İran'ın yeni cumhurbaşkanı İbrahim Reisi görevine başladı

İran'da 18 Haziran'da yapılan 13. Cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanarak ülkenin 8. cumhurbaşkanı olan İbrahim Reisi, yemin ederek resmen görevine başladı.

Reisi, Yargı Erki Başkanı Gulamhüseyin Muhsin Ejei'nin yaptığı konuşmanın ardından onun nezaretinde yemin metnini okudu.

• Yemin törenine Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Cezayir Başbakanı Eymen bin Abdurrahman, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani, Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma'nın Başkanı Vyaçeslav Volodin, Azerbaycan Milli Meclis Başkanı Sahibe Gafarova, Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye ile Pakistan, Tacikistan, Özbekistan ve Nijer Meclis Başkanları ve Umman ile Kuveyt gibi ülkelerden dışişleri bakanları katılıyor.

İbrahim Reisi kimdir?

İran'da rekor düzeyde düşük katılımlı cumhurbaşkanlığı seçimini kazandıktan sonra bugün yemin ederek resmen göreve başlayan 8. Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, ülkenin lideri Ayetullah Ali Hamaney sonrasında Devrim Rehberliği makamına oturması muhtemel isimlerin başında geliyor.

• İran'da muhafazakar yargıç Reisi'nin cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturmasıyla "ılımlı muhafazakar" kimliğiyle bilinen ve 8 yıllık iktidar süresi boyunca Batı'ya karşı ılımlı politikalar izleyen Hasan Ruhani'nin dönemi resmen sona erdi. Böylece iktidarda olmasa da genel olarak ülke yönetiminde söz sahibi olan, Batı'ya mesafeli siyaseti önceleyen muhafazakarlar, 8 yıl aradan sonra yeniden iktidarı elde etti.

Halkın katılım oranının 1979'dan bu yana ilk kez yüzde 50'nin altında kaldığı 18 Haziran'daki seçimi oyların yüzde 62'sini alarak açık ara farkla kazanan İbrahim Reisi, bugün mecliste birçok ülkeden üst düzey davetlilerin katılımıyla düzenlenen yemin töreninin ardından İran'ın 8. Cumhurbaşkanı olarak görevine başladı.

Hapisteki rejim muhaliflerinin idam kararını veren komitede yer aldı

Hukukçu din adamı kimliğiyle bilinen Reisi, 14 Aralık 1960'ta Meşhed'de doğdu. 1979'daki devrimin ardından kariyerine 1981'de Kereç savcısı olarak başladı. Görevinde hızla yükselen Reisi, kısa sürede henüz 25 yaşındayken Tahran Başsavcı Vekilliği makamına oturdu.

• İbrahim Reisi, İran devrim lideri Humeyni'nin talimatıyla 1988'de hapisteki rejim muhaliflerinin idam kararını veren 4 kişilik komitede yer aldı.

Rejim muhalifleri söz konusu heyeti "ölüm komitesi" olarak adlandırıyor. O dönemdeki mahkemeler tarafından ölüm cezasına çarptırılanların kesin sayısı bilinmiyor ancak insan hakları örgütleri, 1988'de rejime tehdit olarak görülen en az 3 bin mahkumun idam edilip isimsiz toplu mezarlara gömüldüğünü iddia ediyor.

Hamaney döneminde hızla yükseldi

Humeyni'nin ölümü sonrası Hamaney döneminde devlet makamlarında hızla yükselen Reisi, 1989-1994 yıllarında Tahran Başsavcılığı görevinde bulundu. 1994 yılında Devlet Denetleme Kurumu Başkanlığı'na atanan Reisi, 10 yıl boyunca bu görevde kaldı.

• Reisi, 2004'te Yargı Erki Başkanı Birinci Yardımcılığı görevine atandı. 2014 yılında İran Genel Başsavcılığına atanan Reisi, 2016'da yine Hamaney tarafından Meşhed kentindeki İmam Rıza Türbe ve Külliyesi Vakfı Başkanlığına getirildi.

Ülkede 19 Mayıs 2017'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de aday olan Reisi, o dönemdeki Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye karşı seçimleri kaybetti.

2019'da Yargı Erki Başkanı oldu

Reisi, kendisinden önceki Yargı Erki Başkanı Ayetullah Amuli Sadık Laricani'nin Hamaney tarafından görevden alınarak Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi başkanlığına atanmasının ardından Mart 2019'da boşalan Yargı Erki Başkanlığı'na getirildi.

• Laricani'nin görev yaptığı dönemle ilgili üst düzey yargı yetkililerine yönelik "yargıda yolsuzluk" soruşturmalarını başlatan Reisi, görev süresi boyunca sık sık ülkenin en büyük sorunlarından sayılan yolsuzlukların üzerine gitme vurgusu yaptı.

ABD'nin yaptırım listesine alındı

Siyasi tutukluların idam edilmesinde ve 2009'daki sosyal çalkantıların bastırılmasında oynadığı rol nedeniyle Kasım 2019'da ABD tarafından yaptırım listesine alınan Reisi, idamlarda oynadığı rol hakkında kamuoyunun önünde hiçbir açıklama yapmadı.

Devrim Muhafızları Ordusu'nun da desteklediği öne sürülen İbrahim Reisi'nin ismi, Hamaney sonrasında ülke liderliği makamına oturması muhtemel adayların başında geliyor.