Ticaret savaşı 'sinyal' veriyor: Küresel yatırım son 9 yılın en düşük seviyesinde
● Küresel piyasalardaki belirsizlikler son 3 yıldır düşüş eğrisi çizen yatırımları son 9 yılın en düşük seviyesine getirdi. Ülkelere orta ve uzun vadeli sermaye ve teknoloji getiren doğrudan yabancı yatırımlar dünya genelinde 2009'dan bu yana kaydedilen en düşük değeri 2018'de gördü.
● Türkiye'de 2018'de yabancı sermaye girişinde yıllık bazda yüzde 12,8'lik artış gerçekleşti. Ülkeler bazında geçen yıl en fazla dış yatırım alan ABD'yi , Çin ve Hong Kong izledi.
● Ülke grupları bazında bakıldığında, gelişmekte olan ülkelere gerçekleştirilen doğrudan yabancı yatırım tutarı, 2018'de bir önceki yıla göre artış gösterirken, gelişmiş ülkelerde düşüş yaşandı.
● Coğrafi bölgelerde geçen yıl en fazla dış yatırım alan kıta Asya olurken, Asya'yı, Amerika, Avrupa ve Afrika takip etti.
Küreselleşme sürecinin ortaya çıkardığı en önemli olgulardan biri olarak görülen, ülkelere orta ve uzun vadeli sermaye ve teknoloji getiren doğrudan yabancı yatırımlar dünya genelinde geçen yıl 2009'dan bu yana kaydedilen en düşük değere geriledi.
- Türkiye'de ise 2018'de yabancı sermaye girişinde yıllık bazda yüzde 12,8'lik artış kaydedildi.
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü'nün (UNCTAD) açıkladığı verilerden derlenen bilgilere göre, geçen yıl ülkelerin aldığı toplam doğrudan yabancı yatırım (FDI) miktarında bir önceki yıla göre yüzde 13,4'lük düşüş gerçekleşti.
2018'de ne kadar dış yatırım yapıldı?
Geçen yıl dünya genelinde gerçekleştirilen dış yatırım 1 trilyon 297 milyar dolar oldu. Böylece, küresel bazda doğrudan yabancı yatırım miktarında 2009 yılında kaydedilen 1 trilyon 172 milyar dolarlık seviyeden bu yana en düşük değer görüldü. Dünyada en yüksek yabancı sermaye akışı 2 trilyon 34 milyar dolarla 2015 yılında kayıtlara geçmişti. Küresel bazdaki doğrudan yabancı yatırım miktarı 2015-2018 yıllarında ise sürekli düşüş eğilimi gösterdi.
Gelişmekte olan ülkelere yatırım hangi seviyede?
Ülke grupları bazında bakıldığında, gelişmekte olan ülkelere gerçekleştirilen doğrudan yabancı yatırım tutarı geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 2'lik artış gösterirken, gelişmiş ülkelerde söz konusu dönemde yüzde 27 düştü.
Gelişmekte olan ülkelerde dış yatırım, en yüksek değere 728,8 milyar dolarla 2015 yılında ulaştı. Geçen yıl söz konusu ülkelere gerçekleştirilen yabancı sermaye akışı 706,4 milyar dolarla, 2015 yılından sonraki en iyi seviyeye ulaştı.
Öte yandan, gelişmiş ülkelere gerçekleştiren doğrudan yabancı yatırım 556,9 milyar dolarla, 2004 yılında ölçülen 401,6 milyar dolarlık değerden bu yana en düşük seviyeye geriledi. Gelişmiş ülkelerde, söz konusu değer en yüksek seviyeye 1 trilyon 282 milyar dolarla 2007 yılında ulaşmıştı.
En fazla dış yatırım nereye yapılıyor?
Coğrafi bölgeler bazında bakıldığında ise geçen yıl en fazla doğrudan yabancı yatırım alan kıta 552 milyar 835 milyon dolarla Asya oldu. Bu kıtayı 438 milyar 232 milyon dolarla Amerika, 196 milyar 628 milyon dolarla Avrupa ve 45 milyar 902 milyon dolarla Afrika takip etti.
- Gerçekleştirilen dış yatırım miktarı, bir önceki yıla göre Afrika'da yüzde 11 ve Asya'da yaklaşık yüzde 4 artarken, Avrupa'da yüzde 53 ve Amerika'da yüzde 4 düştü.
En az yatırım nereye yapılıyor?
Afrika'da geçen yılki toplam doğrudan yabancı yatırımın yüzde 69'unu Sahraaltı Afrika ülkeleri sırtlarken, en az yatırım Orta Afrika'ya yapıldı.
Asya'da geçen yıl gerçekleştirilen doğrudan yabancı yatırımın yüzde 52'si Doğu Asya'ya yapılırken, kıtada en az yatırım gerçekleştirilen bölge Orta Asya oldu.
Avrupa'da ise geçen yıl gerçekleştirilen doğrudan yabancı yatırımın yüzde 48'i Güney Avrupa ülkelerine gerçekleştirilirken, kıtada en az yatırımı Kuzey Avrupa ülkeleri aldı.
Amerika'daki yabancı sermaye tutarının yaklaşık yüzde 67'si Kuzey Amerika'da bulunurken, bu kıtada en az dış yatırımı Karayip ülkelerine yapıldı.
10 ülke toplam yatırımın yüzde 70'ine sahip
Geçen yıl en fazla doğrudan yabancı yatırım alan ilk 10 ülke, küresel bazdaki toplam miktarın yaklaşık yüzde 70'ine sahip oldu.
Ülkeler bazında geçen yıl en fazla doğrudan yabancı yatırım alan ilk üç ülke ABD, Çin ve Hong Kong oldu. ABD 251 milyar 814 milyon dolar, Çin 139 milyar 43 milyon dolar ve Hong Kong 115 milyar 662 milyon dolar FDI aldı.
Bu üç ülkeyi, Singapur, Hollada, İngiltere, Brezilya, Avustralya, Cayman Adaları, Britanya Virjin Adaları, İspanya, Hindistan, Kanada, Fransa, Meksika, Almanya, İtalya, Endonezya ve İsrail takip etti.
Türkiye yatırım alan ülkeler listesinde kaçıncı sırada?
Türkiye, 199 ülkenin yer aldığı sıralamada, geçen yıl bir önceki yıla göre en fazla dış yatırım alan ülkeler sıralamasında 4 basamak atlayarak 23'üncü sıraya yerleşti. Ülke, geçen yıl 12 milyar 944 milyon dolarlık doğrudan yabancı yatırım aldı.
Türkiye'de 2008 finansal krizinden bu yana dalgalı bir seyir izleyen doğrudan yabancı yatırım miktarı geçen yıl yıllık bazda yüzde 12,8 arttı.
Yatırım neden azalıyor?
Küresel çapta azalan dış yatırımların birçok sebebi olabiliyor. En önemli nedenlerinin başında ise iç çatışmalar, savaşlar, ülkeler arası rekabet ve piyasaları domine eden ülkelerin liderlik çekişmeleri geliyor.
ABD ve Çin arasında devam eden ticaret savaşlarının piyasalardaki önemini de geçtiğimiz günlerde görmüştük. ABD Başkanı Donald Trump'ın 300 milyar dolarlık Çin ürününe yüzde 10 gümrük tarifesi uygulanacağını açıklamasının ardından yükselişe geçen dolar/yuan paritesi, 2008 yılı finansal krizinden bu yana ilk kez 7 seviyesini aşmıştı. Bu haberle birlikte yatırımcılar panik satışları gerçekleştirmiş ABD borsalarında sarsıntılar yaşanmıştı.