Beyazlar ülkesi: Lübnan
Coğrafyanın salt kavramlar üzerindeki etkisinin yanı sıra tarihin akışını değiştirecek buluşlara kapı aralayabileceğini ve medeniyet tasavvuru ile doğrudan ilişkisi daha yakından ilgilenilmesi gereken bir konudur.
Bundan 3 bin yıl önce, Lübnan'a kış mevsiminde gelen bir seyyah olsaydınız, Beyrut sahillerinden üstünüze bakan bembeyaz azametli karlı dağları görebilirdiniz ki, bugün de öyle...
Zira Arabistan'dan Suriye'ye, Mısır'dan Irak'a bütün bu coğrafyada böylesi haşmetli dağları görmek pek mümkün değildir. Bu yüzden olacak ki Sami dillerinde beyaz anlamına gelen 'leben' bütün bir ülkenin adı olur. Hatta bu şekilde Tevrat’ta 30’dan fazla ayette ismen geçer.
Fenikecede, İbranicede ve Aramicede doğrudan 'beyaz' anlamına gelen bu kelime, bugünkü Arapçada belki de kar beyazı renginden dolayı 'yoğurt' anlamına gelmektedir.
Krem peynir 'labne' ise tahmin edeceğiniz üzere etimolojik tesadüf değildir.
Şimdi destur varsa işi biraz daha ilerletip spekülatif noktalara temas etmek istiyorum:
- Bazı Sami dillerinde, mesela İbranicede, kelimenin ortasındaki ve/ya sonundaki 'bet' harfi genelde 'vav'a dönüşür. Diyeceğim o ki, 'doğu' anlamına gelip Latinceden Fransızcaya geçen ve bütün Doğu Akdeniz kıyılarını belirten “Levan(t)” kelimesi de bence bu karlı dağlar sebebiyle Avrupa'ya olan konumu gereği Latincede doğu anlamına geldi.
‘Doğu' kelimesinden türeyip Yunancada 'güneşin doğduğu ülke' anlamına gelen 'Anatolia'nın mefhum-u muhalifi olacağı şekilde karlar üzerinden ta o zamanlarda konum bildiriminde bulunuldu.
Sonuç olarak ifade etmek gerekirse coğrafyanın salt kavramlar üzerindeki etkisinin yanı sıra tarihin akışını değiştirecek buluşlara kapı aralayabileceğini ve medeniyet tasavvuru ile doğrudan ilişkisine de sonraki yazılarda değinmeye çalışalım.