A’dan Z’ye bal rehberi: Tüm bal çeşitleri bir arada

Arılar 4000’den fazla çiçeği ziyaret ederek yaklaşık olarak 1 gram bal elde etmiş olurlar. Bu1 gram balda bulunan çeşitli çiçeklerin besinleri ve şifasını taşıyarak sağlıklı beslenmeye yardımcı olmaktadırlar. Vücut için yaşamsal değeri olan enzim, mineral ve amino asitler açısından zengin olan bu önemli besin kaynağı enerji ihtiyacının da büyük kısmını karşılamaktadır. Hem yetişkin insanlarda hem de çocuklarda vücut direncini artırmak, sağlığı korumak, bedensel gelişimi sağlamak için yeterli miktarda kullanılması önerilmektedir. Bal yapımını cilalı taş devrine kadar götürmek mümkündür. İlk besin kaynaklarından biri olarak görülen bal bozulmayan yapısı ve faydası sayesinden kutsallaştırılarak farklı dinler ve milletler tarafından uzun yıllar kullanılmıştır.

Bal nasıl nedir ve nasıl yapılır?

Bal arıların çiçeklerden topladığı nektarın, kendi vücutları tarafından salgıladıkları enzimlerle işlenmesi sonucu oluşan besin değeri yüksek ve dayanıklı bir gıda maddesidir. Bir ana arı ve on binlerce işçi arının kovan içinde balmumu salgılayarak, ekip ruhu içerisinde yapımı oldukça zor bir maddedir. Çiçeklerden topladıkları nektarları midelerinde kimyasal değişime uğradıktan sonra tekrar kovanda toplayarak her derde deva olan balı meydana getirirler. Kovandaki arıların kanatlarını çırparak havalandırma işleminin gerçekleşmesini sağlaması sonucu nektarın içindeki %80 su miktarı %20 seviyesine düşmektedir.

Balın çeşitleri

Dört mevsimi yaşatan ülkemiz bitki örtüsü çeşitliliği ile zengin besin maddelerini de bizlere sunuyor. Sofralarımızın vazgeçilmezi, her derde deva ballar arıların farklı çiçeklerden topladığı polenlerle o yörenin bitki örtüsü özelliğine, kokusuna ve tadına göre çeşitlilik göstermektedir. Mikrop öldürücü özelliği, karın ağrısına iyi gelmesi, mideyi ferahlatması, göz ağrılarını dindirmesi gibi birçok faydası olan balı hem sade olarak hem de farklı karışımlarla beraber tüketerek birçok çeşidinin faydasını görebilirsiniz. Şimdi beraber bu şifalı besinin farklı türlerini biraz tanıyalım.

Akasya balı

Artvin bölgesinde yetiştirilen bu bal türü kendine has aromasıyla en özel ballardan biridir. Sinir sistemini koruyup güçlendirmesiyle beraber ağız yaralarını, akciğer hastalıklarını, bağırsak iltihabını, cilt lekelerini iyileştirerek kanın temizlenmesine de yardımcı olmaktadır. Cilt lekelerini gidererek hafızanın da güçlendirilmesine yardımcı olmaktadır.

Anzer balı

Rize’nin Ayder yaylası bölgesinde üretilen bu bal oldukça popülerdir. 450-500 çiçek türü içerisinde yaklaşık olarak 80-90 tanesi endemik çiçek türüdür. Bu yaylada ağaç yetişmediği için bu çiçek türlerinden elde edilen ballar analiz edilerek sahte olup olmadığı tescillenmektedir. Herhangi bir katkı maddesi bulunmayan ballar soğuk sağım tekniği ile üretilmektedir. Kahvaltılık olarak tüketilmesi pek mümkün olmayan bu bal genellikle hastalıklara şifa niyetiyle tüketilmektedir. Sporculara güç vermek, yorgunlukları hafifletmek için kullanılmaktadır. Kaliteli bir bal olduğu için abartılı tüketilmeden birçok yaraya, ağrıya ve hastalıkların iyileşmesinde etkilidir.

Ayçiçek balı

Trakya bölgesinde yoğun bir şekilde yetiştirilen bu bal altın sarısı rengindedir. Elde edilmesi ucuz ve kolay olduğu için arıcılar tarafından tercih edilmektedir. Çok çabuk şekerlenir. Doğal bir ateş düşürücüdür. Bağışıklık sistemin güçlendirir ve kanser çeşitlerinin tedavisine de yardımcı olur. Vücuda zindelik verdiği için günlük olarak tüketilmektedir.

