Karadeniz'de 'doğal gaz' müjdesi: Türkiye'nin milli araştırma ve sondaj gemileri

Türkiye, enerji piyasasındaki gücünü artırmak ve enerji bağımsızlığı yolunda hızla ilerlemek için 3 sondaj gemisi ve 2 sismik araştırma gemisiyle Doğu Akdeniz başta olmak üzere denizlerde Türk bayrağını dalgalandırmaya devam ediyor.

Fatih Sondaj Gemisi

Türkiye'nin ilk yerli sondaj gemisi "Fatih", Karadeniz'de sondaj faaliyetleri gerçekleştirmek üzere İstanbul'un fethinin 567. yıl dönümü olan 29 Mayıs'ta sefere çıkmıştı. Güney Kore'de 2011'de inşa edilerek denize indirilen Fatih, 6. nesil denilen üst düzey bir teknolojiye sahip.

"Upgrade" edilme sürecinde, sondaj ekipmanları, kuyu kontrol sistemleri, dinamik pozisyonlama sistemleri, gemi iticileri ve gemi jeneratörlerine varıncaya kadar gerekli tüm teknik aksamı yenilenen Fatih, kendi sınıfındaki 16 gemi arasından sıyrılarak böylesine yüksek teknolojiye sahip dünyanın ilk 5 gemisi arasına girdi.

12 bin 200 metre derinlikte yani dünyanın en derin çukuru olan Mariana Çukuru'ndan daha derinde, çok yüksek basınç altında dahi deniz sondajı yapabilme kabiliyeti bulunan Fatih'in uzunluğu neredeyse bir Eyfel Kulesi kadar. Fatih'in, 64 metre yüksekliğindeki sondaj kulesinin uzunluğu, 67 metre yüksekliğindeki Galata Kulesi'ne yakın. Fatih'in iki kulesi, toplam 1750 ton yük kaldırma kapasitesine sahip.

Aktif konumlandırma sistemi sayesinde 6 metre yükseklikteki dalga boyunda bile sabit kalarak operasyonlarını sürdürebilme özelliği bulunan Fatih, bu üst düzey teknolojik özellikleriyle en zor operasyon koşullarında çalışarak kendini ispatlamış bir gemi.

Fatih Sondaj Gemisi, 229 metre uzunluğunda, 36 metre genişliğinde ve 51 bin 283 groston ağırlığına sahip. Fatih Sondaj Gemisi'nin 2 kulesi toplam 30 adet tank kaldırma kapasitesine sahip.

Karadeniz Ereğli yakınlarındaki Tuna-1 lokasyonunda Fatih Sondaj gemisi, arama faaliyetlerini sürdürürken, Akdeniz’de de KKTC’nin verdiği yetki kapsamında arama faaliyetleri devam ediyor.

Yavuz sondaj gemisi

Türkiye'nin ilk milli sondaj gemisi Fatih'ten sonra yola çıkan Yavuz 2019 yılının Haziran ayında yolculuğuna başladı. Ağustos 2019'da da Karpaz'da çalışmalarına başladı. Ardından Oruç Reis bölgeye ulaştı.

Dünyada bu gemiden 16 tane var, ikisi Türkiye’nin. 12 bin 200 metreye kadar sondaj yapabilme kabiliyeti var. Boyu 229,6 metre, 36 metre genişlikte, 130 metre sondaj kulesi uzunluğuna sahip.

Geminin içerisinde sinema salonu, spor salonu ve dinlenme odaları ve 4 yataklı mini bir hastane ile tam zamanlı bir doktor mevcut. Gemi daha önce Tanzanya, Kenya, Malezya, Filipinler başta olmak üzere farklı ülkelerde görev aldı. Gemide 'Dynamic Positioning' sistemi mevcut. 6 metreye kadar olan dalgalarda sondaj sorunsuz devam edebiliyor.

Uzunluğu 230 metre ve genişliği 36 metre olan altıncı nesil ultra derin deniz sondaj gemisi Yavuz'da, yaklaşık 130 metrelik çift sondaj kulesi bulunuyor. Gemi, 12 bin 200 metre derinliğe kadar çok yüksek basınç altında ve yüksekliği 6 metreye kadar olan dalgalarda dahi sondaj yapabiliyor. Çalışmalarını çevreye zarar vermeden gerçekleştiren Yavuz, aktif konumlandırma sitemine sahip.

Barbaros Hayrettin Paşa

2013'te petrol ve gaz araştırmalarında kullanılmak üzere envantere giren sismografik araştırma gemisi Barbaros Hayreddin Paşa, Karadeniz bölgesinde sismik arama çalışmalarına başladı. 2017 yılında ise Akdeniz'e gitti. Barbaros, KKTC'nin TPOA'ya ruhsatlandırdığı Gazimağusa kenti ile Lübnan arasındaki sularda 18 Eylül'e kadar petrol ve doğalgaz arayacak.

