Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi sona erdi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin katıldığı "Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi" sona erdi.

Suriye'ye ilişkin müzakerelerin yapıldığı Cenevre görüşmelerinden sonuç alınamaması üzerine, ilki 22 Kasım 2017'de Soçi'de yapılan üçlü zirvenin ikincisi Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde gerçekleştirildi.

Zirve, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ev sahipliğinde, Rusya Devlet Başkanı Putin ve İran Cumhurbaşkanı Ruhani'nin katılımıyla basına kapalı yapıldı.

Söz konusu zirveye Türkiye heyetinden Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Milli Savunma Nurettin Canikli, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan da katıldı.

• Cumhurbaşkanı Erdoğan zirve sonrası açıklama yaptı. Erdoğan'ın konuşmasından satır başları:

"Münbiç başta olmak üzere PYD/YPG'nin kontrolündeki tüm bölgeleri güvenli hale getirene kadar durmayacağız.

Bugün önümüzdeki döneme ışık tutacağına inandığımız istişareler gerçekleştirdik ve atılacak adımları belirledik. Suriye'de güvenliğin, huzurun ve barışın tesisi yönündeki çabalarımızın bir ifadesi olan bu zirveye ev sahipliği yapmanın memnuniyeti içindeyiz.

Suriye'nin toprak bütünlüğünün sağlanabilmesi, tüm terör örgütlerine aynı mesafede olunmasına bağlıdır. Gerginliği azaltma bölgeleri konusunda Türkiye olarak sorumluluklarımızın gereğini hassasiyetle yerine getiriyoruz. Münbiç başta olmak üzere PYD/YPG'nin kontrolündeki tüm bölgeleri güvenli hale getirene kadar durmayacağımızı tekrarlamakta fayda görüyorum.

"Rus ve İranlı dostlarımızla çalışma yürütmeye hazırız"

Tel Fırat bölgesini, Suriyeli kardeşlerimiz için yaşanabilir hale getirmek için Rus ve İranlı dostlarımızla çalışma yürütmeye hazırız. Suriye'de kaos çıkartılmak istenen yerlere önce DEAŞ'ın yerleşmesinin önü açılmakta, sonra onunla mücadele bahanesiyle YPG/PYD sokulmakta ve böylece terör döngüsü tamamlanmaktadır.

Ne Suriye'nin, ne de bölgemizin geleceğinin üç beş terör örgütünün tasallutu altında kararmasına izin vermeyeceğiz. Yaşanan krizin ve çatışmaların kaybedeni Suriye halkıdır. Kazananın kimler olduğunu ise hepimiz gayet iyi biliyoruz. Uluslararası toplumu, Suriye'deki sorunun siyasi çözüme kavuşturulması gayretlerine destek olmaya çağırıyoruz.

Suriye konusunda şu hususun tüm dünya tarafından fdikkate alınmasını bekliyoruz. Suriye'nin toprak bütünlüğünün sağlanabilmesi, terör örgütlerine karşı aynı mesafede olunmasına bağlıdır. Cerablus El Bab bölgesine 160 bin Suriyeli kardeşimiz döndü. Ülkenin geleceği için mücadele eden Suriye'nin gerçek kahramanları örselenmektedir. Suriye huzur bulmadan Türkiye huzur bulamaz. 911 kilometre sınırımız var.

Dün Mersin Akkuyu Nükleer Enerji Santrali'nin temel atma törenini burdan yapmıştık. Bu santral inşallah 2023'e kadar yetişecek. Burada çalışmalar başladı. Orada çalışacak mühendis kadroların Rusya'da eğitimleri yapılıyor. Bugün de üçlü zirvenin çalışmalarını yaptık. Bu üçlü zirvede tüm gayretimiz, barışın egemen olduğu Suriye'yi yeniden inşa ve ihya edebilmektir. Biz bu bölgeye 31 milyar dolar yatırım yaptık. Kuzey Suriye'de olan vatandaşlarımız, Cerablus, Rai, Bab'a dönen 160 bin kişinin de bakımları tarafımızdan yürütülmektedir. Butün bunlara karşılık, AB'nin bize verdiği söz 3 milyar avro sözü vardır. Fakat bunların tamamı elimize ulaşmamıştır. Biz gelse de gelmese de bu yardımları yapmaya devam edeceğiz. Afrin konusunda dayanışmamızı çok önemsiyorum.

