Karekodlu çek neyi vadediyor?
Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan'ın Türkiye'deki dijitalleşme adına süreçlerin hızlandırıldığına dikkati çekmiş, 'karekodlu çek' uygulaması ile karşılıksız çekin önüne geçmek amaçlanmıştı.
Her yıl yaklaşık 100 milyon ticari işlem çek ile yapılıyor ve karşılıksız çek keşide edenlerin geçmiş çek ödeme performansları analiz edildiğinde yüzde 80'inin son 12 ayda en az 1 tane karşılıksız çeki olduğu görülüyor.
Piyasalarda dolaşan çeklerin neredeyse tamamı ise karekodlu çeke dönüşmüş durumda. Dolayısıyla çekle ticaret yapanların Karkodlu Çek Raporu'nu almalarının önündeki tüm engeller de kalkmış dememiz mümkün. Karekodlu Çek Raporu'na erişim ücreti ise 60 kuruş.
Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, 26 Mart'ta Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı (KUZKA) Konferans Salonu'nda düzenlediği istişare toplantısında ekonomiyle ilgili Türkiye'deki gelişmelere işaret ederek, ekonomide dijitalleşmeyi hızlandırdıklarını karekodlu çek uygulamasını getirdiklerini hatırlatmıştı.
Pekcan, "Şimdi karekodlu bono uygulamasını getirdik. Bunun dışında elektronik çek ve bono çalışmalarımızı tamamladık. Dünyada bir ilki yapmış olacağız. Artık çekinizi elektronik ortamda online olarak verebilecek, ya da alabileceksiniz. Çek saklama, tahrifat yapılması ya da kaybolma gibi riskleriniz olmayacak." diye konuşmuştu.
Türkiye genelinde ticari faaliyet gösteren şirketlerin 'cansuyu' olan çek ile ilgili birçok mağdur da ortaya çıkıyordu. Karekod ile bunun önüne geçilmek isteniyor.
Çeklerdeki tablonun panzehiri: Karekod
Dünya gazetesinden Ece Ceyhun'un haberine göre; bankalara ibraz edilen çek adedi düşerken, karşılıksız işlemi yapılan çek adedi ve tutarı artış gösteriyor. Bankalara ibraz edilen çek adedi ocak-mayıs döneminde 7.3 milyon adede düşerken karşılıksız işlemi yapılan çek adedi yüzde 71 artışla 297 bin 287'ye çıktı.
Karşılıksız çek tutarı ise aynı dönemde 8.1 milyar TL'den 14.3 milyar TL'ye sıçradı. Ekonomistlere göre piyasada çek adedindeki azalma ekonomideki yavaşlamanın bir göstergesi olurken iş dünyası ise bunu güven eksikliği ve karşılıksız çeklerdeki artışa bağlıyor.
"Karşılıksız çek alma oranı yüzde 80 azalabilir"
Kredi Kayıt Bürosu Genel Müdürü Kasım Akdeniz, Türkiye'de yılda yaklaşık 100 milyon ticari işlemin çek ile yapıldığına işaret ederek "Karşılıksız çek keşide edenlerin geçmiş çek ödeme performanslarını analiz ettiğimizde yüzde 80'inin son 12 ayda en az 1 tane karşılıksız çeki olduğu görülüyor. Karekodlu Çek Raporu'nun alınması halinde, karşılıksız çek alma riski yüzde 80 oranında azalıyor. Bu rapora erişim ücreti ise yalnızca 60 kuruş. Piyasadaki çeklerin neredeyse tamamı karekodlu çeke dönüştü. Dolayısıyla çekle ticaret yapanların Karekodlu Çek Raporu'nu almalarının önündeki tüm engeller kaldırılmış durumda" dedi.
5 aylık süreçte sorunlar için atağa kalkıldı
Geçen yılın 5 aylık döneminde 8.9 milyon adet çek bankalara ibraz edilirken bu yılın aynı döneminde 7.3 milyon adet çek ibraz edildi. Karşılıksız işlemi yapılan çek adedi geçen yıl 5 aylık dönemde 173 bin 766 adet olurken bu yıl aynı dönemde yüzde 71 artışla 297 bin 287'ye çıktı.