TPAO, orijinal adı ''Polarcus Samur'' olan Barbaros Hayreddin Paşa Gemisi'ni Norveçli Polarcus firmasından satın aldı. Bayrak değişimiyle ''Barbaros Hayreddin Paşa'' adı verilen yeni sismik araştırma gemisi, doğal gaz ve petrol arama çalışmalarında kullanılıyor.

Orijinal rengi yeşil olan gemi, Tuzla'daki Desan Tersanesi'nde kırmızı-beyaza boyandı. İki ve üç boyutlu sistim veri toplayabilen, yön ve pozisyon tayinini uydu haberleşmesiyle otomatik olarak yapabilen 84 metre uzunluğundaki gemide bir de helikopter pisti yer alıyor. İki ve üç boyutlu sistim veri toplayabilen, yön ve pozisyon tayinini uydu haberleşmesiyle otomatik olarak yapabilen 84 metre uzunluğundaki gemide bir de helikopter pisti yer alıyor.

Kanuni gemisi

2012 yılında Güney Kore'de üretimi tamamlanan ve daha sonra Türkiye'ye getirilen sondaj gemisine 'Kanuni' ismi verilmişti. 11 bin 400 metreye kadar derinliğe inebilen, 3 bin metrede sondaj açabilme kapasitesine sahip olan Kanuni sondaj gemisi, 2015’e kadar Brezilya'da enerji firması Petrobras tarafından kullanıldı. Kanuni, altıncı nesil ultra deniz sondaj gemisi olarak da biliniyor.

Oruç Reis ve Yavuz'un ardından sondaj gemisi Kanuni de Akdeniz'e açılmak için gün sayıyor. Mersin limanında bakım ve güncelleştirme işlemleri için bakıma alınan Kanuni için çalışmalarda geçtiğimiz günlerde sona gelindi. İncekum'daki NATO limanında demirli haldeki gemi, görev yerine gitmek için son hazırlıklarını yapıyor.

Kanuni, Türkiye'nin 3. sondaj gemisi olarak 'Mavi Vatan'da çalışmalarını sürdürecek. 12 bin metre derinliğe kadar, 3 bin metre sondaj yapma özelliğine sahip olan gemi 35 personeliyle son teknoloji donanımlar zemin taraması yapabiliyor.

Oruç Reis

Faaliyete 15 Ağustos 2017'de başlayan ve yüzde 90 yerli tasarım, işçilik ve entegrasyonu olan gemi, Antalya'nın dünyaca ünlü Konyaaltı Sahili'nden de görülebiliyor. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de yeni NAVTEX (Denizcilere Duyuru) ilanıyla birlikte görev yerine ulaşan milli sismik araştırma gemisi MTA Oruç Reis (Turkuaz), ülkemizin deniz yetki alanları başta olmak üzere, ilişkiler geliştirdiğimiz bütün ülkelerle beraber tüm denizlerde arama ve araştırma faaliyetlerinde bulunabilmekte.

Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi, kıta sahanlığı ve doğal kaynak aramaları başta olmak üzere her türlü jeolojik, jeofizik, hidrografik ve oşinografik araştırmaları gerçekleştirebiliyor. Tam donanımlı ve çok amaçlı dünyadaki 5-6 araştırma gemisinden biri olan gemide, 2 ve 3 boyutlu sismik, gravite, manyetik olarak jeofizik araştırması yapılabiliyor. Gemi, 8 bin metre derinliğe kadar 3 boyutlu, 15 bin metre derinliğe kadar iki boyutlu sismik operasyonları gerçekleştirebiliyor.

Gemi, deniz tabanı haritalama sistemleri, ölçüm ve örnekleme sistemleri bulunan yerli yapım iş sınıfı uzaktan kumandalı sualtı aracı (ROV), deniz tabanından 18 metre uzunluğa kadar karot numunesi alabilen örnekleme ekipmanı ve jeoloji, oşinografi laboratuvarlarına sahip.

Oruç Reis araştırma gemisinin, personel kapasitesi 55. Bunun 24'ü gemi adamı, 31'i ise idareci ve araştırmacıdan oluşuyor. Kurum personeline 2B/3B sismik veri işlem yetkinliği kazandırmak üzere sağlanan eğitim sayesinde, toplanan sismik verilerin veri işlemi konusunda dışa bağımlılığın ortadan kaldırılması hedefleniyor.

Toplanan veriler kurum personeli tarafından değerlendirilerek, gerekli noktalarda sondaj lokasyon tayininin tümüyle yerli personel tarafından yapılması amaçlanıyor.