'İyi ün sahibi' yerine 'kamu görevlisi' sandık başına geçti: Seçim Yasası ne diyor?
● İstanbul genelinde toplam 123 sandıkta 40 bin oy pusulasının şüpheli hale gelmesi nedeniyle İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanlık seçimleri yenileniyor.
● 31 bin 200 sandıkta görevlendirilen sandık başkanı ve memur üyelerin önemli bir kısmının kamu personeli olmadığı tespit edildi ve YSK bunu 'iptal' nedeni olarak saydı.
● Eski sitemde sandık kurulları 'iyi ün sahibi olmakla tanınmış okuryazar kimselerden' seçilirken, 298 sayılı Seçim Yasası’nda yapılan bir dizi değişiklikle sandık kurullarının oluşumu yenilendi. Buna göre; sandık başkanı doğrudan kamuda çalışanlar arasından seçilmeye başlandı.
YSK'nın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimleriyle ilgili almış olduğu karar toplumda çeşitli yorumları beraberinde getirdi. Kimi vatandaş tepki gösterirken kimisi ise YSK'nın almış olduğu kararı memnuniyetle karşıladı.
YSK, İstanbul büyükşehir belediye başkanlığı seçimini 23 Haziran'da yenileme kararı aldığını açıkladı ve gerekçe olarak ise sandık başkanlarının kamu görevlisi olması zorunluluğu hatırlatıldı.
298 sayılı Seçim Yasası ne diyor?
Alınan karar hukuki tartışmalara da neden olurken, geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen 24 Haziran seçimlerinden önce 298 sayılı Seçim Yasası’nda yapılan değişikliklerin YSK'nın vermiş olduğu iptal kararınınaslında devamı niteliğinde olduğu görülüyor.
AK Parti ile MHP’nin 298 sayılı Seçim Yasası üzerinde yapılan değişiklikler AK Parti ve MHP'nin ortak teklifi şeklinde sunuldu ve yapılan değişiklikler özellikle sandık kurullarının oluşumuyla ilgili bir dizi yeniliği kapsıyordu.
Sandık kurulu başkanı nasıl seçiliyordu?
Eski sistemde sandık kurulu başkanları 'iyi ün' sahibi olmayla seçiliyordu. Şöyle ki; ilçe seçim kurulu başkanı ile bu kuruldaki dört siyasi partinin temsilcileri, her bir sandığın başkanlığı için “iyi ün sahibi olmakla tanınmış okuryazar kimselerden” birer aday gösteriyordu. Bu beş aday arasından kura çekilmesi suretiyle biri sandık başkanı oluyordu.
Sandık kurulunun kalan beş üyesi ise o ilçede geçen seçimde en çok oy almış beş siyasi partinin görevlendireceği temsilcilerden oluşuyor, ayrıca bir köy veya mahalle ihtiyar heyeti üyesi ya da bir kamu görevlisi kurula son üye olarak dahil ediliyordu.
- 24 Haziran seçimlerinden önce gerçekleştirilen yasa değişikliği eski sistemin köklü bir şekilde değişmesine neden oldu.
Önce “iyi ün sahibi üye” ve ihtiyar heyeti kontenjanları kaldırıldı ve sandığa doğrudan iki kamu görevlisinin dahil edilmesi kuralı getirildi. Kalan beş üye yine o ilçede en çok oy almış beş siyasi partinin bildireceği isimler olacaktı.
Yeni sistem ne diyor?
Düzenlemeye göre (madde 22), sandık kurulu başkanının belirlenmesi önem arz etti. Bir ilçenin mülki idare amiri (kaymakam) ilçede görev yapan tüm kamu görevlilerinin listesini ilçe seçim kurulu başkanına bildiriyor. İlçe seçim kurulu başkanı, bu liste içinden -ad çekme suretiyle- o ilçedeki sandık sayısı kadar ‘sandık başkanı’ seçiyor. Başkan, ayrıca yine aynı listeden her sandık için aynı yöntemle birer de düz üye seçiyor.
İkisi arasındaki farkların en önemlisi, sandık kurulunun başkanlığı eskiden kura yoluyla siyasi parti adaylarına da açıkken, bu kez başkanlığın doğrudan kamu kontenjanına geçmesi olarak değerlendiriliyor.