F-35 ve S-400 konularında hangi noktadayız?
Türkiye, ABD ve Rusya arasında neredeyse her gün bir açıklamanın yapıldığı 'F-35 ve S-400 krizi'nde sular durulmuyor. Reuters haber ajansının son iddiası ise F-35 uçaklarının eğitimi için ABD'de bulunan Türk pilotların dışında yeni pilotların kabul edilmeyeceği oldu.
Pilot eğitimlerinin askıya alındığı, sevkıyatların durdurulduğu ve ABD'nin 'ambargo' iddialarının gölgesinde F-35 ve S-400'ler konusunda Türkiye'nin hareket alanını, ihtimalleri ve son durumu ele aldık.
ABD S-400 füzelerinin, Türkiye'nin en az 100 tane alacağını açıkladığı F-35 uçakları için tehlike yaratacağını söylerken, Türkiye Rusya'dan silah alım planında geri adım atmıyor.
Reuters'a göre; ABD, F-35 uçaklarında eğitim alması için Türkiye'den şu anda ABD'de bulunanlar dışında yeni pilot kabul edilmemesine karar verdi.
Adlarının açıklanmasını istemeyen ABD'li iki yetkili, Reuters'a hafta içinde yaptıkları açıklamada, Türkiye'nin S-400 satın alma planından vazgeçmesi halinde karardan geri dönülmesi ihtimaline kapıyı kapatmadı.
- ABD'li yetkililer kararın, Türkiye'nin ABD'ye bundan sonra göndereceği pilot ve bakım personeli için geçerli olduğunu ifade etti.
S-400'ü 'risk' olarak görüyorlar
ABD Savunma Bakanlığı Avrupa ve NATO’dan sorumlu Müsteşar Yardımcısı Andrew Winternitz, Türkiye’nin S-400 alımının F-35 açısından "kabul edilemez riskler" taşıdığını iddia ederek, Ankara’nın bu alımı yapmamasını umduklarını söyledi.
Winternitz, Washington merkezli Foreign Policy düşünce kurulu ile Avrupa Birliğinin (AB) Washington’da düzenlediği "Transatlantik Güvenlik İşbirliğinin Geleceği" başlıklı forumunda konuştu.
Türkiye’nin S-400 savunma sistemlerini almasına ilişkin bir soruyu yanıtlayan Winternitz, "Türkiye’nin S-400 alması kabul edilemez bir risk teşkil edecek, çünkü radar sistemleri Rus ordusuna beşinci nesil en üst kalite uçağımız F-35 hakkında hassas bilgileri sağlayabilir. Bize göre bu konudaki kaygılarımızı azaltacak bir önlem yok." dedi.
"Görüşmeler sürüyor"
ABD yönetiminin bu konuda Ankara ile görüşmelere devam ettiğini belirten Winternitz, "Bu alım, Türkiye’nin NATO’ya olan bağlılığı ile uyuşmamaktadır." iddiasında bulundu.
Türkiye'nin S-400'leri alması durumunda ABD’nin ne yapacağı sorusuna yanıt vermekten kaçınan Winternitz, "Rusya’dan S-400'leri kabul etmeyeceklerini umuyorum." diye konuştu.
Yunan Bakanın S-400 korkusu
Aynı forumda değerlendirmede bulunan Yunanistan Savunma Bakanı Evangelos Apostolakis ise Türkiye’nin S-400 alımının bölgedeki dengeleri değiştireceğini öne sürdü.
Apostolakis, "Türkiye’nin S-400'leri alması bölgede hava savunmayı başka bir konsepte taşıyor. Biz de sistemlerimizi tekrar planlayıp programlamak zorundayız. S-400'lere paralel olarak F-35 alımı bölgedeki güç dengesini tamamen değiştirecek." ifadesini kullandı.
"ABD’nin sorunu bu sistemlerin NATO sistemleri ile çalışmaması, Yunanistan için değişen nedir?" sorusuna Yunan Bakan, "Bu sistemlerin savunma sistemi olduğunu söylüyorlar. Ama 400 mil menzile sahip bir sistem savunma sistemi olamaz çünkü (bölgede) havada uçan her şeyi vurur." yanıtını verdi.
Yunan Bakanın 'istekleri': Yaptırım uygulayın, F-35 vermeyin
Apostolakis, ABD’nin Türkiye’ye yaptırım uygulaması çağrısında bulunurken, F-35 uçaklarının da Türkiye’ye verilmemesini istedi.
Türkiye ne yapacak?
Yunanistan'ın talepleri ve ABD'li yetililerin açıklamalarının ardından 'Türkiye ne yapacak?' sorusu en merak edilen konuların başında geldi. S-400'lerin alımının ertelendiğine ilişkin haberleri değerlendiren Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, Türkiye'nin Rusya'dan S-400 savunma sistemleri tedariğini ertelemeyi masaya yatırdığına ilişkin haberlerin gerçeği yansıtmadığını bildirmişti.
