Zam Dosyası: Etiketleri kim değiştirdi?

ABD ve Türkiye arasındaki gerilimin son perdesini Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Kurla ekonomik darbe yapmaya çalışıyorlar” ifadeleriyle özetlemişti. Doların bu provokatör girişimlerle yüzeysel bir yükseliş trendine girmesi ise spekülatörlerin haksız kazanç derdine düşmesine zemin hazırlamış oldu. 1 Eylül itibariyle spekülatörlerin bu hareketi, ne yazık ki raflardaki etiketlerin tüketici açısından olumsuz yönden etkilenmesiyle sonuçlandı.

Ticaret Bakanlığı hamle yaptı

Finansal piyasalarda geçici dalgalanmaları fırsata çeviren bazı spekülatörlere ise Ticaret Bakanlığı’ndan kötü haber geldi. Denetimlerini 81 ilde eş zamanlı sürdürülen bakanlık, gıda, mobilya ve beyaz eşya sektörlerinde hizmet veren firmalara ‘gizli zam’ konusunda göz açtırmıyor.

Bakanlık hangi önlemleri alıyor?

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, son dönemde finansal piyasalardaki geçici dalgalanmaları fırsat olarak gören bazı spekülatörlerin çeşitli ürün ve ürün gruplarında arz-talep dengesiyle uyuşmayan fiyat artışları, stokçuluk gibi piyasa fiyat oluşumunu bozucu davranışlar geçekleştirdiklerini, Bakanlık olarak gelişmeleri anlık olarak takip ettiklerini ve piyasa dengesini bozacak herhangi bir hamleye müsaade etmeyeceklerini açıklayarak tedbir almaya devam edeceklerini açıklamıştı.

'Haklı gerekçe olmaksızın fiyat artışı' aldatıcı ticari uygulamalar kapsamına alındı

Geçtiğimiz Cuma günü Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle, “Girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi fiyat değişimlerinden etkilenmemesine rağmen, bu durumlardan etkileniyormuş gibi hareket ederek tüketiciye sunulan mal veya hizmetin satış fiyatında haklı bir gerekçe olmaksızın artış yapmak” aldatıcı ticari uygulamalar kapsamına alındı.

Fırsatçıları Alo 175’e bildirin

Tüketicilerin karşılaştığı sıkıntıların çözüm noktası olan ve yıllardır hizmet veren ‘Alo 175’ ise bu noktada tüketicinin imdadına yetişiyor.

• Tüketiciler karşılaştığı sıkıntıları ve fahiş zam yapanları bildirebilecekleri bir mecra olan ‘Alo 175’ Ticaret Bakanlığı’na bağlı bir kuruluş.

50 bin lira ceza

Krizi fırsata çevirmeye çalışan spekülatörlere dur demek için başka bir mecra ise Tüketici Mahkemesi. Kaymakamlıklarda hizmet veren Tüketici Mahkemesi’ne yazacağınız bir dilekçe ve ilişkili alışveriş fişi ile haksız kazanç sağlamaya çalışan kuruma 50 bin liraya kadar ceza yazılıyor.

"Ekonominin kan emicisi stokçular"

Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu Genel Başkanı Bendevi Palandöken, ‘ekonominin kan emicisi stokçular’ diye tanımladığı stokçularla mücadeleye destek verdiklerini açıkladı. Palandöken, birçok ürün ve gıdada stokçuluk yapanların ekonomiye zarar verdiğini ifade ediyor. Palandöken, “Ekonomimizin en büyük kan emicileri, artı neredeyse her üründe stok yapan stokçulardır” değerlendirmesinde bulundu.

"Stokçular her dalgalanmada olduğu gibi yine krizi fırsata çevirmeye çalışıyor"

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’ın denetimlerin artırılacağı yönündeki açıklamasını desteklediklerini de belirtti. Palandöken, “Stokçular her dalgalanmada olduğu gibi yine krizi fırsata çevirmeye çalışıyor. İlaçtan buğdaya kadar her türlü üründe stok yaparak o ürünün fiyatının yükselmesine neden oluyorlar. Dolayısıyla ekonomik anlamda vatandaşın üzerinde de bir baskı ve gerilim yaşanıyor. Bu duruma engel olmak için bakanımızın denetimlerin artırılacağını açıklamasıyla, bu denetimlerin caydırıcı olmasını ve stokçuların bir an önce azalmasını umuyoruz” dedi.

