Yunanistan seçimleri 2023: Lider aranıyor

Bu içerikte Ege’de/Adalar Denizi'nde bir dizi sorunla sık sık gündemimize taşınan bir ülkeyi konuşacağız.

Yıllardır diyalog ve iş birliği ile aşılmaya çalışılan bu sorunlar, Türkiye’nin temel hak ve çıkarlarını da doğrudan hedef aldı ve almaya devam ediyor.

İstişari temaslardan siyasi görüşmelere çeşitli diyalog imkanları ise değerlendirildi. Ancak masada çözüme kavuşmayı bekleyen onlarca mesele bulunuyor.

Diğer yandan ortak bir geçmişe ve kültürel mirasa sahibiz Hangi ülkeden bahsettiğimi tahmin etmiş olmalısınız.

Karadan ve denizden uzunca bir sınıra sahip olduğumuz Yunanistan.

Tüm bu saydıklarımız ve çok daha fazlasıyla kaçınılmaz bir komşuluk ilişkisine sahibiz.

Bu içerikte ise ikili ilişkilerimizden ziyade Yunanistan’ı şu günlerde en çok meşgul eden bir meseleyi, seçimleri konuşacağız.

Yunanistan'da 21 Mayıs’ta gerçekleşen son genel seçimler siyasi arenada büyük bir heyecanla takip edildi.

Seçimlerde Miçotakis liderliğindeki Yeni Demokrasi Partisi, beklenenin üzerinde bir oy oranına ulaştı. Ancak ülkede hükümet kurma çalışmaları sonuçsuz kaldı.

Diğer yandan Atina, bu yoğun seçim gündemine rağmen

14 Mayıs’ta Türkiye’de gerçekleşen genel seçimleri büyük bir dikkatle takip etti; seçimler medyada ve kamuoyunda geniş yankı uyandırdı. Hatta neredeyse Yunanistan seçimleri kadar konuşuldu diyebiliriz.

Biz de GZT ekibi olarak iki ülke arasındaki ilişkileri ve bölgesel dengeleri doğrudan etkileyebilecek bu gelişmeleri yakından takip ettik.

Bu içerikte size Yunanistan'ın 21 Mayıs'ta düzenlenen seçimlerini detaylı bir şekilde aktaracağım.

Hem seçim sonuçları hem de olası senaryolarla dolu bu süreci konuşmaya en baştan başlayacağız ancak önce küçük bir ricamız var.

GZT ekibi olarak çok yoğun bir şekilde özgün içerikler çıkarmak için çalışıyoruz.

Abone olarak bize katılmanız ekibimize büyük bir motivasyon sağlayacak. Desteğiniz için şimdiden çok teşekkür ediyorum.

Yunanistan, 2019’daki son genel seçimlerden yaklaşık 4 yıl sonra, geçtiğimiz 21 Mayıs’ta genel seçimler için sandığa gitti.

Toplamda 59 seçim bölgesinde 27 siyasi parti, 8 ittifak ve 1 bağımsız aday yarıştı.

Ön plana çıkan partiler arasında Başbakan Kiryakos Miçotakis liderliğindeki Yeni Demokrasi Partisi,

Aleksis Çipras liderliğindeki ana muhalefet partisi SYRİZA ve Nikos Androulakis liderliğindeki Panhelenik Sosyalist Hareket-Değişim Hareketi PASOK-KINAL İttifakı yer aldı.

Ülkede yaklaşık 9 milyon 800 bin seçmen bulunuyor.

420 bin Yunan vatandaşının ilk kez oy kullandığı bu yılki seçimlerde ilk kez 17 yaşındaki seçmenler de oy kullanma hakkına sahip.

Katılım oranı ise %60,92 olarak kaydedildi. 2019’daki %58’lik oy oranına göre bir artış söz konusu.

Bunun arka planında ise vatandaşların hangi parti iktidara gelirse gelsin ekonomide bir değişimi beklememesi olduğu düşünülüyor.

Parlamenter demokrasi ile yönetilen Yunanistan’da 300 sandalyeli Parlamento, 4 yıl için seçiliyor.

Siyasi partilerin ise genel olarak sağ ve sol ideolojiler etrafında toplandığını söyleyebiliriz.

1974’te ülkede cuntanın sona ermesiyle siyasi partilerin yeniden kurulmasına ve demokratik seçimlerin yapılmaya başlanmasına izin verildi.

