Dünyanın en büyük mega yapıları nasıl taşınır? Tarihi Artuklu hamamının taşınmasından sonra Türkiye ve dünyada taşınan tarihi yapıları, binaları ve mega yapıları araştırdık. Nasıl taşındıklarını inceledik. Taşınan en büyük yapıların hikayelerini haberimizde bulabilirsiniz.
Geçtiğimiz pazartesi günü Tarihi Artuklu hamamının Hasankeyf'teki yerinden 2 bin 950 metre uzaklıktaki Hasankeyf Yeni Kültürel Park Alanı'ndaki yeni yerine taşınması ile Türkiye ve Dünya'daki mega yapıların nasıl taşındığını herkes tarafından merak edilmeye başladı.
Mısır'dan ABD'ye Azerbaycan'dan İngiltere'ye dünyanın en büyük yapılarının nasıl taşındığını haberimizde okuyabilirsiniz.
1. Yürüyen Köşk - Türkiye
1929 yılında Bursa'ya giderken Yalova'ya uğrayan Atatürk sahilde gördüğü çınar ağacının heybetinden çok etkilenir ve bu ağacın altına kendisine bir köşk yapılmasını ister.
Atatürk'ün yapılması istediği köşk 12 Eylül 1929 tarihinde tam 22 günde tamamlanır. Yalova'daki köşk uzun süre Atatürk'ün dinlenme ve çalışma ofisi olarak kullanılır.
Aradan yaklaşık bir yıl geçer. Hızla büyüyen çınar ağacının bir dalı, köşkün yan bölümüne zarar vermeye başlar. Durum Atatürk’e bildirilir ve dalı kesmek için izin istenir.
Atatürk, doğaya olan sevgisini belki de en iyi ifade eden o ünlü sözünü söyler: "Dal kesilmeyecek, köşk yürüyecek!"
Bunun üzerine gerekli hazırlıklar yapılır.
Üç gün içerisinde başlanan çalışmalarda önce bina çevresindeki toprak büyük bir dikkatle kazılarak temel seviyesine inilir. İstanbul'dan, köprü altından getirilen tramvay rayları, binanın temeline yerleştirilir. Santim santim yapılan çalışmalar sonunda bina, temelin altına sokulan raylar üzerine oturtulur.
8 Ağustos 1930'da iki katlı köşk, tam 4 metre 80 santim doğuya doğru kaydırılarak yeni temeli üzerine oturtulur. Bu taşıma işlemi dünyada gerçekleştirilen ikinci bina taşıma işlemi olarak tarihe geçer.
Bu olayla birlikte Yalova Köşkü, Yürüyen Köşk olarak anılmaya başlar.
2. Belle Tout Deniz Feneri - İngiltere (850 ton)
Belle Tout deniz feneri 1800’lü yılların başında inşa edildi. Gemilerin karaya yaklaşmasını engellemek için kurulan fener çok uzun yıllar görevini yerine getirdi. Belle Tout'u özel kılan şey 850 tonluk bir yapının uçurum kenarından taşınmasıdır.
İngiltere'nin Manş nehri kıyısnda bulunan fenerin zemini dalgalarının meydana getirdiği erozyon nedeniyle aşındı ve Belle Tout deniz feneri uçurumdan aşağıya yuvarlanma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı.
1999 yılında taşınmaya başlanan 850 tonluk deniz hidrolik krikolar ile 56 metre içeriye taşındı bu sayede uçurumdan aşağıya düşmesi engellenmiş oldu.
3. Zeynel Bey Türbesi - Türkiye (1.100 ton)
Ilısu Baraj Gölü alanında bulunan 550 yıllık Zeynel Bey Türbesi, Türkiye'de ilk defa uygulanan proje ile 2 kilometre taşınarak, baraj göl alanından çıkarıldı.
Dünyada ilk kez 555 yıllık bir tarihi yapı yerinden alınarak 2.000 km ileriye taşındı. Bin 100 tonluk yapını taşınması için 80 kişilik bir ekip görev aldı.
Proje aşaması 16 ay süren çalışma ile Zeynel Bey Türbesi'nin sular altında kalması engellenmiş oldu.
Toplam 4 saat süren çalışmada modüler taşıyıcı araçlar kullanıldı.
Türbe, yeni yeri Hasankeyf Yeni Kültürel Park Alanı'na yerleştirildi.
4. Tarihi Artuklu Hamamı - Türkiye (1.500 ton)
Batman'ın Hasankeyf ilçesindeki bin 500 ton ağırlığındaki 650 yıllık Artuklu Hamamı, 2 bin 950 metre uzaklıktaki Hasankeyf Yeni Kültürel Park Alanı'ndaki (Arkeopark) yeni yerine taşındı.
