RTÜK, Netflix yapımlarına 7 sembol getirebilir
● Televizyon izleyicisinin gün geçtikçe internet ortamlarına geçiş yapması burada bir güvenlik ve kontrol ihtiyacını da beraberinde getirdi.
● Özellikle Netflix gibi milyonlarca aboneye sahip ve çocukların da erişim sağladığı dijital platformlarda yer alan cinsel içeriklerin denetlenmesi gerekliliği tartışma konusu oldu.
● Nitekim RTÜK, yayınladığı yönetmelikle beraber bu alanda var olan denetim eksikliğini üstleneceğini duyurdu.
● Bu doğrultuda RTÜK, tıpkı televizyon ve sinemada olduğu gibi akıllı işaretler ve birtakım filtreler ile bu kontrolü sağlayabilir.
Türkiye'de ve dünyada giderek popülerliğini artıran Netflix, içerik havuzunda yer alan '3 Altında: Arcadia Hikayeleri' adlı bir çocuk animasyon çizgi dizinde, 9-10 yaşlarındaki kız çocuklarının öpüştüğü görüntülerine yer vermesi, ülke genelinde tartışmalara yol açtı.
Netflix yönetimi bu tür içeriklerin savunması olarak LGBTİ üyelerine ve kadınlara yönelik pozitif ayrımcılık ile izah etmeye çalışsa da iki kız çocuğunun öpüştüğü bir sahnenin çocuk kategorisinde yer alan bir dizide yayınlanması, bu söylemini desteklemeyecek ve yürüttüğü yayın politikasını gözler önüne serecek boyutta.
Bu tartışmaların gölgesinde Netflix ekonomik anlamda da sıkıntılı bir sürecin içerisinde. 2019 ilk çeyrek raporunu açıklayan şirketin ABD'de 100 binin üzerinde kullanıcı kaybı yaşamış olması piyasa değerini de etkiledi. Netflix hisseleri bir gecede %10'un üzerinde rekor bir değer kaybı yaşadı.
RTÜK dijital platformları denetleyecek
Bugün (1 Ağustos 2019 Perşembe) Resmi Gazete'de yayımlanan kararlara göre Netflix ve BluTV gibi birçok abonesi bulunan internet yayıncılarının RTÜK'ten lisans almaları gerekiyor.
- Bu yönetmeliğin amacı; radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerinin internet ortamından sunumuna, iletimine, medya hizmet sağlayıcılara yayın lisansı, platform işletmecilerine de yayın iletim yetkisi verilmesine ve söz konusu yayınların denetlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Yukarıdaki maddeye bakıldığında RTÜK'ün Netflix, puhutv, BluTV gibi Türkiye'de faaliyet gösteren dijital yayıncılık platformlarına direkt olarak müdahale edebileceğini görüyoruz. Ayrıca radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerini sadece internet ortamından sunmak isteyen medya hizmet sağlayıcıları RTÜK’ten yayın lisansı alacak. Bu yayınları internet ortamından iletmek isteyen platform işletmecileri ise yine aynı şekilde RTÜK’ten yayın iletim yetkisi alacak.
RTÜK'ün Netflix'e getirmesi muhtemel semboller
Milyonlarca aboneye ve izleyiciye sahip dijital platformlar her ne kadar kendi içerisinde filtreleme özelliğine sahip olsa da bunun güvenilirliği sorgulanıyor. Geçtiğimiz gün çocuk kategorisinde yer alan bir çizgi dizide 9-10 yaşlarındaki 2 kız çocuğunu öpüştüğü sahnede olduğu gibi. Hal böyle olunca devletler kendi vatandaşını korumak için bu konuda yasal anlamda önlem alma ihtiyacı hissediyor. Devlet kuruluşlarının dijital mecralarda yapacağı denetim, bir sansürden ziyade yine izleyicinin özellikle gençlerin gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek içerikleri filtrelemek ve uyarmak amaçlı olacaktır. Bu konuda akla ilk gelen önlem, tıpkı televizyon ve sinemalarda uygulanan akıllı işaretler ve semboller oluyor.
