İsrail Yüksek Mahkemesi'nden Netanyahu'ya darbe: Artık Harediler de zorunlu askerlik yapacak

HABER MASASI
Abone Ol

İsrail yasalarına göre 18 yaşını geçen herkesin zorunlu askerlik hizmetini yapması gerekirken, Haredilerin askerlikten muaf tutulması yıllardır ülkede tartışma konusu. Ancak Gazze Şeridi'ne yönelik 7 Ekim'den bu yana devam eden saldırılar ve İsrail ordusunun verdiği kayıplar hükümetin zorunlu askerlik taslağından Haredileri muaf tutmasının yasal dayanağı olmadığı yönünde karar vermesiyle ultra Ortodokslar için artık askerlik muafiyetinin olmadığı ve zorunlu askerliğe uygun olduğu tahmin edilen 67 bin Haredi erkeğin askerliğe alınacağı tahmin ediliyor.

İsrail Yüksek Mahkemesi, Ultra Ortodoks Yahudi (Haredi) erkeklerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasının yasal dayanağının bulunmadığına ve askerliğe uygun olanların göreve alınması gerektiğine karar verdi.

The Times of Israel'in haberine göre, mahkeme, ülkede uzun süredir tartışmalara neden olan ve Başbakan Benyamin Netanyahu hükümetinin Haredileri askerlikten muaf tutma çabalarını reddetti.

İsrail polisi, askere alınmayı protesto eden ultra Ortodoks Yahudilere müdahale ederken, 2 Haziran 2024.

Haredi erkeklerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasının yasal dayanağının olmadığına ve askerliğe uygun olanların göreve alınması gerektiğine hükmedilen kararda, askere alınmayanların kamu tarafından finanse edilen sosyal yardım ve eğitim yardımlarından da yararlanamayacaklarına yer verildi.

Kararın, zorunlu askerliğe uygun olduğu tahmin edilen 67 bin Haredi erkeğe toplu mu yoksa kademeli biçimde mi tevdi edileceği henüz kesinleşmedi.

Haredi erkeklerin askerlik hizmetini yerine getirmesi gerektiği yönündeki kararın siyasî ve toplumsal sonuçlarının olması bekleniyor.

Kararın, Gazze saldırıları sürerken ultra Ortodoks milletvekillerinin Başbakan Netanyahu'nun koalisyonundan çekilmesi ve koalisyonun çökmesiyle sonuçlanabileceği ön görülüyor.

Haredilerin askerlik muafiyeti için ek süre talebi reddedilmişti

İsrail'de 7 Ekim 2023'ten sonra Gazze Şeridi'ne başlatılan saldırıların ardından Haredilerin askerlikten muaf tutulmaya devam edilip edilmeyeceği tartışması bir kez daha patlak verdi.

Yüksek Mahkeme, mart ayında Netanyahu hükümetinin yeni askerlik yasası hazırlanana kadar Ultra Ortodoks Yahudilerin (Haredi) askerlik muafiyetinin uzatılması için ek süre talebini reddetmişti.

Mahkeme, şu ana kadar askerlik şubesine yazılmamış Tevrat okullarında (Yeşivalarda) eğitim gören Haredi öğrenciler için hükümetin sağladığı fonun da kesilmesi talimatını vermişti.

Ultra-Ortodoks Yahudiler, İsrail'in 1948'deki kuruluşundan bu yana, ülke liderliğinin büyük ölçüde laik bir devlet yaratmaya destekleri karşılığında onlara özerklik vaat etmesinden bu yana askerlik hizmetinden muaf tutuluyor. Askerlikten muaf tutulmanın yanı sıra, Haredilerin kendi eğitim sistemlerini yürütmelerine de izin veriliyor.

İsrail Meclisi'nde, Haredilerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasına ilişkin yasa tasarısı, 11 Haziran'da yapılan oylamada oy çokluğuyla kabul edilmişti.

Tasarının, yürürlüğe girmesi için ikinci ve üçüncü okumada onaylanmak üzere Meclisin Dışişleri ve Güvenlik Komitesi'nde tartışılması bekleniyordu.
  • Muhalefet partileri Haredilerin askerlikten muaf tutulmasını eleştirirken, Netanyahu hükümetinde yer alan Ultra Ortodoks Yahudileri temsil eden partiler ise Haredilere askerliği zorunlu hale getirecek yasa tasarısına karşı çıkıyor.

