Van Gevaş’taki Selçuklu Mezarlığı ve Halime Hatun Türbesi
Selçuklu'nun Anadolu'daki son izlerinden olan, Van Gevaş'ta bulunan Selçuklu Mezarlığı ve Halime Hatun Kümbeti'nin tarihi, deformasyonu ve bilinmeyenlerini sizler için derledik.
Gevaş’ta Selçuklu mezarları, Halime Hatun Kümbeti gerek tarih acıdan gerek estetik açısından büyük öneme sahip olması gerekirken, toplumun ilgisizliği bir kenara, modern toplumun tahribat ve saldırısına uğramıştır.
1300 ile 1400 yılları döneminden günümüze gelen eserler, Selçuklu’nun Anadolu’da bıraktığı izlerin son örnekleridir. Tarihi dokusuyla insanları heyecanlandırsa da ne yazık ki hak ettiği değeri bir türlü görememiş bir bölge olarak karşımıza çıkıyor Van Gevaş…
1940'lı yıllarda tarihi deformasyon
Tarihimizin emsalsiz bir mirasını temsil eden bu mezarların ortasından 1940’lı yıllarda Gevaş’a atanan bir kaymakam tarafından yol açtırılmıştır. Birçok güzergah alternatifi olmasına rağmen tarihin kalbine adeta hançer saplanmıştır. Artos dağının taşları dururken Van Gölü sahiline iskele yapmak için bu mezar taşları kullanılmış, Van Gölü’nün suları yükselince mezar taşlarından yaptıkları iskele sulara gömülmüştür. Mezarların ortasından geçen yol yaklaşık 16 yıl önce kapatılsa da, suya gömülen mezar taşları gün yüzüne çıksa da, tarihi doku zarar görmüş tarihimize adeta operasyon düzenlenmiştir.
Gevaş İlçesi’ndeki Selçuklu Mezarlığı'nın doğu tarafında bulunan Halime Hatun Kümbeti, Melik İzzeddin tarafından 1335 tarihinde, kızı Halime Hatun için yaptırılmıştır. Ustası Ahlatlı Pehlivan oğlu Esed'dir. İki katlı inşa edilmiş kümbetin cenazeliği kare planlı olup, doğudaki kapısına merdivenle inilmektedir.
Halime Hatun Şeyh İbrahim’in torunu, İzzettin Şir’in kızı,Şeyh Muhammed Tayyar’ın hanımıdır. Şeyh Muhammed Tayyar ise Şeyh Abdulkadir Geylani’nin oğludur.
Halime Hatun adına, babası Melik İzzettin Şir tarafından yaptırılan kümbet gerek mimari gerekse bezemeleri ile Osmanlı öncesi Türk sanatının zarif bir örneğidir. Halime Hatun Kümbeti’nin hemen yanına yaptırılan özel yurt, tarihi deformasyonun büyük bir örneği olarak karşımıza çıkmaktadır.
İskele için kullanılan mezar taşları Van Gölü'nde!
- Mezar taşları yerlerinden sökülerek, Van gölü sahiline iskele yapılmıştır!
- Van Gölü'nün içinde bulunan taşlar için yeraltı müzesi yapılması düşünülmektedir.
- Tarihi deformasyona en büyük örneklerden gösterilen bu olay, 1940'lı yılların tek partili döneminde Gevaş'a gönderilen bir kaymakamın icraatlarından.