Vakıflar Genel Müdürlüğü'nden "Tarihte bazı ilginç vakıflar"
Vakıf medeniyeti olarak bilinen Osmanlı'da, pek çok kişinin aklına bile gelmeyen, gayeleri, "güzel yazı öğretmek", "kızlara çeyiz hazırlamak", "duvar yazılarını silmek", "soğuk su dağıtmak", "doktorların güzel huylu olmasını sağlamaya çalışmak", "insanlara boğazda temiz hava aldırmak" olan ilginç vakıflar bulunuyordu.
Vakıflar Genel Müdürlüğünün "Tarihteki ilginç vakıflar" araştırmasına göre, Anadolu topraklarında tarihte hiçbir karşılık beklemeden toplum yararına çalışan ancak hizmet alanlarıyla da dikkat çeken yüzlerce vakıf yer alıyor.
Osmanlı medeniyeti aynı zamanda "vakıf medeniyeti" olarak tarihteki yerini alıyor. Osmanlı'daki sivil toplum, insan haysiyetinin ve hayatının korunması, güzelleştirilmesi, sosyal düzenin her türlü tehlike ve sarsıntılardan korunması amacıyla vakıf yolu ile camiler, medreseler, dergahlar, aşevleri, hanlar, hamamlar, kervansaraylar, bedestenler ve köprüler yaptırdı.
Çok özel konulara bile el atılması ise vakıf medeniyetinin nasıl bir incelik üzerine inşa edildiğini gösteriyor. Zengin bir çeşitliliğe sahip olan vakıf geleneğinde oldukça ilginç vakıflar da yer alıyor.
Bu vakıflardan kimi yaralı leylekleri tedavi ediyor, kimi kirli duvarları temizliyor. Hüseyin Nasrullah oğlu Mehmed Ağa tarafından 1594 yılında Ödemişte kurulan vakıfta ise zengin fakir herkese meyve dağıtılıyordu. İstanbul'da kurulan "Borçlu Dostu Vakfı" ise borçlarından dolayı hapse düşen çiftçilerin borçlarını ödeyerek hapisten kurtarıyordu.
"Tarihteki İlginç Vakıflar" kitabındaki bilgilere göre, "Güzel Yazı Öğreten Vakıf", bilgiyle beraber güzel yazıya da ne kadar önem verildiğini gösteriyor. Dünyanın en ünlü hattatlarının çıktığı Osmanlı'da güzel yazı yazma tarihi bir gelenek olarak görülmüş, bu iş için vakıf kurulmuş. Hattat muallimler tarafından talebelere, asgari haftada iki gün güzel yazı dersi verilerek, hocalarına günlük on akçe ödeniyordu.
"Kızlara Çeyiz Hazırlayan Vakıf" çeyize ihtiyacı olan kızları tespit edip, çeyizlerini üstlendi. "Duvar Yazılarını Silen Vakıf", her an cami, medrese, kışla, çeşme, han, hamam, bahçe gibi yerlerin duvarlarının çirkin yazı ve resimlerden temizlenmesini ve çevrelerinin bakımlı kalmasını sağladı. "Sıcak Pide Dağıtan Vakfı", vakıf sıcak pide alıp müezzinler vasıtasıyla fukaraya sadaka olarak dağıttı.
"Yaz Günlerinde Soğuk Su Dağıtan Vakıf", yapılan sebilde, yaz mevsiminde buzlu veya karlı soğuk su bulunduruldu. Gelen geçen her susuza vakfın aldığı bardaklarla Allah rızası için su ikram edildi.
Kitapta yer alan ilginç diğer vakıflardan bazıları ise şöyle:
"Doktorların Güzel Huylu Olmasını İsteyen Vakıf, Helalleşme Vakfı, İsrafı Önleyen Vakıf, Bulaşıcı Hastalıkları Tedavi Vakfı, Şehir Estetiğini Koruyan Vakıf, Kışın Abdest Alanlara Sıcak Su Temin Eden Vakıf, Göl Temizleyen Vakıf, İflas Eden Tüccarlara Yardım Eden Vakıf."