Fırsatçılar ete de el attı

Vatandaşın ‘şarbon’ korkusunu fırsata çevirmeye çalışan karaborsacılar, yerli ete bir haftada 5 lira zam yaptı. İkinci zammın ise yolda olduğu tahmin ediliyor.

İthal ete olan ilgi ‘şarbon’ nedeniyle azalınca piyasa fırsatçıları kolları sıvadı. Hayvan sayılarıyla piyasa yönlendirme gücüne sahip firmalar yerli ete son bir hafta içinde 5 TL zam yaptı. Önümüzdeki hafta ise bir 5 TL daha zam yapılması bekleniyor.

Ucuz ete ilgi azaldı

• Ucuz et ithal eden Türkiye, kur farkını sübvanse ediyordu. 3.80-4 avroluk fiyatıyla Türkiye’ye giriş yapan İthal et, piyasalardaki geçici dalgalanma nedeniyle 30 liraya kadar yükselmiş oldu. Kur farkına bir de şarbon haberleri eklenince ucuz ete olan ilgi de azalmış oldu.

Çözüm yerli üretimi arttırmak

Uzmanlar, fırsatçılara karşı yapılacak en iyi çözümün hiç şüphesiz yerli besiciliği arttırmak olduğunu vurguluyor.

Piyasayı belirleyenler büyük firmalar

Hayvancılığın küçük çiftçiden endüstriyel çiftliklere geçmesi ise bu firmaların piyasa belirleyici hale gelmesine olanak sağladı.

"Enflasyonda kalıcı çözüm için zamlar geri alınmalı"

• GZT'nin ulaştığı Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, kimsenin kafasına göre fiyat belirleyemeyeceğini belirterek, "Enflasyonda kalıcı çözüm için zamlar geri alınmalı" dedi.

"Fiyat listeleri müşterilerin en iyi şekilde göreceği bir yere asılmalı"

Ülke genelinde faaliyet gösteren hiçbir işletmenin Türk parasının dışında ürün ve hizmet fiyatı belirleme yetkisi olmadığını dile getiren TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, “Özellikle yaz sezonunda tatil bölgelerindeki bazı işletmelerin fırsatçılık yaparak döviz üzerinden ürün ve hizmet fiyatı belirlemesi yanlış bir uygulama. Türkiye’deki hiçbir kurum ve kuruluş, Türk parası dışında ürün ve hizmet fiyatı belirleyemez. Küçük büyük tüm işletmeler, ürün ve hizmet fiyat listelerini müşterilerinin en iyi şekilde göreceği bir yere asmak zorundadır” değerlendirmesinde bulundu.

Enflasyon değerlendirmesi

Enflasyon rakamlarının beklenenin altında çıktığını fakat bunun kalıcı bir düşme eğilimi olmayacağını vurgulayan Palandöken, “Enflasyondaki yüzde 2,30 artış piyasa beklentisinin altında fakat ilerleyen aylarda bu rakamlar bir düşüş umudu taşımıyor. Akaryakıt, doğalgaz, elektrik gibi kalemlere yapılan zamlar enflasyonun artışına doğrudan etki ediyor. Bu zamların geri alınması lazım” ifadelerini kullandı.

"Enflasyon oranlarında kalıcı bir düşüş için zamların geri alınması lazım"

Palandöken, “Yapılan zamlar bir taraftan fiyatların genel seviyesini yükseltirken bir taraftan da halkın alım gücünü düşürüyor. Gıda sektöründe aynı fiyat üzerinden gramaj düşürülerek gizli zam yapılması rakamlara yansımıyor ama halkın alım gücünü giderek düşürüyor. Özellikle paketli ürünlerin bir çoğunda fiyatlar değişmemiş gibi gözükse de paketteki gramaj azaltılıyor. Örneğin bir kiloluk paket pirincin fiyatı aynı ama paket 850 grama düşürülünce fiyatlar yüzde 15 artmış oluyor. Bunun gibi gizli ya da açıkça yapılan zamlar önümüzdeki ay enflasyon rakamları için umut verici bir tablo çizmiyor. Bu zamların enflasyona etkisini azaltmak ve enflasyon oranlarında kalıcı bir düşüş için zamların geri alınması lazım. Böyle bir gelişme aynı zamanda piyasaları da hareketlendirecektir” dedi.