650 yıllık tarihi yapının taşınma işlemi 6 saat 40 dakika sürdü. 256 adet modüler taşıyıcı ile taşınan tarihi hamamın 70 metre yüksekliğe çıkarılması hamamın ileride suların altında kalmasını engellemiş oldu.
Tarihi binaların hiçbir zarar görmeden bu kadar uzun mesafelere taşınması Türkiye ve dünya için çok önemli bir başarı olmuştur.
5. Shubert Tiyatrosu - ABD (2,900 ton)
250.000 dolara inşa edilen tiyatro, 1910'da açılmıştı. Zaman içerisinde tiyatro binasına yapılan eklemeler tiyatronun temeli zayıflamaya başladı. Bu durum karşısında yetkililer tiyatroyu bir kaç blok öteye daha sağlam bir zemine taşıma ihtiyacı duydu.
Toplam ağırlığı 2.900 ton olan Shubert tiyatrosu 1999 yılında bulunduğu caddeden 400 metre ilerideki yeni yerine taşındı. Bu taşıma işlemi toplam 12 gün sürdü.
Devasa yapının taşınmasında 5 buldozer, 100 hidrolik kriko ve 70 hareketli platform kullanıldı.
6. Cape Hatteras Deniz Feneri - ABD (4.800 ton)
ABD’nin Kuzey Carolina'nın eyaletinde bulunan Cape Hatteras deniz feneri inşa edilmesinden bu yana meydana gelen erozyonlar nedeniyle okyanus sularının arasında kaldı.
Deniz fenerinin önünde bulunan 421 metrelik bir alan okyanus tarafından yutuldu. İnsanlar, 129 yaşındaki bu tarihi deniz fenerinin de okyanus sularına kapılacağından endişe ediyordu.
Deniz feneri için 12 milyon dolarlık bütçe bulundu ve 1999 yılında taşıma işlemi başladı.
400 tonluk bir temel üzerine oturtulmuş olan fener çelik halatla desteklenip hidrolik krikolar ve taşıyıcılar üzerine alındı. Tüm taşınma işlemi 23 gün sürdü. Deniz feneri 300 metre ilerideki yeni yerine tek bir tuğlasına zarar gelmeden taşınmış oldu.
7. Montgomery Oteli - ABD (4.816 ton)
Montgomery oteli, 1911'de San Jose, Kaliforniya'da açıldığında lüksün merkezini olarak biliniyordu. Ancak 1990'lı yıllara gelindiğinde bu lüks otel boş, yıpranmış ve yıkımla karşı karşıyaydı.
Otelin bulunduğu yere yeni modern bir otel yapılabilmesi için Montgomery oteli yıkılması gerekmekteydi.Ancak belediye yetkilileri bu tarihi yapıyı kurtarmak için yerini değiştirmeye karar verdiler.
2000 yılında 4,816 tonluk dört katlı Montgomery oteli bulunduğu caddeden 55 metre aşağıya taşındı.
18 gün süren aşıma işlemi toplam 3 milyon dolara mal olmuştu. Taşıma işleminde 14 buldozer, 140 hidrolik kriko ve hareketli platform kullanıldı.
8. Şangay Konser Salonu - Çin (5.800 ton)
1900'lerin başlarında inşa edilen ve eskiden Nanking Tiyatrosu olarak bilinen Şangay konser salonu şehrin hızla büyümesi ile bir anda şehrin merkezinde kaldı. 1959'dan beri pek çok konsere ev sahipliği yapan salon özellikle sahip olduğu akustik ile ünlüydü.
5.800 ton ağırlığındaki binayı taşımak oldukça zor bir işlemdi. Yaklaşık 7 ay süren hazırlıklar sonrası 2003 yılında taşıma işlemine başlandı.
Taşıma işlemi sonunda konser salonu 68 metre ileriye alındı. Taşıma işleminde hidrolik krikolar, vinçler ve silindirik çelikler kullanıldı.
9. Tarihi Oerlikon binası - İsviçre (6.200 ton)
Zürih’in Oerlikon semtinde bulunan 122 yıllık tarihi binayı taşıma projesi, İsviçre’nin en büyük taşıma projesi oldu.
1876 yılında kurulan bina makina, silah ve lokomotiv imalatında kullanılıyordu. 19. yüzyılda sanayi devrimini simgeleyen bina demiryolunun genişletilmesi çalışmaları nedeniyle yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı.
