Mars'ın 3.7 milyar yıl önce kaybolan suyu ne oldu?
Milyarlarca yıl önce göllere ve okyanuslara ev sahipliği yapan, bugün ise ıssız bir kaya olan Mars'taki suyun nereye gittiği tam bir muammaydı. NASA tarafından finanse edilen yeni bir çalışmada Mars'ın gizem perdesi kısmen aralanmaya başlandı. Önceleri Mars yüzeyindeki suyun uzayda kaybolduğu düşünülüyordu, son çalışmaya göre suyun kabuktaki mineraller içine hapsolduğu düşünülüyor.
Science dergisinde yayınlanan araştırmanın uzmanlarından Eva Scheller, "Kabuğun hidratlanmış mineraller dediğimiz şeyi, yani kristal yapılarında gerçekten su bulunan mineralleri oluşturduğunu söylüyoruz" açıklamasını yaptı.
Scheller, başlangıçtaki suyun yüzde 30 ila 99'unun bu minerallerin içinde kaldığını öne sürüyor.
Suyun çoğunluğunun kaldığına inanılıyor
Duygu Göktürk, geçmiş yaşamın izlerini aramak için yapılan bu tarihi adımı anlattı!
Erken Mars'ın, tüm gezegeni yaklaşık 100 ila bin 500 metre okyanusla kaplamaya yetecek kadar suya sahip olduğu düşünülüyordu. Gezegen tarihinin başlarında manyetik alanını kaybettiği için, atmosferi azaldığı ve suyunu da bu şekilde kaybettiği varsayıldı. Ancak yeni çalışmanın araştırmacıları, suyun bir kısmının kaybolduğuna, çoğunluğun kaldığına inanıyor.
Ekip, gezegendeki göktaşlarının yanı sıra Mars gezginleri tarafından yapılan gözlemleri kullanarak suyun önemli bir bileşeni olan hidrojene odaklandı.
Farklı türde hidrojen atomları görüldü
İncelemelerde farklı türde hidrojen atomları görüldü. Çoğunun çekirdeklerinde sadece bir protonu olduğu halde yaklaşık yüzde 0,02'lik küçük bir fraksiyonda hem proton hem de nötron bulunuyor ve bu da onları daha ağır hale getiriyor.
Bunlar döteryum veya "ağır" hidrojen olarak biliniyor. Daha hafif tür, gezegenin atmosferinden daha hızlı kaçtığı için, suyun çoğunun uzaya kaybı, geride daha fazla döteryum bırakıyor.
Fakat gezegenin önceden ne kadar su ile dolu olduğu düşünüldüğünde ve uzay aracı tarafından gözlemlenen mevcut hidrojen kaçış hızı göz önünde bulundurulduğunda, mevcut döteryum-hidrojen oranı, tek başına atmosferik kayıpla açıklanamıyor.
Mars 3.7 milyar yıl önce suyunun çoğunu kaybetti
Çalışmanın araştırmacıları, Mars'ta iki mekanizmanın bir kombinasyonunun geçerli olduğu olduğu kanısında; gezegenin kabuğundaki minerallerde suyun hapsolması ve atmosfere su kaybı.
Scheller, "Ne zaman bir kayanız varsa ve o suyla etkileşime girse, hidratlanmış bir mineral oluşturan bir dizi karmaşık reaksiyon vardır" diyor.
"Kimyasal ayrışma" adı verilen bu süreç Mars'ta da bulunan kilde olduğu gibi Dünya'da da gerçekleşiyor.
Ancak gezegenimizde yanardağlar suyu atmosfere geri dönüştürüyor. Mars'ın tektonik plakaları yok ve bu da değişiklikleri kalıcı kılıyor.
Ekiplerin simülasyonlarına göre, Mars 3,7 milyar yıl önce suyunun çoğunu kaybetti. Scheller, bunun anlamı "Mars, son üç milyar yıldır bugünkü gördüğümüz hali gibiydi" ifadelerini kullanıyor.