Tüm dünyanın şaşkınlıkla izlediği Kıbrıs Barış Harekatı'ndan sonra neler oldu?
ABDÜLKERİM ARSLAN
Rumların sürdürdüğü katliam politikalarına dur diyen Türkiye, 1974 yılında sürpriz bir karar ile Kıbrıs Barış Harekatı'nı başlattı. Yüzlerce şehit verdiğimiz müdahale sonrası ABD Türkiye'ye silah ambargosu uyguladı. Peki harekat beraberinde neleri getirdi?
Kıbrıs'ta yıllardır süren ölümlere 1963 yılında çetelerin başlattığı katliamlar eklendi. Adada Türklerin Rum çeteleri tarafından öldürülmesine daha fazla göz yumamayan Türkiye, katillere müdahale etmeye karar verdi. Tüm muhalefet parti başkanlıklarının ortak kararıyla “Kıbrıs Barış Harekatı” tek vücut olarak planlandı.
İlk harekat 20 Temmuz’da, ikinci harekat ise 14 Ağustos’ta “Ayşe Tatile Çıksın” koduyla başladı. İki harekatın olduğu müdahalede Türk ordusu, zulüm altında bulunan Türklerin yaşadığı bölgeleri çetelerden kurtararak adanın yüzde 38’ini özgürleştirildi.
Peki 498 askerimizin şehadete kavuştuğu, binden fazla askerimizin gazi olduğu Kıbrıs Barış Harekatı sonrasında neler oldu?
1. Yunanistan'da 1967'den beri devam eden askeri rejim harekattan 4 gün sonra sona erdi ve Yunanistan bir kez daha demokrasiyle tanıştı.
2. Rumların, Kıbrıs'ın Yunanistan'a bağlanmasının hedeflendiği Enosis hayalleri suya düştü.
3. 1974 yılından sonra Yunanistan, Türkiye'yi durduramadığı gerekçesiyle NATO’dan çekildi. 1980 yılına kadar Türkiye’nin vetosundan dolayı örgüte geri dönemeyen Atina yönetimi, 80 darbesinden sonra “Türkiye’nin onayıyla” NATO’ya tekrar dahil oldu.
4. ABD, Türkiye’ye 5 Şubat 1975 tarihinde 3 yıl sürecek olan silah ambargosu uygulamaya başladı. Türkiye, ABD’nin bu kararının ardından 13 Şubat 1975′te Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin kurulduğu açıklarken, yine aynı yıl ABD’ye nota vererek ABD Savunma İşbirliği Anlaşması’nı yürürlükten kaldırdı.
5. ABD’ye karşı en büyük gözdağı Türkiye’deki bütün Amerikan üs ve tesislerinin TSK’nın “kontrol ve gözetimi” altına alınması oldu. ABD Türkiye’nin bu sert yaptırımlarına karşı daha fazla dayanamadı ve 26 Mart 1976′da üslerle ilgili yeni bir Savunma İşbirliği Anlaşması imzaladı.
6. Libya, harekatın başladığı ilk günden itibaren Türkiye için her türlü yardımı yapmaya hazır olduğunu açıkladı. ABD ambargosunun başladığı tarihten itibaren Kaddafi yönetimindeki Libya Türkiye’nin petrol ihtiyacını karşıladı.
7. 3 yıl süren silah ambargosu sonrası kendine çeki düzen veren Türkiye, savunma sanayini geliştirmeye başladı ve 1975’te ASELSAN kuruldu.
8. 1963-1974 arasında devam eden asimilasyon ve katliamlar son bulurken, Kıbrıs adasında huzur vaki oldu. Bağımsız Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Rauf Denktaş önderliğinde 15 Kasım 1983 tarihinde kuruldu.
9. Avrupa ve Birleşmiş Milletler (BM), adada Yunanistan ve İngiltere ile birlikte garantör olan Türkiye’nin Zürih ve Londra Antlaşması'nın 4. maddesine istinaden gerçekleştirdiği harekatı ‘işgal’ olarak tanımlandı. Ancak olayın taraflarından biri olan Yunanistan’da mahkeme Mart 1979 tarihli kararı ile Türk müdahalesinin yasal olduğunu duyurdu.