Karşılıksız çeklerdeki artış sadece 'adet' bazında değil. Kasım Akdeniz, Kredi Kayıt Bürosu'nun bu sorunun çözümüne yönelik üretilen çek raporlarını 2013 yılından itibaren reel sektörün kullanımına sunulduğuna işaret ederek, "Çek ile ilgili 2018 yıl sonu rakamlarına baktığımızda; 500 binin üzerinde kişinin çek keşide ettiğini, 550 bine yakın kişinin de çek hamili olarak bankalara tahsile çek verdiğini görüyoruz. Bu keşidecilerin keşide ettikleri çek adedi yaklaşık 21 milyon, tutarı da 1 trilyon TL'na yaklaşmış durumda. Bir çekin ortalama 5 kez ciro yoluyla. el değiştirdiği varsayıldığında ülkemizde yılda yaklaşık 100 milyon ticari işlemin çekler yoluyla yapıldığını görüyoruz" ifadelerini kullandı.
Büyük risk: Dolandırıcılık
Çek ile yapılan ticari işlemlerde en çok karşılaşılan riskler karşılıksız çek ve dolandırıcılık/sahtecilik riski. Nitekim piyasada çeklerini ödememiş çok sayıda kişinin elinde henüz kullanmadığını ya da keşide edilip piyasada dolaşan çok sayıda çek olduğunu duyuyoruz. Kredi Kartı Bürosu Genel Müdürü Kasım Akdeniz Kredi Kartı Bürosu'nun bu sorunun çözümüne yönelik üretilen çek raporlarını 2013 yılından itibaren reel sektörün kullanımına sunulduğuna işaret ederek, "Çek ile ilgili 2018 yıl sonu rakamlarına baktığımızda; 500 binin üzerinde kişinin çek keşide ettiğini, 550 nine yakın kişin de çek hamili olarak bankalara tahsile çek verdiğini görüyoruz. Bu keşidecilerin keşide ettikleri çek adedi yaklaşık 21 milyon, tutarı da 1 trilyon TL'ye yaklaşmış durumda. Bir çekin ortalama 5 kez ciro yoluyla el değiştirdiği var sayıldığında ülkemizde yılda yaklaşık 100 milyon ticari işlemin çekler yoluyla yapıldığını görüyoruz" diye konuştu.
Yüzde 80'inin bir çeki karşılıksız
Akdeniz'in paylaştığı bilgiye göre, karşılıksız çek keşide edenlerin geçmiş çek ödeme performansları analiz edildiğinde yüzde 80'inin son 12 ayda en az 1 tane karşılıksız çeki olduğu görülüyor. Dolayısıyla çeki kabul etmeden önce keşidecinin Karekodlu Çek Raporu'nun alınması halinde, geçmişte keşide edilen karşılıksız çekler görüleceği için, karşılıksız çek alma riski yüzde 80 oranında azalıyor.
Rapora erişim ücreti 60 kuruş
Akdeniz, bu rapora erişim ücretinin ise yalnızca 60 kuruş olduğuna dikkati çekerek, "Piyasada dolaşan çeklerin neredeyse tamamı karekodlu çeke dönüştü. Dolayısıyla çekle ticaret yapanların Karkodlu Çek Raporu'nu almalarının önündeki tüm engeller kaldırılmış durumda." bilgisini verdi.
Karekod kullanımı ne durumda?
Bugün itibariyle Karekodlu Çek Raporu üretim adedi 200 bin civarında. Bu oranın da çek ile yapılan alışverişlerin yalnızca yüzde 3'lük dilime denk geldiğine değinen Kasım Akdeniz, çekin Türkiye'de yaygın kullanılan bir ödeme aracı olarak kullanılmasına rağmen riski azaltan rapora ilginin az olduğuna dikkati çekti.