Bozanın faydaları ve tarifi: Boza hakkında merak edilen her şey!

Boza, birçok farklı ülkede popüler olan bir fermente içecek. Türkiye başta olmak üzere Kazakistan, Kırgızistan, Arnavutluk, Bulgaristan, Makedonya, Karadağ, Bosna Hersek, Kosova, Azerbaycan, Kafkasya, Özbekistan, Romanya, Hırvatistan ve Sırbistan’ın bazı bölgeleri bu içeceğin epey tüketildiği ülkelerden bazıları. Boza, yöreye göre değişen çeşitli tahılların fermente edilmesiyle yapılan bir içecek diyebiliriz. Türkiye’de darı irmiği ve buğdayla, Bulgaristan ve Romanya’da ise buğday ve mısırla yapılıyor.

Fermente bir tahıl unu içeceği olan boza, Balkanlarda ve Türk nüfusunun bolca yaşadığı ülkelerde fazlasıyla tercih ediliyor. Az önce bahsettiğimiz üzere bozanın tadı da aslında kullanılan tahıla göre değişkenlik gösterebiliyor. Bu fermente içecek kalın bir kıvama ve hafif asidik bir tada sahip. Bozanın serin bir yerde saklanması şart. Aksi takdirde bozuluyor.

Boza kelimesinin anlamı nedir?

Bozanın en fazla tüketildiği ülkeler arasında İran yok. Ama buna karşın boza kelimesinin kökeni aslında Farsça’da ‘darı’ anlamına gelen buze kelimesinden geliyor.

Boza besin değerleri

Mısır, buğday ve pirinç unlarından yapılan bozalara bağlı olarak ortalama %12.3 seviyesinde toplam şeker, %1.06 civarında protein ve %0.07 seviyesinde de yağ içeriyor.

Bozanın sağlık açısından faydaları

Bozada proteinler, karbonhidratlar, yağlar ve çeşitli vitaminler bolca bulunuyor. Bu nedenle çoğu kişi çok besleyici bir içecek olduğundan dolayı bozayı tercih ediyor. Ayrıca sindirim sistemi ve bağırsak florası üzerinde olumlu etkileri olan laktik asit bakımından da oldukça zengin.

Ayrıca bozada bulunan vitaminler sinir ve sindirim sistemi için de faydalı. Üstelik anne sütünü artırma gibi bir etkisi de var. Bu yüzden emziren anneler bolca boza tüketiyor. Ek olarak enerji verdiği için bu içecek sporcular tarafından da tüketiliyor. Ayrıca vücudu güçlendirerek direnci artırıp yorgunluğu gideriyor. Grip, soğuk algınlığı ve boğaz enfeksiyonlarına da olumlu katkı sağlayarak öksürük giderici etkisiyle de tercih ediliyor.

Bol miktarda demir, fosfor, niyasin, sodyum, A, B1, B2 ve E vitamini içeriyor. Bu ürün aynı zamanda insan vücudunda kanserojen madde oluşumunu engelleyen savaşçı bir içecek. Kemik sağlığını koruyarak gelişimi de destekliyor.

Kış aylarının vazgeçilmezi boza, Osmanlı döneminden beri tüketiliyor ve faydaları gerçekten saymakla bitmiyor. Genel açıklamaları yaptıktan sonra şimdi de maddelemeye geçelim:

• Boza vitamin ve mineraller bakımından oldukça sağlıklı ve besleyici olması bakımından ‘sıvı ekmek’ şeklinde de tanımlanıyor.

• Vücudun yüksek miktarda enerji kazanmasını sağlıyor.

• Sindirimi kolaylaştırarak birçok mide rahatsızlığına iyi geliyor.

• Kalp ve damar hastalıklarına olumlu etki sağlıyor.

• Vücut direncini artırarak soğuk algınlığı ve benzeri hastalıklara karşı direnç sağlıyor.

• Öksürüğe iyi geliyor.

• Kilo almak isteyen sporcuların tüketmesi öneriliyor. Özellikle iştah açıcı bir etkiye sahip.

• Hafızayı kuvvetlendiriyor.

• Bir cam bozada 200 ila 300 kalori bulunuyor.

• Anne sütünü artırır.

• Kemik sağlığını korur. Gelişmekte olan çocukların kemik yapısını güçlendiren vitaminler bakımından oldukça zengindir. Yaşa bağlı oluşabilecek kemik hastalıklarına yakalanma riskini azaltır.

• Özellikle kış aylarında soğuk algınının neden olduğu nezle ve griple mücadeleye önemli katkı sağlar. Hastalıkların şiddetini azaltır, bu tür hastalıklara yakalanma riskini düşürür ve hastalıklardan hızlıca kurtulmayı sağlar.

• Probiyotik özelliğe sahiptir.

• Enerji verir.

• Kanserle mücadele eder. Vücut direncini artırmak için gerekli olan vitamin, mineral ve bol miktarda antioksidan içerdiği için vücudun savunma sistemini geliştirerek kanserle mücadelede önemli bir rol oynar. Yani boza içerek vücut direncinizi artırarak kanser riskinizi en aza indirebilirsiniz.

• Cilt ve saç sağlığını korur. İçerdiği B12 vitamini ve diğer mineraller sayesinde boza cilt ve saç sağlığı için de oldukça faydalıdır. Kuru cildi nemlendirir; dökülmeleri önler, cildi yumuşatır, cilde sağlıklı, mat ve parlak bir görünüm kazandırır.

Boza hangi besin maddelerini içeriyor?

• Proteinler

• A ve E vitamini

• B1 ve B2 vitamini

• Fosfor

• Çinko

• Demir

• Niasin

Boza nasıl yapılır?

Tüm bu olumlu etkilerden bahsettikten sonra boza yapımına da yer vermek gerekiyor. Yaklaşık 1 litre boza elde edebilmek için aşağıdaki listedeki malzemelere ihtiyaç var.

• Malzemeler
• • 2 su bardağı bulgur
• • ½ fincan pirinç
• • 6 su bardağı su
• • 1 yemek kaşığı toz şeker
• • 1 su bardağı ılık süt
• • 1 tatlı kaşığı yaş mama
• • 5 su bardağı su
• • 1 su bardağı toz şeker

Adım adım boza yapımı

1- Büyük ve derin bir tencereye suyu doldurun.

2- Bulguru ve pirinci iyice yıkayın, lapa haline gelinceye kadar kaynatın.

3- İnce bir süzgeç yardımıyla süzün.

4- Yaklaşık 2 saat boyunca güneşte bekletin.

5- 1 çorba kaşığı şeker ve mayayı 1 su bardağı suyla karıştırıp tencereye ekleyin ve kapağını kapatın.

6- Arada bir karıştırarak 20 saat boyunca serin bir yerde bekletin.

7- Geri kalan şekeri 20 saat sonra ekleyin ve iyice karıştırın.

8- Daha sonrasında buzdolabında saklayın.

Boza nasıl servis edilir?

Boza geleneksel olarak büyük su bardaklarında tarçın ve leblebiyle birlikte servis edilir. İçine bir kaşık daldırılır ve isteğinize göre bozayı içebilir ya da kaşıkla yiyebilirsiniz. Geleneksel bir şey olmasa da bozayı nane, nar ya da hurmayla da süsleyebilirsiniz.