Partiler ideolojik olarak sağ ve sol olmak üzere ikiye ayrıldı. Bunlardan Yeni Demokrasi Partisi merkez sağ muhafazakar olarak nitelendirilirken sosyal demokrat PASOK sol ideolojiyi temsil ediyordu. PASOK’un ekonomik sebeplerden zaman içinde güç kaybetmesiyle Radikal Sol Koalisyon SYRİZA ana muhalefetteki yerini aldı.

Yunanistan Komünist Partisi-KKE ise seçimlerde belirleyici bir rol üstlendi.

Birleşik Avrupa fikrini savunan Yeni Demokrasi, Yunanistan'ın uluslararası alanda daha güçlü bir konumda olması için Batı ile yakın ilişkilerin önemini vurgulayan bir parti.

Türkiye gibi anlaşmazlık yaşadığı bölgesel konularda da Batı ülkeleriyle yakın işbirliği içinde hareket etmeyi sürdürüyor.

Dolayısıyla Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis'in Batı ittifakına odaklanması seçimlerdeki başarısının bir faktörü olarak değerlendirilebilir.

Yunanistan'ın gündemindeki en önemli başlık ise ekonomik zorluklar.

Hayat pahalılığı Yunan halkının temel sorunları arasında yer alıyor.

Gelirlerinde artış olmayan Yunan halkı işsizlikten de şikayetçi.

Seçim kampanyası sırasında yaşam maliyeti krizi ön plana çıkmış durumda ve partiler, seçmenleri etkilemek için asgari ücreti yükseltme ve iş imkanı sunma vaatleriyle dikkat çekmeye çalışıyor.

Bu büyük vaatlerin yerine getirilmesi zor görünse de Yunanistan’da daha önce de tecrübe edildiği gibi liderler seçimi kazanmak için daha fazla vaatle seçmenin karşısına çıkıyor.

Bunlardan en dikkat çekenlerinden biri Yeni Demokrasi’nin, enflasyonu 2025'e kadar yüzde 2'ye düşürme vaadi oldu.

Miçotakis’in bir diğer vaadi ise düzensiz göçmen akışını engellemek için Türkiye sınırına çekilen duvarı 100 km'ye kadar uzatmak oldu.

Çipras da Meriç Nehri boyunca sınıra inşa edilen çelik duvarı kaldırmayacaklarını açıkladı.

SYRIZA'nın politikaları ise yine ekonomik eşitsizlikle mücadele, refah devletinin güçlendirilmesi, emekçi haklarının korunması gibi sol-sosyal demokrat meseleleri içeriyor.

Ana muhalefet partisi lideri Aleksis Çipras, ülkenin büyük borç krizine girdiği 2015-2019 döneminde başbakanlık etmiş bir isim.

2008 ekonomik krizinin ardından SYRİZA oy oranını artırarak 2015 seçimlerinin kazananı olmuştu.

Ancak ülkede borç krizinin derinleşmesi, Yunanistan ile Kuzey Makedonya arasında isim anlaşmazlığını çözmek için yapılan Prespa Anlaşması gibi nedenler Yunanistan'da büyük tartışmalara ve siyasi gerilimlere neden oldu.

Sol Radikal Koalisyon olarak bilinen SYRİZA hükümetinin popülaritesi olumsuz yönde etkilendi ve seçmen desteği azaldı.

Tüm bu gelişmeler, muhafazakar Yeni Demokrasi Partisi'nin lideri Kyriakos Mitsotakis önderliğindeki merkez-sağ hükümetin iktidara gelmesine zemin hazırladı ve Syriza'nın 2019 seçimlerinde yenilgiye uğramasına yol açtı.

‘Kral yapıcı’ yani seçimlerde görünür bir etkisi olacağı düşünülen PASOK ise şeffaflık vurgusu yaptı.

21 Mayıs seçim sonuçlarına dönecek olursak...

Yunanistan’da seçimler 28 Şubattaki tren kazasının gölgesinde gerçekleşti diyebiliriz.

Tarihinin en büyük tren kazasıyla sarsılan Yunanistan’da farklı yönlerden gelen iki trenin çarpışması sonucu 57 kişi hayatını kaybetti.