Aksoy, "Son günlerde bazı basın yayın organlarında Türkiye'nin ABD'nin talebi üzerine S-400 tedariğini ertelemeyi değerlendirdiğine ilişkin olarak yayınlanan haberler gerçeği yansıtmamaktadır. Rusya'dan S-400 tedarik sürecimiz planlandığı şekilde devam etmektedir." ifadesini kullanmıştı.
Türkiye F-35 programına ne zaman katıldı?
F-35'ler savaş uçaklarının beşinci nesil temsilcisi. Teknoloji harikası, uçabilen bilgisayarlar olarak tanımlanıyorlar. Kısa kalkış, dikine iniş gibi özellikler taşıyan modelleriyle uçak gemilerinde kullanım özelliklerine sahip. Uçağın, Türk Hava Kuvvetlerinde envanterden çıkarılacak F-4'lerin yerini alması planlanıyor.
2002 yılında başlayan F-35 projesinde ABD, İngiltere, Danimarka, İtalya, Hollanda, Kanada, Norveç, Avustralya ve Türkiye ortak. Ortaklar, uçağın geliştirilmesi, üretimi ve kullanımında öncelikli rol alıyor.
Türkiye 2002'de başlayan projeye 10 firma ve kuruluşla destek veriyor. ASELSAN, TUSAŞ, HAVELSAN, ROKETSAN, AYESAŞ, MİKES ile Kale ve Alp Havacılık firmaları F-35 için çalışıyor.
TUSAŞ uçağın orta gövdesini üretiyor, kalitesiyle ve teslimat zamanı titizliğiyle takdir ediliyor. ASELSAN komünikasyon, navigasyon ve tespit sisteminde aviyonik arayüz kontrol modülünü hazırlıyor.
HAVELSAN mühendislik desteği veriyor, kokpit camı, fren sistemi, iniş takımı kontrol modülleri gibi parçaları projeye kazandırıyor. Proje yönetimi üretimin 12 milyar dolar düzeyinde olduğunu belirtiyor.
Türkiye'nin teklifi: Ortak teknik komisyon
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, S-400 savunma sistemlerinin F-35'lerin sistemine girebileceği iddiaları sonrası ABD'ye ortak bir komisyon kurmayı teklif ettiklerini açıklamıştı.
ABD bu teklife çok sıcak bakmasa da muhtemel alternatifler arasında yer alıyor.
ABD, Türkiye'nin S-400 almasını neden istemiyor?
ABD, S-400 ve F-35 sistemlerinin birbirine yakın bir bölgede birlikte bulunmaları sonucunda bir sistemden diğerine hassas bilgilerin aktarılmasına yol açacağını iddia ediyor. Bu kapsamda, S-400 füzelerinin temelde Ruslar tarafından F-35’lerin savunma sistemlerini delmek ve ona karşı etkin kullanılmak için üretildiğini iddia ediyor.
Bu sebepleri bahane olarak sunan ABD, Türkiye’nin S-400 almasına karşı olduğunu her fırsatta dile getiriyor. S-400'ün F-35'ler ile Türkiye’de aynı anda var olması durumunda F-35’leri tamamen savunmasız bırakacak bilgilerin Rusların eline geçmesine yol açacağı öne sürülüyor.
ABD kaynaklı bazı eski askerlerin ise hali hazırda F-35 projesinin bilgilerinin zaten Rusya'nın elinde olduğunu medyada görmek ise mümkün.
Türkiye kaç tane F-35 alacak?
Türkiye'nin Rusya'dan alacağını açıkladığı S-400 füzeleri ile ABD ve Türkiye arasındaki ilişkilerin çıkmaza girmesi iki ülke arasında gerilime neden oldu.
ABD S-400 füzelerinin, Türkiye'nin en az 100 tane alacağını açıkladığı F-35 uçakları için tehlike yaratacağını söylerken, Türkiye Rusya'dan silah alım planında geri adım atmıyor.
Türkiye'nin iki silaha birden sahip olamayacağını açıklayan ABD, Türkiye'nin askeri personelinin F-35 için eğitim çalışmalarını askıya alma kararını almaktan kaçınmıştı.
Türkiye'nin hali hazırda Arizona'daki Luke hava üssünde bulunan pilot ve bakım personeline verilen eğitimin durdurulması gibi bir karar alınmadı.
Reuters geçen hafta ABD'nin bu kararı da değerlendirdiğini bildirmişti.
Şu anda Türkiye'nin Luke hava üssünde eğitim alan dört pilotu bulunuyor. Üste iki Türk pilot da eğitmen olarak görev yapıyor. ABD ordusunun verdiği bilgiye göre bu altı subaya ek olarak 20 bakım personeli de üste eğitim alıyor.