Yeni sosyal medya hastalığı: 'Teknostres'

Şu an bu içeriği görüntülediğiniz teknolojik cihaza bir kez daha bakın. 'Ondan istediğim zaman kurtulabilirim' dediğinizi duyar gibiyiz ama cihazı kaldırıp bir kenara bıraktıktan yalnızca birkaç saniye sonra eliniz o cihaza bir kez daha gitmek isteyecek. Bildirimleri kontrol etmek için baktığımız akıllı telefonlarımızla birkaç saat vakit geçirebildiğimiz düşünüldüğünde teknolojiyle olan ilişkimiz 'daha irdelenesi' ve hatta 'daha tehlikeli' olarak bile değerlendirilebilir.

Teknolojiyle olan ilişkimizi sosyal medya platformlarına indirgediğimizde bağımlılık düzeyinin daha farklı bir formatta karşımıza çıktığını söyleyebiliriz. Facebook, Instagram ya da Twitter... Herhangi birine yahut tamamına 'bağımlılık' düzeyinde bağlı olan ve onları kontrol etmeden yaşamını sürdürmekte zorluk çekebilecek kitleler, günden güne daha kalabalık ve daha güçlü bir hale evriliyor.

Sosyal medya bağımlılığına yönelik gerçekleştirilen onlarca farklı çalışma, insanların 'kötü alışkanlık' olarak adlandırılan travmalarla benzer bir gerçeklik yaşadığını ve sosyal medya platformları 'olmadan olmaz' noktasına ilerlediğini gözler önüne seriyor. Sosyal medya bağımlılığı, diğer bağımlılıklar gibi bir bozukluk yahut hastalık olarak tanımlamak doğru olmaz. Buna rağmen, sosyal medya bağımlısı olmak demek, herhangi bir iş yaparken, arkadaşlarınızla sohbet ederken yahut herhangi bir farklı etkinliğin içindeyken aklınızın sürekli olarak sosyal medya hesabınızda olmasıyla özetlenebilir. 2017 yılında İngiltere’de Ulusal Kaygıyla Dayanışma ve Yardımlaşma Kurumu'nun yaptığı bir çalışmaya göre sosyal medya kullanıcıların %63’ü çok sık kullanımdan ötürü bu platformlardan kötü bir şekilde etkileniyor. Sosyal medya bağımlılığı yüzünden güvensizlik, siber zorbalık ve sosyal anksiyete gibi hastalıklarla muhatap olmak da gayet mümkün.

444 denek kullanıldı

İngiltere'de eğitim veren Lancaster Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen bir çalışma, sosyal medya bağımlılığı noktasında daha önce dillendirilmemiş bir gerçeği görünür kıldı. Bu çalışmaya göre sosyal medya kullanıcıları, Facebook yahut Instagram'da yaşadığı stres nedeniyle bu platformlara giderek daha fazla bağımlı olma tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor. Teknostres olarak isimlendirilen sosyal medya stresi, 444 Facebook kullanıcısının alışkanlıklarını irdeleyen bir deneyde kendini yeniden gösterdi. Çalışmadaki denekler, arkadaşlarıyla sohbet ettikleri esnada herhangi bir stres hissine kapıldıklarında Facebook'ta çıkan haberleri incelemeye başladı.

Aynı biçimde haberleri okuyan kullanıcılar, yine strese girdiği an davranışlarını değiştirip kendilerine başka bir uğraş buldu. Bu döngü sürekli devam ederken denekler Facebook'tan bir türlü çıkamadı. Araştırmacılar, ilgili döngünün sosyal medya bağımlılığı konusunda fazlasıyla etkili olduğunu da belirledi. Sosyal medya stresi, bir insanı stresin asıl kaynağından uzaklaştırmak yerine o kişiyi stresin kaynağında tutmaya devam ediyor. Bu bağlamda denekler Facebook’u terk etmeyip aksine sosyal medya platformunda daha çok vakit geçirmeye çalıştı. Kendilerine bu durumun nedeni sorulduğunda alınan ortak cevap ise stres oldu.

Stresten kurtulmak adına aynı yerde oyalanmayı seçen bireyler, deneyin yöneticilerinden biri olan Profesör Doktor Sven Laumer’ın şöyle konuşmasına sebep oldu:

• “Sosyal medya alışkanlığı yüksek olan kullanıcılar, sosyal medya sitelerinde oyalanmanın yollarını bulmak için daha az enerjiye ihtiyaç duydu. Onlar, bu nedenle, sitelerden çıkış yapmak yerine platformlarda vakit geçirmeye daha çok eğilimliler.”
• “Bir kullanıcının sosyal medya sitelerine olan bağımlılığı ne kadar yüksekse o kişinin bu siteleri strese karşı baş etme aracı olarak görmesi ve onları kendine daha yakın yerler olarak tanımlaması giderek daha sık bir hal alıyor.”
• “Kullanıcılar, platformlarda farklı olarak gördükleri alanlara giderler. Bu tür sitelerde sizi farklı dünyalara götüren özellikler var. İşte bu özellikler, aslında aynı yerde olmasına rağmen kullanıcıları aldatır ve onlara farklı bir yerde geziniyormuş gibi bir his verir.”

• “Facebook’ta arkadaşlarınız ile konuşabilirsiniz, onlara fotoğraflar gönderebilirsiniz ve oyunlar oynayabilirsiniz. İşte, bunları aynı anda yapabilmek insanları yanıltıyor ve aynı sitede birçok farklı yerde olmayı mümkün kılıyor.”