Kazadan sonra yapılan ilk kamuoyu araştırmaları Yunanistan Başbakanı Miçotakis'in başında olduğu Yeni Demokrasi Partisi'nin oy kaybettiğini gösteriyordu.

Böyle bir ortamda seçime gitmek istemeyen Miçotakis, Nisan başında yapılması planlanan seçimlerin Mayıs'a alındığını açıkladı.

Diğer yandan Yunanistan’da seçim öncesinde Yunanistan istihbarat servisinin muhalefet liderinin telefonunu dinlediğinin ortaya çıkması ülkede tartışmalara yol açtı.

Ulusal güvenlik gerekçe gösterilerek yapılan dinlemenin nedeni ise açıklanmadı.

Tüm bunlara rağmen Yunanistan'daki 21 Mayıs seçimleri genel olarak sakin bir atmosferde gerçekleşti.

Büyük mitingler düzenlenmedi, bunun yerine siyasetçiler seçmene çoğunlukla medyaya verdiği demeçlerle seslendiler.

300 sandalyeli Yunan Parlamentosu'ndaki milletvekili dağılımına bakalım.

Yunanistan genel seçimlerinden hiçbir anketin öngöremediği bir sonuç çıktı ve mevcut başbakan Miçotakis’in liderliğindeki muhafazakar Yeni Demokrasi Partisi oyların %40,79’unu aldı.

Buna rağmen 158 olan koltuk sayısını 146’ya düşürdü. 2015-2019 döneminde başbakanlık yapan ana muhalefet lideri Çipras ise oyların %20'sini alabildi.

Seçimlerde Nikos Androulakis'in liderliğindeki PASOK da parlamentoda milletvekili sayısını arttıran partiler arasında yer aldı.

Yeni Demokrasi Partisi lideri Miçotakis’in Doğu Akdeniz başta olmak üzere birçok meselede Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri’yle uyumlu çalıştığını biliyoruz.

Silahlanma politikası kapsamında ise ABD, Almanya ve Fransa gibi aktörlerle çeşitli işbirlikleri yapıldı.

Yunanistan’ın stratejik hedeflerinden belki de en önemlilerinden biri olan silahlanma, ülkenin mevcut Başbakanı Miçotakis’in 2023 genel seçim vaadleri arasında ilk sıralarda yer alıyor.

Dünya Bankası verilerine göre Yunanistan, 2015 yılında 4.8 milyar dolar olan savunma harcamalarını, 2021 yılında 8 milyar dolara çıkardı.

Dolayısıyla Batı ile ilişkileri iyi olan Miçotakis’in seçimlerde oylarını artırması ve tek başına iktidar olması bekleniyordu.

Yeni Demokrasi, Yunanistan’da tüm bölgeleri kazandı. Ancak bir istisna var, o da SYRIZA ve PASOK’un lider konumda olduğu Batı Trakya.

Burada Türk Azınlığı mensuplarının yoğun yaşadığı Rodop ve İskeçe seçim bölgelerindeki sonuçlar önemliydi.

Gümülcine’nin de yer aldığı Rodop bölgesinde seçim yarışını SYRIZA önde bitirdi.

Rodop’ta SYRİZA %33,19, YDP %27,05 ve PASOK %18,24 oy oranına ulaştı.

İki parti Rodop ve İskeçe’den Türk azınlığını temsil eden 4 milletvekili adayını parlamentoya taşımayı başardı.

. Rodop bölgesinde Özgür Ferhat SYRİZA’dan, Ahmet İlhan PASOK’tan; İskeçe bölgesinde ise Burhan Baran PASOK’tan, Hüseyin Zeybek SYRİZA’dan millevekili seçildi. Özgür Ferhat yaklaşık 12 bin 146 gibi rekor bir oyla ilk defa Yunan parlamentosuna girdi.

Adayların Türkiye’ye yaklaşımlarına gelince .. 6 Şubat depremleri, ve Yunanistan’daki tren kazası iki ülke arasında pozitif gündemin oluşmasını sağladı.

Ancak parti liderleri Adalar konusunda görüşmeyeceklerini belirterek iki ülke arasındaki tek anlaşmazlık konusunun Ege ve Doğu Akdeniz’deki kıta sahanlığı ile Münhasır Ekonomik Bölge sınırlarının belirlenmesi olduğunu iddia ettiler. Diğer yandan liderler seçim konuşmalarında Türkiye’ye çok yer vermedi.

