Kahire'nin tarihî mezarlıkları, otoyol inşası nedeniyle yıkımla karşı karşıya
Yetkililer, bin yılı aşkın bir süredir kullanımda olan geniş bir mezarlık olan Ölüler Şehri boyunca çok şeritli otoyollardan oluşan bir ağ inşa etme planlarını gerçekleştirirken halihazırda yüzlerce mezar ve mozoleyi yerle bir etti.
Şaşkına dönen korumacılar, inşaatın, önde gelen İslâmî şahsiyetlerin, önde gelen Mısırlı politikacıların, sanatçıların ve akademisyenlerin ve birçok Mısırlının sevdiklerinin gömüldüğü Mısır mirasının eşsiz bir bölümünü yok ettiğini söylüyor.
Çalışma, Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sissi'nin yaklaşık 20 milyon nüfuslu şehri yeniden şekillendiren mega inşaat kampanyasının bir parçasıdır.Hükûmet, devasa otoyollar ve üst geçitleri hızla inşa etti, gecekondu olarak kabul ettiği birkaç eski mahalleyi yıktı ve konut projeleri inşa etti.
Çölde yeni ve devasa bir başkent inşa ederken, şehrin dışındaki güvenlikli banliyö yerleşimlerinin büyümesini teşvik etti.
Pek çok kişi aşırı kalabalık şehirdeki tıkanıklıkları ortadan kaldıracak yol çalışmasını desteklese de, inşaat aynı zamanda yeşil alanların ve ağaçların sökülmesiyle ilgili şikayetleri de beraberinde getirdi.
- Ayrıca, mezarlığın tahrip edilmesi, el-Sissi yönetimi altında muhalefetin yıllardır bastırıldığı Mısır'da alışılmadık bir tepkiye yol açtı.
Onlarca parti, aktivist, tanınmış kişi ve sivil toplum kuruluşu Ağustos ayında yıkımı kınayan bir dilekçe imzaladı.
- Mezarlıkları incelemek üzere hükûmet tarafından oluşturulan uzmanlar komitesinin beş üyesi, yetkililerin yıkımların durdurulması ve alternatif güzergahlar bulunması yönündeki tavsiyelerini dikkate almadığını söyleyerek protesto amacıyla istifa etti.
Farklı binaları listeleyen hükûmet dairesi yetkilisi Ayman Wanas, internette yayınlanan istifa mektubunda, hükûmetin projesinin "benzersiz, mimari ve tarihî bir dokuyu yok ettiğini" yazdı ve "Bu, Mısır'ın yeri doldurulamaz tarihi ve değerli mirasının israfıdır." dedi.
Mezarlıkların bulunduğu doğu Kahire bölgesini denetleyen bir belediye yetkilisi, görünüşe göre buna tepki olarak yetkililerin geçen hafta mezarlığın ana kısmındaki mezarların yıkımını geçici olarak durdurduğunu söyledi.
Belediyeye herhangi bir açıklama yapılmadığını ancak hükûmetin ya alternatifleri incelemek istediğine ya da Birleşmiş Milletler kültür ajansı UNESCO'nun Pazar günü Suudi Arabistan'ın Riyad kentinde başlayan toplantısı öncesinde eleştirileri susturmak istediğine inandığını söyledi.
Bölge UNESCO tarafından dünya mirası bölgesi olarak belirlenmiştir.
Yaklaşık 5 kilometrekarelik (2 mil kare) bir alanı kaplayan Ölüler Şehri, yüzyıllardır Kahire'de eşsiz bir alan olmuştur. Başlangıçta şehrin dışında bir çöl ovası olan bu bölge, ilk kez 700'lerde Müslümanların Mısır'ı fethinden kısa süre sonra kullanılmaya başlandı.
- Erken İslâm döneminin önde gelen alimlerinden biri olan İmam Şafii, 819'daki ölümünden sonra buraya gömüldü ve şimdi türbe-türbesinin gri kubbesi bölgenin üzerinde yükseliyor.
2020 yılında mezarlığın güney ucuna büyük bir otoyol üst geçidi inşa edilerek yüzlerce mezar yerle bir edildi. Daha kapsamlı planların arasında iki yeni otoyolun, iki büyük kavşağın, dev bir yonca yaprağının ve diğer yolların genişletilmesinin yer aldığı bildiriliyor.
Korumacılar bunun Ölüler Şehri'nin sonu anlamına gelmesinden korkuyor: Karayolları arasında oyulmuş kalan parçalar daha fazla yıkıma karşı savunmasız kalacak.
Hükûmet, uzun süredir mezarların, koruma altındaki resmî tarihî İslâm ve Hristiyan anıtları listesinde yer almadığını savundu.
Yol çalışması güzergahında yer alan listede yer alan 700 yıllık iki minare sökülerek başka bir yere taşınıyor.
Planlanan otoyollar, diğer birçok tescilli anıtın yakınında yer alıyor.
- Başbakan Mustafa Madbuli Haziran ayında yaptığı açıklamada, inşaat öncesinde cenazelerini taşıyan aileler için alternatif mezar alanlarının sağlandığını ve tarihî şahsiyetlerin mezar işaretlerinin "Ölümsüzler Mezarlığı"nda toplanacağını söyledi.
KAYNAK: Associated Press