazzâlî , Kudüs'te bulunduğu sırada Rahmet Kapısı üzerinde bulunan kendi zaviyesinde ikamet etmiş ve Mescid-i Aksâ'da ders okutmuştur. Aynı zamanda, tasavvuf, ahlak, fıkıh, kelâm gibi ilimlere yeni yaklaşımlar getiren meşhur eseri İhyâü Ulûmi'd-Dîn'i burada telif etmiştir.

Rahmet Kapısı'nın kapatılması

• Mescid-i Aksâ'nın El-Esbat, Hutta, Kral Faysal, El-Gavanime, En-Nazır, El-Hadid, El-Kattanin, Mutahhara, Es-Silsile ve El-Megaribe olmak üzere açık olan 10 kapısı bulunuyor. Rahmet Kapısı'nın yanı sıra El-Cenaiz, El-Mezduc, Es-Sülasi ve El-Mufred kapıları da Mescid-i Aksâ'nın kapalı kapıları olarak öne çıkıyor.

Mescid-i Aksâ'nın doğu surlarında yer alan ve Doğu Kudüs'ün Eski Şehir bölgesini çevreleyen Rahmet Kapısı, uzun süre önce kapatılmıştı.

Kapının kapalı tutulmasına ilişkin muhtelif iddialar olsa da kapının, Salahaddîn Eyyûbî döneminde, Kudüs'ü ve Mescid-i Aksâ'yı korumak maksadıyla kapatıldığı bilinmektedir.

Mescid-i Aksâ’nın parçası durumundaki Rahmet Kapısı’nın dış kısmı Salahaddîn Eyyûbî tarafından kapatılmış olsa da, iç kısmı, Rahmet Kapısı Mescidi olarak ibadete ve kullanıma açıktı.

İsrail'in kısıtlamaları

Tarihî mescit, zaman zaman İsrail güçleri ile fanatik Yahudilerin saldırılarına maruz kalıyor.

Mescid-i Aksâ'nın en görkemli kapılarından biri olan ve dış tarafı duvarla örülü Rahmet Kapısı'nın iç tarafına, 2003 yılına kadar Harem-i Şerîf'in avlusunda bulunan bir bölümden geçilerek girilebiliyordu.

• İsrail polisi, 2003'te "yasa dışı olarak sınıflandırdığı bir Filistin kurumu tarafından kullanıldığı" iddiasıyla Rahmet Kapısı Mescidi'ni kapattı.

İslâmî Vakıflar İdaresi'nin "keyfî ve geçersiz askerî bir karar" olarak değerlendirdiği bu durumu sonlandırması için yaptığı çağrıyı birçok kez yinelemesine rağmen o dönemden bu yana kapatma eylemi tekrarlanıyor.

Fanatik Yahudilerin hedefindeki mescit, İsrail tarafından uygulanan 16 yıl süren kapatma kararının ardından, Kudüs Yüksek İslâmî Vakıflar Konseyi Başkanı Şeyh Abdülazim Selheb tarafından tekrar açıldı ve yüzlerce Filistinli, 22 Şubat 2019'da, mescitte uzun bir aradan sonra ilk kez namaz kıldı.

Kudüs'teki İslâmî Vakıflar İdaresi, o dönem yaptığı açıklamada, fanatik Yahudilerin, 2016'nın başından bu yana, Rahmet Kapısı dahil olmak üzere Mescid-i Aksâ'nın doğu meydanındaki isteklerinin giderek arttığına işaret etti.

• Yahudilerin Rahmet Kapısı’na bu kadar önem vermeleri ve orayı bir sinagoga dönüştürme istekleri, Mesih’in Kudüs’e buradan giriş yapacağına dair inançlarıdır. Yahudi ve Hristiyan inancına göre, Kıyamet Günü’nde sırat köprüsü Zeytin Dağı ile Kudüs eski şehir arasına kurulacak, onlar da Mesih’le birlikte Rahmet Kapısı’ndan şehre gireceklerdir. Zeytin Dağı’ndaki Yahudi mezarlarının günümüzde fahiş fiyatlara satılmasının nedeni de budur.

Yetkililer, İsrail güçlerinin baskınlar düzenleyip, mescide ayakkabılarıyla girdiğini, elektrik tesisatını bozduğunu, bazen haftalarca ve aylarca ibadet edenlerin mescide girişini engellediğini söylüyor.

Son yıllarda, fanatik Yahudi yerleşimcilerin mescide baskınlar düzenlemesini organize eden İsrailli aşırı sağcı gruplar, Yahudiler için ibadet yeri oluşturma amacıyla gözünü Rahmet Mescidi’nin doğu kısmına dikti.

İsrail hükümeti, mescidin mevcut statüsünü değiştirmeyeceğini belirtse de sağcı gruplar, mescidin doğu bölgesine yönelik niyetini gizleme ihtiyacı duymuyor.