İşte RTÜK'ün denetlemeye tabi tutması muhtemel 7 sembol
- 1. 7 yaş ve üzeri için
- 2. Genel izleyici kitlesi
- 3. 13 yaş ve üzeri
- 4. 18 yaş ve üzeri
- 5. Şiddet / Korku
- 6. Cinsellik
- 7. Olumsuz örnek
Akıllı İşaretler Nedir?
Akıllı İşaretler, televizyon yayınlarının içeriğiyle ilgili bilgilendirici bir sınıflandırma sistemidir. Bu sistem, televizyon yayıncılarının, anne babaların ve genelde toplumun, çocukları ve gençleri televizyon yayınlarının olası zararlı etkilerinden koruma sorumluluğunu yerine getirmelerinde onlara yardımcı olmak üzere tasarlanmıştır.
Akıllı İşaretler sistemi, konuyla ilgili bağımsız uzmanlar tarafından geliştirilmiş karma bir sistemdir. Bu sistem, iki konuda bilgi vermektedir. Bunlar, programın olası zararlıiçeriği ve programın hangi yaş grubuna uygun olduğudur.
- 1. Programın olası zararlı içeriği: Zararlı etkileri olabilecek içerik alanları; şiddet ve korku, cinsellik ve örnek oluşturabilecek olumsuz davranışlar (ayrımcılık, alkol ve sigaranın aşırı kullanımı, madde kullanımı, yasa dışı davranışlar ile kaba konuşma / küfür) olarak belirlenmiştir.
- 2. Programın hangi yaş grubuna uygun olduğu: Programlardan etkilenme düzeylerine göre yaş grupları, Tüm izleyici, 7 yaş, 13 yaş ve 18 yaş olmak üzere dört grupta ele alınmıştır.
Netflix'in 'Sıkıntılı' diyebileceğimiz diğer dizi/filmleri
Netflix'in hemen her içeriğine adapteettiği cinsel unsurların rahatsız ediciliği bir yana çocuklar için üretilen bir içerikteki böylesi bir sahne herhangi bir biçimde tartışılır duruma sürüklenemiyor.
Dünya genelinde çok sayıda hayranı bulunan İspanyol yapımı La Casa de Papel, Netflix'in içerik konusundaki 'eşcinsellik ısrarının' en net örnekleri arasında yer alıyor. Dizi, İspanya'da bir ulusal kanalda gösterildiği dönemde cinsel kimliği hakkında herhangi bir bilgi verilmeyen Helsinki’ye La Casa de Papel, Netflix bünyesine geçtikten ‘eşcinsel’ bir form oluşturulması dizinin hikaye akışına herhangi bir katkı sağlamadığı gibi birçok izleyici için de ‘garipsenecek’ bir durum olarak değerlendirildi. ‘Böylesi bir eklemeye ne gerek vardı?’ sorusu sosyal medyada neredeyse gündem oldu.
La Casa de Papel dışında DogsofBerlin dizisinde de Türk polis karakterinin ‘eşcinsel’ olarak resmedilmesi dizinin birçok farklı izleyicisi tarafından gereksiz olarak yorumlandı. Dogs of Berlin’in hikaye süreci ve akışına ciddi bir katkı sağladığı söylenemeyecek olan eşcinsel karakter eklemesi, Netflix için alışılageldik bir sürecin son örneği olarak karşımızda yer alıyor.
StrangerThings’te 14 yaşındaki karakterlere atfedilen ve dizinin birçok noktasına adapte edilen sevişme sahneleri de cinsel kimlik inşası konusunda problemli olarak değerlendirilebilecek çok sayıda farklı emare oluşturuyor. Yalnızca cinsellik temalı içerikler ve eşcinsellik propagandası değil; uyuşturucu konusundaki tavır da Netflix için son dönemde eleştirilen meselelerin başında geliyor. How To Sell Drugs Online dizisinde uyuşturucunun internet üzerinden nasıl satılacağına dair bilgilerin 15 yaşındaki gençler üzerinden verilmesinin herhangi bir anlamı olmayacağı rahatlıkla söylenebilir.