Çam balı

Türkiye genelinde üretilen bu balın dünyada üretiminde ise %90’ına sahibiz. Bu balın en önemli özelliği yıllarca donmadan ve kıvamı bozulmadan saklanıyor olabilmesidir. Bu bal diğer ballardan farklı olarak çiçeklerden değil, çam ağaçları üzerinde oluşan reçinelerin işlenmesiyle elde edilmektedir. Besin değeri diğer ballara göre daha düşük olan ve yoğun olarak Akdeniz, Ege bölgesinde yetiştirilen bu bal türü hem gıda hem de tıp sektöründe doğal katkı maddesi olarak kullanılmaktadır.

Çiçek balı

Birçok farklı ve karışık çiçek bitki örtüsünün bulunduğu yerlerde üretilen bu bal yine Türkiye genelini kapsamaktadır. Bu balda yoğunluk farklı bir çiçek türünde ağır basmamalıdır. Kanser hastalıklarına, idrar yolu enfeksiyonlarına, kalp hastalıklarına iyi gelerek bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlar. Kolesterolü düşürerek, cilt sorunları ile mücadelede de etkili olmaktadır.

Ormangülü balı

Kaçkar dağları eteklerinde Kafkas arıları tarafından üretilen özel bir bal türüdür. Doğal koşularda oluşarak kendine has aromasıyla özgün bir bal halk arasında deli bal olarak anılmaktadır. Hem tedavi edici hem de tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır. Sabahları aç karnına alınan bir çay kaşığı ormangülü balı mide ve boğazınızı temizleyerek buradaki yaraların iyileşmesinde etkili olacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken şey balın az ölçüde alınmasıdır. Fazla tüketildiğinde zehirlenme ve hatta ölüme bile sebebiyet verebilir.

Ihlamur balı

Bu bal türü bahar aylarında ıhlamur ağaçlarının etrafında yetiştirilen kovanlardaki arıların ıhlamur ağaçları çiçeklerinden elde ettikleri ballardır. Kıvamı diğer ballara kıyasla daha koyudur, tadı ve kokusu farklıdır. Diğer ballar gibi sinir sistemini güçlendirir, kanseri önlemeye yardımcı olur, ateş düşürür, öksürüğe iyi gelir, depresyon ve stresi azaltır ve igren ağrılarında da oldukça etkilidir.

Karakovan balı

Karakovan balı Karadeniz bölgesinde yetiştirilmektedir ve içindeki petek dahil her şey insan eli değmeden doğal olarak hazırlanmaktadır. İçi oyularak bir kütüğün içine arıyı oturtmakla yapılan ilkel ancak en doğal arıcılık türlerinden biridir. Balın rengi toplandığı bölgedeki çiçek türlerine göre değişmektedir. Renksizden koyu esmere kadar değişen bal kış hastalıklarına karşı vücudu korur. Balı ılık sütle karıştırarak akşamları tüketmek çok faydalıdır. Sabahları da aç karnına bir tatlı kaşığı kadar yemek midenizi ve boğazınızı temizlemeye yardımcı olur.

Kekik balı

Yüksek rakımlı yaylalarda yetişen kekiklerin nektarından elde edilen ve bal türleri arasından en özelliklisi olan kekik balı ülkenin farklı bölgelerinde yetiştirilmektedir. Saf kekik otundan öz toplayan arılar tarafından üretilen şeffaf, kekik kokulu ve buruk tatlı bir baldır. Enzim içeriği bakımından çok zengin olan kekik balı antiparaziter etkisiyle bilinmektedir. Mide, astım ve egzama hastalıklarına iyi gelmektedir.

Meşe balı

Meşe ormanlarının bol olduğu yerlerde üretilmektedir. Çabuk donmadığı için kahvaltılarda tüketilmesi uygun olan ballardandır. Doğal antioksidan madde özelliği göstermektedir. Pek çok hastalıkların oluşmasını engellemektedir. Salgı balları arasında rengi en koyu olan ballardan bir tanesi olan bu bal özellikle Trakya bölgesinde yetiştirilmektedir.

Yukarıda listelemiş olduğumuz ballar dışında üretilen birçok bal çeşidi daha mevcuttur. Hayıt balı, Karabaş otu balı, karabuğday balı, keçiboynuzu balı, püren balı, kestane balı, narenciye balı, keven balı, lavanta balı bunlardan bazılarıdır.