Yunanistan'da hükümet kurulamadı demiştik. Peki sandıktan çıkan sonuç nasıl yorumlandı, şimdi ne olacak?

Yunanistan'da genel seçimin galibi açık ara farkla Başbakan Miçotakis oldu, ancak parlamentoda çoğunluğu sağlayamadı.

Sonuçların kesinleşmesiyle birlikte, ülkenin Cumhurbaşkanı, sırasıyla en çok oyu alan parti liderlerini hükümeti kurması için görevlendirdi.

Ancak 3 parti de hükümeti kurma teklifini kabul etmedi ve Sayıştay Başkanı İoannis Sarma geçici hükümetin başbakanı oldu.

Çok partili bir koalisyona geçme çabaları sonuçsuz kalınca seçimler ikinci tura, yani 28 Haziran’a kaldı.

Seçim sonuçları açıklandıktan sonra Başbakan Miçotakis koalisyon kapılarını tamamen kapattı diyebiliriz: “Biz sandıktan çıkan sonucu Yeni Demokrasi'nin tek başına iktidara gelmesi olarak okuyoruz. Şu anki koalisyonlar geçici.”

Miçotakis ayrıca Anayasaya göre hareket edeceğini ve hükümet kurma sürecinin hızlandırılması gerektiğini ifade etti.

Ana muhalefetteki SYRIZA'nın lideri Aleksis Çipras ise seçim sonuçlarının olumsuz olduğunu kabul ederek Başbakan Miçotakis'i tebrik etti ve gerekli değişiklikleri yapacaklarını söyledi.

Tek bir partiye veya koalisyona çoğunluk sağlaması için birinci partiye 50 milletvekili bonus koltuk verilmesini içeren uygulama iptal edildiği için bu seçimlerde Miçotakis’in partisi hükümeti tek başına kuramadı.

Seçimlerin ikinci turunda ise en çok oy alan partiye en az 20 fazladan milletvekilliği verilecek.

Yunanistan'da gerçekleşen son seçimler, ülkedeki siyasi atmosferi büyük ölçüde etkileyecek gibi görünmüyor, ekonomik alanda da büyük bir değişim beklenmiyor.

Değişen seçim sisteminin de etkisiyle 25 Haziran’da yapılacak seçimlerin ikinci turundan Miçotakis’in galip çıkması bekleniyor.

Ekonomik çalkantıların yaşandığı, Türkiye ile gerilimlerin sürdüğü Yunanistan’da hangi parti seçilirse seçilsin verilen büyük seçim vaatlerinin yerine getirilmesi zor görünüyor.

Miçotakis, siyasi açıdan çalkantılı ve ekonomik açıdan en zorlu dönemlerinde ülkeyi yöneten Çipras’tan ülke yönetimi devralan bir isim.

Ancak Miçotakis’i COVID-19 ve Rusya-Ukrayna Savaşı gibi yeni zorluklar karşıladı.

Miçotakis her ne kadar mali yardımlar ve yatırımlarla bu sorunları çözmeyi denese de başta da belirttiğimiz gibi Şubat ayında meydana gelen tren kazası, gazeteci ve politikacıların telefonlarının dinlenmesi iddiaları gibi skandallar Yunan halkının siyasete ve politikacılara güvenini azalttı.

İkinci turda tek başına hükümeti kurması beklenen Miçotakisin yeni çözümler getirmesi çok da mümkün görülmüyor.

Yunan kamuoyunun, Türkiye'deki genel seçimlere büyük ilgi gösterildiğini söylemiştik.

Türkiye'deki ikinci tur seçimleri neredeyse Yunanistan'daki seçimler kadar çok konuşuldu.

Diğer yandan 25 Haziranda seçim sonuçlarının belli olmasıyla Atina ile Ankara arasında da yeni diyalog süreci de başlamış olacak.

Ancak Yunanistan’da hangi hükümet gelirse gelsin Atina’nın özellikle Adalar Denizi, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs Adası konusunda maksimalist yaklaşımlarından vazgeçmeyeceği açık. Silahlanma çabaları ise bunun en büyük göstergesi.

Peki sizce Yunanistan’daki seçim sonuçlarının bölgede ne gibi etkileri olabilir?

Bu seçimler ekonomik ve siyasi sorunları bitirecek mi?