Trump'ın 'iyi mal' diye övdüğü F-35'in en bilinen beş arızası
F-35 uçaklarının uzun yıllara uzanan tasarım aşamasının sonuna gelinmesi için araçların yoğun testlerden geçirilmesi gerekiyor, fakat uzmanlar, söz konusu testlerin 2019’un sonuna kadar tamamlanacağından şüpheli.
ABD Başkanı Donald Trump'ın 'iyi mal' dediği F-35'lerin bugüne kadar yaşadığı sorunlar arasında, yakıt tüpü arızası, ikmal hortum hatası, hava yakıt takviyesi ve radar hatası gibi birçok sorun bulunuyor.
Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda ile Beyaz Saray'da görüşen ABD Başkanı Trump, Oval Ofis'te basın mensuplarına gündeme ilişkin açıklamalarda bulundu.
"İyi maldan anlıyorlar"
Polonya'nın 30'dan fazla F-35 savaş uçağı almak istediğini ifade eden Trump, bu satışlar onuruna Beyaz Saray'ın üzerinde 1 adet F-35 uçağının alçak uçuş yaptırdı.
Başkan Trump, "Bizim için küçük bir şov hazırladılar, bunu yapıyoruz çünkü Polonya 32 veya 35 adet F-35 siparişi verdi. Bu onların iyi maldan anladıklarını gösteriyor." dedi.
Ekim 2018'de teknik arıza nedeniyle ABD ve İsrail'de uçuşları durdurulan F-35'ler yeniden testlere sokulmuştu.
Ne olmuştu?
ABD'nin Güney Carolina eyaletinde bulunan Deniz Piyadelerine ait Beaufort Hava Üssü'nden kalkan bir F-35B uçağı, 28 Eylül 2018'de üsse 8 kilometre mesafede iken düşmüştü. Bunun F-35 uçaklarının ilk kazası olduğu belirtilirken dikey kalkış ve iniş yapabilen F-35B uçaklarında birçok teknik arızanın söz konusu olduğuna dikkat çekilmişti.
Japonya'da da düştü
Kyodo ajansının haberine göre, Savunma Bakanı Takeşi Ivaya, 9 Nisan 2019'da Pasifik Okyanusu üzerinde eğitim uçuşu sırasında kaybolan Japon Öz Savunma Kuvvetlerine ait F35-A tipi savaş uçağının Pasifik Okyanusu'nda düştüğünün tespit edildiğini açıklamıştı.
Japonya Savunma Bakanı Takeşi, nisan ayında F-35 savaş uçağının Pasifik Okyanusu'nda eğitim uçuşu sırasında düşüşünün pilotun yaşadığı vertigo (baş dönmesi) nedeniyle meydana geldiğinin tahmin edildiğini bildirmişti.
F-35'in yakıt tüpü arızası
2018'de ABD'de düşen 5. nesil F-35'in yakıt tüpündeki arızadan kaynaklandığı tespit edilmişti. Uçuşların durdurulmasına neden olan bu arıza 'utandırıcı bir durum' olarak değerlendirilmişti.
Bir Pentagon yetkilisi arızaya ilişkin, şüpheli yakıt tüplerinin sökülerek sağlamlarıyla değiştirildiğinin altını çizmişti.
Belçika 'hatalı' dedi
4 milyar avro toplu ödeme ile alınan F-35'ler hakkında açıklama yapan Belçika, uçakların hatalı olduğunu, savaşa uygun olmadığını ve pilotların hayatını tehlikeye attığını öne sürmüştü.
Washington merkezli POGO isimli bağımsız bir araştırma grubu tarafından imzalanan söz konusu rapor, ABD Savunma Bakanlığı'na gönderilmiş, 14 sayfalık rapora göre, F-35’lerde çok sayıda eksik olduğuna işaret edilmişti.
Söz konusu uçakların, çalışma standartlarını karşılamadığı gibi, dayanıklılık testlerinden de geçemediğine yer verilen raporda uçaklarda çatlakların meydana geldiğine dikkat çekilmişti.
Yakıt ikmal hortum hatası
Amerika'daki kaza sonrasında tüm uçuşları durdurulan F-35'ler yakıt tüpündeki arızanın ardından yeniden arızalanmıştı.
Denetimler sonucunda daha yaşlı F-35'lerin yakıt ikmal hortumlarında sorunlar tespit edilmiş ve uçaklar tekrar incelemeye alınmıştı.
İkmal yapan boru hatlarında meydana gelen kronik arızalar nedeniyle uçakların yeniden gözden geçirileceği ifade edilmişti.
Uçaklardaki sorunu Defense News ve Marine Corps Times sitelerinde doğrulayan program sözcüsü, arızalı uçak sayısını açıklama konusunda çekimser kalmıştı.
Ancak programa yakın kaynaklar bu sayının 24 adet olduğunu söylemişti.
F-35’lerin Pratt & Whitney motorundaki arızalı bir hortumun yanı sıra iki hortumun daha denetlendiği belirtilirken bu üç hortumun da aynı firma tarafından üretildiği belirlenmişti.
Hava yakıt takviyesinde sorunlar var
Bloomberg'in ABD Savunma Bakanlığı'nın (Pentagon) raporuna dayandırdığı haberinde, Amerikan Hava Kuvvetleri'nde savaşa hazır uçakların oranının yüzde 50 kadar olduğu ve F-35'lerin toplam sayısının sürekli artmasına rağmen 2014 yılından beri bu oranda çok önemli bir artışın sağlanamadığı ifade edilmişti.
F-35'lerin onlarca defa iyileştirilen yazılımlarına rağmen bazı kilit öneme sahip kusurlarının hala düzelmediğinin altı çizilmiş uçakların savaş halinde kullanımını etkileyecek yüzlerce kusurunun hala giderilmediğine vurgu yapılmıştı.
Pentagon, deniz piyadelerinin kullandığı F-35B ve uçak gemilerinde görev alan F-35C uçaklarına havada yakıt takviyesi yapılamadığını, teknik sorunların ‘havadan havaya’ ve ‘havadan karaya’ füzelerinin fırlatılmasını olumsuz etkilediğini, pilotların kullandığı kasklardaki sayısal ekranların hatalı çalıştığını, arıza tarama aygıtlarının ise bazı sistemleri fiilen normal çalışsa da ‘arızalı’ olarak gösterdiğini ifade etmişti.
Radar sistemi de arızalandı
Üretici Lockheed-Martin'in 2016 yılında bir uçuş denemesi neredeyse felaketle sonuçlanıyordu. Joint Strike Fighter programı kapsamında F-35 Lightning II ile deneme uçuşları gerçekleştiren uçak ve uçuş teknolojileri üretim şirketi, bir arıza nedeniyle pilotun radar sistemini kullanamadığını bildirmişti.
Radar sisteminden yararlanamayan pilot, etrafta bulunan diğer uçakları farketmekten ve yön saptamalarını yapamamıştı.
Sadece görüş açısı içerisindekileri görmekle yetinen pilot, bir süre boyunca kör uçuş yapmak zorunda kalmıştı.