Çoğu Yahudi erkek ve kadın için askerlik hizmetinin zorunlu olduğu bir ülkede, ultra-Ortodoksların muafiyeti laik İsrailliler arasında uzun süredir bir tartışma kaynağı oluşturuyordu.

Gazze saldırıların gölgesinde Netanyahu hükümetinin derinleşen sorunu

Başbakan Netanyahu, Haredilerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasına ilişkin yasa tasarısı hakkındaki fikir ayrılıkları ve tartışmaların koalisyon hükümetini dağıtma riski nedeniyle zorlu bir sınavla karşı karşıya.

Nüfusun yaklaşık yüzde 12'sini oluşturan Harediler, askerlik yapmıyor ve hayatlarını Tevrat çalışmalarına adadıklarını belirtiyorlar.

  • İsrail yasalarına göre 18 yaşını geçen herkesin zorunlu askerlik hizmetini yapması gerekirken, Haredilerin askerlikten muaf tutulması yıllardır ülkede tartışma konusu.

9 aydır devam eden Gazze saldırılarının şiddeti ve bir türlü esir takasını gerçekleştirememesiyle halkı tarafından büyük eleştiri oklarına hedef olan Netanyahu'nun 6 partiden oluşan kırılgan koalisyonunun yönetiminden 2'si Haredi partisine (Birleşik Tevrat Yahudiliği ve Şas) dayanıyor.

İsrailli laik partiler, özellikle Gazze'ye saldırıların devam ettiği, kuzeyde Lübnan Hizbullahı ile çatışma riskinin arttığı bir dönemde, dindar Yahudilerin de savaş yükünün altına elini koymasını istiyor.

Netanyahu hükümetinin koalisyon ortağı, Arya Deri liderliğindeki Şas ile Moshe Gafni liderliğindeki Birleşik Tevrat Yahudiliği gibi Haredi partileri, dindarların silah altına alınmasına şiddetle karşı çıkıyor.

Gazze Şeridi'ne yönelik 7 Ekim'den bu yana devam eden saldırılar ve İsrail ordusunun verdiği kayıplar, Haredilerin silah altına alınmaması tartışmalarını yeniden gündeme getirmişti.

Ülkede Yüksek Mahkeme'nin 2015'te "eşitlik ilkesine aykırı" olduğu gerekçesiyle Haredilerin askerlikten muaf tutulmasını kapsayan yasayı iptal etmesinin ardından 2017'den bu yana gelen hükümetler Haredilerin askere alınması konusunda mutabakata varılan bir yasa tasarısı ortaya koyamamıştı.

İsrail'in Sefarad Başhahamı Yitzhak Yosef ise dindar İsraillilerin askerlik hizmetine zorlanması halinde hepsinin yurt dışına gideceğini söylemişti.

İsrail'de her 10 kişiden 1,2'si Haredi

Çoğu, dinî gerekçelerle askere gitmeyi reddeden Harediler, 9 milyonluk ülkede nüfusun yaklaşık yüzde 12'sini oluşturuyor.

Ülkedeki Haredi Yahudilerinin büyük çoğunluğu Batı Kudüs'teki Meaşerim Mahallesi'nde ve başkent Tel Aviv yakınlarındaki Bney Brak kentinde yaşıyor.

Harediler İsrail nüfusunun yaklaşık yüzde 12'sini oluşturuyor.

  • İsrail'de 1 Kasım 2022 seçimlerinden zaferle ayrılan Likud lideri Netanyahu'nun koalisyon ittifakında aşırı sağcı partilerin yanı sıra Ultra Ortodoks Şas ve Birleşik Tevrat Yahudilik partileri yer alıyor.

Laik Yahudilerle aralarında birçok konuda görüş ayrılığı olan ve toplumun geri kalanına entegre olmayı reddeden Haredi Yahudilerin çoğu, orduda dinlerinin gerektirdiği şekilde yaşayamayacakları gerekçesiyle askerlik yapmayı reddediyor.

Kadın ve erkekler için İsrail'de 3 yıl zorunlu askerlik hizmeti bulunuyor. Ultra Ortodoks Yahudilik inanca sahip Harediler ise 26 yaşına kadar Tevrat kurslarında (Yeşiva) eğitim almaları halinde askerlikten muaf tutuluyor.

İsrail'de koalisyon ortağı Haredi partiler, "Tevrat eğitiminin temel hak olduğu" yönünde bir kanun geçirerek temsil ettikleri kesimi askerlikten muaf tutulmasını yasal güvence altına almayı planlıyordu.