İlk zirveyi Soçi'de yaptık, ikinciyi burada yaptık, üçüncüyü de inşallah Tahran'da yapacağız.

• İran Cumhurbaşkanı Ruhani'nin açıklamalarından öne çıkan başlıklar şöyle:

Bizim bölgemiz son seneler büyük ve çok önemli bir sorunla karşılaştı. Bu sorun da terörizmdir. Bazı ülkelerce eğitilmiş, bu ülkeler tarafından para sağlanmış ve modern silahlar temin edilmiştir. Bu teröristler Suriye halkına ait olan petrolü satabiliyor ve Suriye'ye ait tarihi eserleri satabiliyorlardı. Başta ABD, istiyordu ki DEAŞ gibi El Nusra gibi terör örgütleri bu bölgede uzun süre kalsın.

4 bölgede çatışmasızlık bölgesi

Fakat Suriye ve Irak gibi büyük halklar, dost ülkelerin yardımıyla bu tehlikeyi yok etti. Terörizmle mücadele doğrultusunda yaklaşık 15 ay önce Astana'da bir toplantı yapıldı ve bir süreç belirlendi. Bu süreçte Suriye'de kısmi ateşkes sağlandı ve 4 bölgede çatışmasızlık bölgesi oluşturuldu. Bu süreçte İran, Rusya ve Türkiye temel rol oynadı.

"Bugün çok mutluyum ki, 3 ülke liderleri Ankara'da üçüncü zirveyi gerçekleştirdiler"

Bugün Suriye halkının umudunun düne nazaran daha fazla olduğunu görmekten memnunum. Suriyeli mülteciler de evlerine dönmek için bugün daha çok ümitliler. Bugün çok mutluyum ki, 3 ülke liderleri Ankara'da üçüncü zirveyi gerçekleştirdiler. Üçlü zirvelerde çok önemli ve yararlı toplantılar gerçekleştirdik. Benim için en mutlu anlar, üç ülkenin Suriye'nin mazlum halkına yardım için mutabık kaldığı an oldu.

Umuyorum ki, pratikte de öyle davranalım ki, Suriye'nin mazlum halkına daha çok yardım edelim. İran İslam Cumhuriyeti'nin bakışından, Suriye sorununun hiçbir şekilde askeri seçeneği yoktur. Barışçıl çözümün teşvik edilmesi lazım.

• Rusya Devlet Başkanı Putin'in konuşmasından öne çıkan başlıklar şöyle:

"Türkiye, Rusya ve İran'ın ortak kararı Suriye'nin egemenliği ve toprak bütünlüğünün sağlanmasından yanadır"

Üçlü formattaki görüşmelerimiz son derece olumlu gerçekleşti. Önemli mutabakatlar sağladık. Bu mutabakat ortak deklarasyonda yer aldı. Biz Suriye'nin bağımsızlığının ortak deklarasyonda yer almasını sağladık. Türkiye, Rusya ve İran'ın ortak kararı Suriye'nin egemenliği ve toprak bütünlüğünün sağlanmasından yanadır.

"DAEŞ Suriye'de ciddi bir yenilgiye uğratıldı"

Astana formatı verimli olduğunu defalarca kanıtlamıştır. Suriye'deki şiddeti önemli ölçüde düşürdü. Mülteciler ülkelerine dönmeye başladılar. Suriye iç savaşının siyasi boyutunu güçlendirmeye çalışacağız. DAEŞ Suriye'de ciddi bir yenilgiye uğratıldı. Cenevre'de biliyorsunuz bir anayasa komitesi kuruluyor.

