Japonlardan inanılmaz proje: Depremler önceden bilinecek

Japonya Deniz-Dünya Bilimi ve Teknolojisi Teşkilatı (JAMSTEC) bünyesindeki uluslararası araştırmacılar bir zamanlar imkansız görülen projeye start veriyor. JAMSTEC araştırmacıları, yer kabuğu ve çekirdek arasında kalan manto katmanına ulaşmak için ilk kazıyı başlatma kararı aldı. Ön çalışmalar, Eylül ayında Havai açıklarında başlayacak.

Elde edilecek bulguların deprem tahminini oldukça kolaylaştırabileceği belirtiliyor. Manto katmanı, Dünya kütlesinin %84'ünü oluşturuyor. Yoğun ve sıcak metalden oluşan manto, yavaşça hareket ederek kıtaların kaymasına, volkanların oluşmasına ve depremlere sebep oluyor.

Mantoya 10 kilometrelik kazı

Okyanus bilimciler neredeyse 50 yıldır yerkabuğunu delmeye çalışsa da şu ana dek başarılabilmiş değil. İnilebilen en yüksek derinlik 700 metrede tıkanmıştı.

2020 yılında başlaması ve Manto kısmına inilmesi öngörülen sondaj işleminde Chikyu ismindeki açık deniz araştırma gemisi kullanılacak. Chikyu gemisindeki sondaj sistemine ait matkap öncelikle okyanusta 4 kilometre derine inecek.
Sonrasında da mantoya ulaşmak için bir 6 kilometre boyunca daha toprağın altına inilecek.
Sondaj için seçilen bölge ise coğrafi olarak en ideal koşullara sahip olduğu belirtilen Havai açıklarında. Japonya'nın yanı sıra ABD ve Avrupa'dan da araştırmacıların bulunduğu grup, ilk etapta zemin yapısını araştırarak sondaj işlemi için alandaki en iyi noktayı bulmayı çalışacak.

Deprem tahmin edilebilir mi?

Manto, doğrudan gözlemlendiğinde içerdiği su miktarı ve sertliği gibi bilgiler güncellenecek. Bu sayede plakaların hareketleri daha net anlaşılarak gezegenin oluşumunun ardındaki bazı belirlenemeyen hususlar aydınlatılabilecek.

İlk çalışmalar Havai Adaları'nın kuzeydoğusundaki sularda, Eylül ortası gibi başlayacak ve iki hafta sürecek. Bu iş için, JAMSTEC filosundaki araştırma gemisi Kairei kullanılacak. Yer kabuğunun kalınlığı ve ısısının araştırmasında ses dalgaları kullanılacak.

Sondajın denizden yapılmak istenmesinin nedeniyse karadaki manto kalınlığının onlarca kilometreye ulaşıyor olması. Oysa okyanustaki maksimum derinliğin en fazla 6 km olduğu sanılıyor.
Havai dışındaki diğer aday noktalar, derinliği daha az olmasına rağmen ilk etapta tercih edilmeyen Meksika ve Kosta Rika. Çünkü bu iki noktadaki kabuk ve manto arası sıcaklık Havai'ye göre çok daha fazla ve işlemi zorlaştırıyor.

Projenin toplam maliyeti ise yaklaşık 60 milyar Yen, yani 600 milyon dolar ($) civarında. Petroloji alanında uzmanlaşan Kanazawa Üniversitesi profesörü Susumu Umino, projenin finansal kaynağıyla ilgili çözülmesi gereken bir takım sorunlar olsa da çok büyük aşama kaydedildiğini belirtiyor.

Depremin önceden tahmin edilerek can kaybının da önlenmesine yönelik çalışmalarda çığır açabilecek projenin sonucu merakla bekleniyor. Şu ana kadar en erken deprem uyarı sistemi, en fazla 1 dakika öncesine dek tahminde bulunabiliyordu.
ABD'nin Kaliforniya Eyaleti'nde kurulu olan sistem yakın zamanda 38 milyon $ yatırımla Oregon ve Washington'a da kurulmuştu. Sistemin senelik bakım ve işletme maliyeti ise 16 milyon dolar.