Trafikte 'makas atmak' cinayete teşebbüs sayılır mı?

İstanbul Beşiktaş’ta makas terörü sonucu 3'ü çocuk 4 kişinin hayatını kaybettiği kazaya ilişkin; kaza anında makas atarak ilerleyen aracın sürücüsü Yusuf A.’nın yanında olan ve olaydan sonra kaçan Abdulsamet T. ile şüphelilerin kaçmasına yardım eden babası Mehmet T. tutuklanarak cezaevine gönderildi.

Beşiktaş'ta, TEM yolunda 4 kişinin öldüğü, 10 kişinin de yaralandığı kazaya neden olduğu iddia edilen otomobildeki şüphelilerden Abdulsamet T. (23), dün akşam Burdur'da, babası Mehmet T. ise Bağcılar'da gözaltına alınmıştı.

Ne olmuştu?

Beşiktaş Harp Akademileri Tüneli Edirne istikametinde dün saat 02.00 sıralarında meydana gelen kazada, içerisinde Abdülsamet T.’nin de olduğu 34 RJ 5171 plakalı otomobille seyir halinde olan Yusuf A. araçların arasında “makas” atmaya başlamış, sürücü tünele girdiği esnada önünde seyreden ve Bursa’da aile ziyaretinden dönen 14 kişinin bulunduğu hafif ticari araca çarpmıştı.

Kaza sonucu kontrolden çıkarak bariyerlere çarpan hafif ticari aracın içerisindeki Seyhan Özçelik ve çocukları Hiranur (9) ve Musap (9) ile Yusuf Eray (8) hayatını kaybetmiş, 2’si ağır olmak üzere 10 kişi de vücudunun çeşitli yerlerden yaralanmıştı.

Makas terörü can almaya devam ediyor

Denetimler, cezalar ve yaşanılan acı olaylara rağmen kazaların sonu gelmezken GZT, Ceza Avukatı ABdullah Fırat'a 'Trafikte makas atmak cinayete teşebbüs sayılır mı?' sorusunu yöneltti.

Dosya ve ifadelere bakmadan kesin bir yargıya varılamayacağının altını çizen Fırat, tutuklanarak cezaevine gönderilen Mehmet T'nin 'alkol aldık' ifadesinden yola çıkarak yaşanan talihsiz olayın bilinçli taksirle adam öldürme olarak değerlendirileceğine işaret etti.

Alkol alındığının itiraf edilmesine dikkati çeken Avukat Abdullah Fırat, "Bilinçli taksirle adam öldürme, trafik güvenliğini tehlikeye sokmak gündeme gelecektir. Mala zarar verme de konuya girer fakat burada önemli olan kısmı bilinçli taksirle adam öldürmedir." dedi.

Hangi önlemler alınmalı?

Trafik kanunları, makas atmak ve alkollü araç kullanmak gibi kanunda düzenlemelerin olduğunu söyleyen Fırat, "Cezai yaptırımların artırılması fayda sağlayacaktır. Makas atmanın tek başına cezasının artırılması bu konuda caydırıcılık sağlayacaktır." ifadelerini kullandı.

Sosyal medyadaki gruplar oldukça etkin

GZT'nin gündeme getirdiği 'Drift bir spor mu yoksa magandalık mı' haberinin ardından, trafik terörünün bir başka boyutu olan 'makas'a ilişkin sosyal medya üzerinde araştırmalarını derinleştiren GZT editörleri trafikte yaşanan bu 'zorbalığa' tanıklık eden, burada yayınlanan videoların birer itici güç oluşturup oluşturmama ihtimallerini uzmanına sordu.

Sosyal medyanın itici bir güç olacağının kaçınılmaz olacağına değinen kaynağımız, özellikle İstanbul caddelerinde her geçen gün artan trafik magandalarının sosyal medyadan açılan gruplar aracılığıyla yayılmasına dikkati çekti.

Sosyal medya etkin bir araç

"Ruh sağlığı bozuklar topluluğu" , "Sadece hızlılar takip etsin" gibi sloganlarla açılan gruplarda her gün onlarca görüntü paylaşılıp 'en iyi' video seçiliyor. Uzmanlar, BTK'nın önlem almasa gerektiğini belirtiyor.

Sosyal medyada maganda sürücüleri teşvik etmeye başladı. "Ruh sağlığı bozuklar topluluğu" , "Sadece hızlılar takip etsin ..." gibi sloganlar kullanan sosyal medya grupları gün geçtikçe yaygınlaşıyor. Açılan hesaplar üzerinden "en iyi makas atanlar", "En iyi drift yapanlar", "En çok hız yapanlar" bile seçiliyor.

Özellikle genç sürücüler, makas atarken çektikleri görüntüleri sosyal medyada paylaşarak en iyi seçilmek için yarışıyor. Bir yandan hız yapıp bir yandan da görüntü çekmeye çalışan sürücülerin bir çoğu da kazaya sebebiyet veriyor.

Makas atmanın cezası ne kadar?

Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan Altınbaş Üniversitesi'nden Ceza Hukukçusu Doç. Dr. Hasan Sınar, makas atarak yapılarak trafik ihlalinin özellikle otobanlarda çok sık yaşandığını söyleyerek, “Şu soruyu sormalıyız, insanlar nasıl bu kadar pervasızca makas atabiliyor ve bundan dolayı cezalandırılıyorlar mı? Aslında mevzuatta ceza öngörülüyor. Karayolları Trafik Kanunu'na bağlı idari para cezası uygulaması var. Bu ceza da her yıl artırılıyor. 2019 yılı başında yapılan değişiklikle şu anda makas atmanın cezası bin 2 lira. Ancak o para cezasının varlığı bu fiilleri sona erdirmeye yetmiyor" ifadelerini kullandı.

Çözüm nasıl olmalı?

Doç. Dr. Sınar, “Yollardaki bütün ana arterlerde Elektronik Denetleme Sistemi'nin (EDS) aktif hale getirilmesi fevkalade önemli. Şu anda sadece yakalanabilen, tespit ve ihbar edilenlere bu cezayı uyguluyoruz" diye konuştu.

Makas teröründe yardımcının adı: Yapay zeka

Bin 2 lira para cezasının az değil ama tek başına yeterli olmadığını dile getiren Doç. Dr. Sınar, “Teknoloji gelişti, trafik ihlallerinin oluşturulan bir yapay zeka algoritmasına yüklenmesi ve bu ihlali gerçekleştirenlerin anında tespit edilmesi halinde İstanbul'un neresinde olursa olsun bu sürücülere yaptırım gelecek. Bunun için yasal alt yapıyı oluşturmak da çok kolay. Bin 2 lira para cezası az değil ama tek başına yetmez. Bunun yanında mutlaka makas atma fiilini gerçekleştiren, trafikte genel güvenliği kasten tehlikeye sokan kişinin anında ehliyetinin belli bir süre iptal edilmesi lazım. Hatta aracın da belli bir süre trafikten çekilmesi gerekiyor. Yapay zeka algoritmasını hayata geçirdiğimiz zaman kim, nerede, ne zaman, ne şekilde suç işlemiş olursa olsun, hiçbir şekilde bu yaptırımdan kaçamayacak" dedi.

Sosyal medyanın denetlenmesi nasıl olacak?

Sınar, “Sosyal medyada makas atan kişilerin çektiği videolara yönelik 5657 sayılı kanun son derece açıktır. Derhal idari tedbir alıp, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) o videoları erişime engelleyebilir. Bu konuda onların da hareket geçmesi gerekiyor" diye konuştu.

"Sürücüler rehabilitasyon merkezinde tedavi edilmeli"

Trafik ve Yol Güvenliği Uzmanı Dr. Suat Sarı ise, “Sorunun köküne inip, insanların rehabilite edemezsek sonuca varamayız. Kanundaki ceza maddesine bu insanları rehabilite etmeyi de eklemek lazım. Batıda drift yapan 'sosyal anarşist' olarak nitelendirilen sürücüleri 1 ay rehabilitasyon merkezlerine gönderiyorlar. Onlar, trafik psikologları eşliğinde rehabilite ediliyor. Yurt dışında drift sorunu böyle çözüldü. Bu insanları topluma kazandırıp bir daha drift yapmamalarını sağlıyorlar" diye konuştu.

Ne yapmamız gerekiyor?

Alınması gereken önlemleri anlatan Sarı, “Drift yaptığınızda etrafınızdakileri için problem oluyorsunuz. Her an başkalarına vurabilirsiniz ve kötü örneksiniz. Drift yapan kişi öğrenciyse okuluna, işçiyse mutlaka çalıştığı kuruma geri bildirimle bu davranışını bildirmek gerekiyor. Aldığı cezayla bu bütünleştiği zaman o sürücü de rehabilitasyona girmiş olur. Eğer geri bildirimleri yapmazsak, kişileri rehabilite etmezsek bu artacaktır. Çünkü polisin her yerde kamerası yok, her yerde polis yok" ifadelerini kullandı.

Her yıl yaklaşık 7 bin kişi hayatını kaybediyor

Trafiğin psikoloji işini olduğunu vurgulayan Sarı, “Ülkemizde trafik psikologları yok denecek kadar az. İnsanların trafikteki davranışları, motivasyonları ve yanlış yaptığı hareketlere bu psikologlar bakar. Hatta yolların dizaynda da trafik psikologlarından görüş alınır. Buna çok ihtiyacımız var. Türkiye'de her yıl trafikte 7 bin 400 kişi ölüyor, 320 bin kişi yaralanıyor, bunların yüzde 15'i de engelli olarak hayatını sürdürüyor. Mutlaka bu olaya el atmak lazım. Sosyal medyayı yönetenler, topluma kötü örnek olacak içerikleri engellesinler. Küfürleri engelledikleri gibi drift videolarına da izin vermesinler" dedi.