Doğu Guta'da 100 binlerce insanın kurtarılması için önemli bir operasyon gerçekleştirildi. Bölgeye insani yardım yapıldı. Türkiye, İran ve Suriye teröre karşı güçlerini birleştirecekler. Suriye'nin ekonomik altyapısını güçlendiriyoruz. Hedefimiz terörizmi tamamen kaldırmaktır. Teröristler zehirli maddeler kullanıyorlar.

"Türkiye'ye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'a çok teşekkür ediyorum."

Rus heyeti Türkiye'de iki gündür bulunuyor. Bizim açımızdan ziyaret çok başarılı geçti. Türkiye'ye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'a çok teşekkür ediyorum. Türkiye İran ve Rusya dışında kimse bir adım atmıyor. BM yardım ediyor ama bu yeterli değil. Mutlaka Suriye'nin alt ve üst yapısına herkes katkı sağlamalı.

SORU - CEVAP

• Putin: Siyasi çözümün yanı sıra ekonomik kalkınma en önemli sorun. Dışarıdan yatırım olmadan bunu yapamıyoruz. Bunun için tüm ülkeleri çağırıyoruz. İlk olarak insani yardım için adım atsınlar. Ama Rusya, İran ve Türkiye dışında kimse adım atmıyor. Ama mutlaka Suriye'nin alt ve üstyapısının yenilenmesi için tüm ülkeler rol almalıdır.

Skripal olayında İngiltere'nin tutumu?

• Biz hiçbir şey beklemiyoruz. Sağduyu bekliyoruz. Skripal olayına ilişkin değil ama bu İngiltere ile ilişkilerle olan bir konu. İlişkilerimiz uluslararası hukuk zeminine oturmalı.

"İsrailller ve ABD'liler başarılı olamadılar"

• Ruhani: Bizim bugüne kadar gördüklerimiz ABD'liler ve İsraillilerin pek de başarılı olmadıklarıdır. Şam hükümetini yıkmak ve teröristleri hakim etmek istiyorlardı. Ve kendi menfaatlerini gözetiyorlardı. Suriye halkına büyük problemler yaratsalar da başarılı olamadılar. İran hükümeti, her zaman terörizmle mücadeleye vurgu yapmıştır. Bölgenin haritası hiçbir şekilde değişmemeli. Halkların düşünce ve istekleri kendi ülkelerinin gelecekleri için yol göstermelidir. Çabamız bölgemizin düşmanlarının amaçlarında başarılı olmamalarına yöneliktir. Barış ve güvenliği destekleyen bütün ülkelerin hedeflerine ulaşmasını diliyoruz.

"Suriye'nin toprak bütünlüğü bizim olmazsa olmazımızdır."

• Erdoğan: Suriye'nin toprak bütünlüğü bizim olmazsa olmazımızdır. Toprak ameliyatların sıcak bakmıyoruz. Terörizmin bunu bir fırsata dönüştürüp Suriye'den ülkemize tacizde bulunmasını kabul etmeye hiç niyetimiz yok. Bizim konumumuzda hiçbir ülke var. Tüm tacizler ülkemize yapılmıştır. Bunda durmak bilmemişlerdir. Yüzü aşkın vatandaşımız roket saldırılarıyla şehit olmuştur. Bu teröristlere karşı önce Cerablus sonra Zeytin Dalı Harekatı'yla bölgeyi temizlemek zorunda kaldık. Oradaki altyapı çalışmalarını yine bizler yürütüyoruz.

İlk zirve Soçi'de yapılmıştı

Türkiye ve Rusya öncülüğünde Aralık 2016'da yürürlüğe giren ateşkes, Esed rejiminin ihlallerine rağmen bir yıl aradan sonra İsviçre'nin Cenevre kentinde yeni müzakerelerin önünü açacak Astana sürecini başlatmıştı.

Cenevre görüşmelerinde bir sonuç elde edilememesi üzerine, "Suriye" konulu üçlü zirvenin ilki 22 Kasım 2017'de Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Putin ve İran Cumhurbaşkanı Ruhani'nin katılımıyla Soçi'de yapılmıştı.