Kış neden sıcak geçiyor?

Türkiye'nin son 52 yılın en sıcak Aralık ayını Meteoroloji verilerine göre açıklandı. Bu veri küresel ısınmanın neden olduğu iklim değişikliklerine yeğane örnek olarak kayıtlara geçti. Aynı zamanda Türkiye'de yağışlar son üç ayda bir önceki yıla göre yüzde 31 azaldı.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre 1991-2020 döneminde 4.8 santigrat derece ölçülen ortalama sıcaklık değeri 2022 aralık ayında ise 8 santigrat yani 3.2 santigrat daha yüksek. Bu kadar sıcak bir aralık ayını 1971’den bu yana yaşanmadı. İklimdeki bu değişim Türkiye’ye özel bir durum değil. Diğer birçok ülkede de benzer iklim olayları yaşanıyor.

• Küresel ısınma neden olur?
• Küresel iklim değişikliğinin temel nedenleri; nüfus artışı ve buna bağlı enerji tüketimi, toprak kullanımı, uluslararası ticaret ve ulaşım gibi diğer insan aktivitelerindeki artış ile sanayinin gelişmesidir. İklim değişikliğinin asıl nedeni küresel ısınmadır. Bunun sebebi ise atmosferdeki "sera gazlarının" artmasıdır. Sera gazı emisyonlarının insan faaliyetleri ile arttığı bilinmektedir. Karbondioksit (CO 2) en önemli sera gazı olup; araç egzozlarından, ısınma amaçlı yakılan yakıtlardan, fabrika bacalarından atmosfere bırakılmaktadır.

Kayak merkezleri kapandı

Euronews’a konuşan bir iklim profesörü yüzyılın sonuna kadar Alplerde kayak sporunun sona ermiş bile olabileceğini söylüyordu. Profesörün abarttığını düşünebilirsiniz ama bu kış yaşananlar sanki yüzyılın sonuna doğru yaşanacakların küçük bir provasıydı.

Polonya, Almanya ve Çek Cumhuriyeti gibi kışların sert olduğu ülkelerde geçen hafta sıcak hava dalgası hakimdi. Oysa bu mevsimde birçok yerde kar yağışlarının hüküm sürüyor olması gerekirdi. Sıcaklıkların mevsim ortalamalarının çok üzerinde seyretmesi ve kar yağışlarının olmaması nedeniyle başta İtalya, Avusturya ve İsviçre olmak üzere Avrupa’da bu kış çok sayıda kayak merkezi kapalıydı. Açık olan yerler ise yapay kar ile durumu idare etmeye çalışıyor.

İklim değişikliği dışında bir sebep daha var

Türkiye'nin iklimi son birkaç yıldır subtropikal kuşaktan tropikal kuşağa geçiş yapmaya başladı.

Ülkemiz dünya üzerindeki konumu sebebiyle subtropikal kuşakta yer alıyor. Fakat özel coğrafi yapısı sebebiyle subtropikal iklimin dışında gelişen bazı iklimsel özelliklere sahip.

Örneğin subtropikal iklimde sıcaklık yılın büyük çoğunluğunda 10 derecenin üzerinde ilerler. Ege ve Akdeniz bölgesinde büyük oranda subtropikal iklim koşulları karşılanırken daha iç bölgelerde ülkemiz karasal iklim etkisindedir. En azından böyleydi. Ancak artık değil.

Günlük sıcaklık farklarının yüksek olduğu, düzensiz bir yağış rejimine sahip; kimi dönemlerde yoğun yağış sebebiyle sel felaketlerinin yaşanabildiği, ortalama sıcaklığın ise yıl boyu 18 derecenin üstünde olduğu tropikal iklimde kış iyice etkisini yitiriyor

Tabii ki henüz 'artık tamamen tropikal iklime teslim olduk' diyemeyiz. Ancak özellikle subtropikal iklimin hakim olduğu Ege ve Akdeniz bölgelerinde bu değişimi daha kuvvetli hissedeceğiz. Diğer bölgelerimizde ise mevsimler arası fark giderek azalarak tropikal iklim etkisi artacak.

Türkiye'de iki mevsim yaşanabilir

Yani ilerleyen yıllarda ders kitaplarında 'Türkiye'de dört mevsim yaşanır' tanımı yerine 'bir serin ve soğuk bir de sıcak ve ılık döneminin olduğu iki mevsim yaşanır' tanımını göreceğiz.

Bu da tarımdan turizme ülkemizi pek çok yönden etkileyecek. Yüzlerce yıldır yetişen tarım ürünleri yetişmez hale gelecek. Düzensiz yağış rejimi ve kar yağmaması hem yaz hem kış turizmini olumsuz etkileyecek.

Üstelik işin kötüsü, bunlar o kadar 'kısa bir sürede' olacak ki, eğer güçlü önlemler almazsak pek çok açıdan hazırlıksız yakalanacağız ve her şeye gözlerimizle şahit olacağız.

Ülkemizde bu kış yaşanan durumun bir benzeri son birkaç haftadır Avrupa'da da yaşanıyor. Sıcaklıklar pek çok Avrupa ülkesinde 20 derece seviyesinde seyrediyor. Kış turizminin cenneti Alpler'e kar düşmedi. İnsanlar ocak ayında denize giriyor.

İklim uzmanları sorunun temel sebeplerinden birinin Kuzeybatı Afrika'dan orta paralele sıcak hava getiren bir rüzgar oluşumu olduğunu söylüyor.

• Akdeniz ve Avrupa'da kış neden sıcak geçiyor?
• Akdeniz bölgesi üzerindeki yüksek basınç noktası ve Atlas Okyanusu'ndaki alçak basınç sisteminin etkisiyle oluşan bu sıcak hava rüzgarı, hem ülkemizde hem de Avrupa'da kışın daha da sıcak geçmesine neden oluyor.
• Jet akımında yaşanan değişimlerin dünya genelinde iklimleri bozulma uğrattığı da bir diğer gerekçe olarak karşımıza çıkıyor.
• Sonuç olarak tek gerekçe iklim değişikliği gibi görünmese de, sıcak ve soğuk hava dengesizliklerine neden olan pek çok şeyin arkasında yine iklim değişikliği yatıyor.