2010 yılında yıkılmasına karar verilen 80 metre uzunluğunda ve 12 metre genişliğindeki binanın yıkılmasını halk engelledi. Yapılan imza kampanyaları ile 6 bin 200 tonluk binanın taşınmasını sağladılar. Tairih binanın taşınması için demir yolu rayları kullanıldı.
12.7 milyon dolara mal olan taşıma işlemi ile otel 60 metre ileriye alındı. Yaklaşık 2 gün süren taşınma işleminde binanın en alt katları zarar gördü ancak bu tarihi yapı yıkılmaktan kurtarılmış oldu.
10. Newark Uluslararası Havaalanı - ABD (7.400 ton)
Genelde insanlar bir yerden bir yere hareket etmek için havaalanlarını kullanır ancak bu sefer durum biraz farklı.
ABD’nin Newark eyaletindeki Uluslararası havaalanı 2000-2001 yılları arasında pist genişlentme çalışmaları nedeniyle ileriye taşındı.
Toplam taşıma maliyeti 6 milyon doları bulan havaalanı binaları önce üç parçaya bölündü. Daha sonra 400 metre ilerideki yeni yerinde tekrar birleştirildi.
Havaanını 3 parçaya bölüp yeni yerine taşımak toplam 5 ay sürdü.
11. Cudecom Binası - Kolombiya (7.600 ton)
Afrika kıtasında taşınan en büyük bina olan Cudecom binası 7.600 ton ağırlığındaydı.
1955 yılında inşa edilen bina dönemin en estetik ve modern binaları arasında gösteriliyordu.
Bogota’nın merkezinde bulunan bina iki büyük caddenin ortasında kalmıştı. Yeni yapılan caddenin birleştirilebilmesi için yıkılması gerekiyordu. Ancak yetkililer mimari özellikleri ile dikkat çeken bu binayı yıkmak yerine yerini değiştirmeye karar verdi.
8 katlı Cudecom binası 1974 yılında taşınmaya başladı. 400 kişi aktif olarak binanın taşınmasında çalıştı. 7 vinç ve hidrolik krikolar yardımı ile 10 saate 29 metre uzaklıktaki yeni yerine taşındı.
12. Alba Iulia apartmanı - Romanya (8.377 ton)
Romanya’nın Alba Lulia kentinin yeniden inşası sürecinde kent yüksek binalar, geniş caddeler ve büyük parklar ile donatılıyordu. Yetkililer Alba Lulia’nın en büyük bulvarlarının birinin üzende bulunan 8.337 tonluk bina yıkmak yerine taşımayı tercih etti.
Ancak bu taşınmada ilginç olan kısım binayı taşırken binadakilerin tahliye edilmemiş olmasıydı.
Her ne kadar inanması güç olsada bina sakinleri evlerindeyken toplam 6 saatte bina ikiye bölündü bir kısmı sağa bir kısmı sola olmak üzere bina 55 metre uzağa taşındı.
Binayı taşırken herhangi bir olay yaşanmadı. Zeminin düz ve yumuşak olması binanın bu kadar kısa sürede ve sorunsuz bir şekilde taşınmasında oldukça etkili oldu.
13. Fu Gang Binası - Çin (16.650 ton)
85 yaşındaki Fu Gang Binası İngiliz mimar George Wilson tarafından tasarlanmıştı.
Çin'in Guangxi Eyaletindeki dev bina 16.650 tonluk ağırlığı ile dünyada yeri değiştirilen en büyük ikinci bina. Fu Gang binası, uzun süre Guinness Dünya Rekorları kitabındaki taşınan en ağır bina rekorunun sahibi oldu
Çok katlı bina 10 Kasım 2004 tarihinde yeni lokasyona taşınmaya başlandı. Toplamda sadece 36 metre olmasına rağmen, tüm taşınma işlemi 11 gün sürdü.
14. İsa Bey Hacınski'nin Evi - Azerbaycan (19.841 ton)
Azerbaycan’da yeni yapılan parkın yanında bulunan ve yolla kesişen 105 yıllık tarihi bina 9 adet özel hidrolik düzenekler sayesinde yıkılmaktan kurtarıldı.
Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de valilik, şehrin tarihi ve merkezi yerlerinden biri olan Fuzuli Sokağı’nda 70 bin metrekarelik alana park çalışması başlattı.
Altında 3 bin 500 araçlık otopark, içerisinde çok sayıda havuz, fıskiye ve egzotik ağacın bulunacağı parkın yapımı için çevredeki bazı binalar istimlak edilerek yıkılırken, belediye ve valilik yetkilileri, parkın hemen yanında bulunan ve parka gelecek yolla kesişen 105 yıllık tarihi binayı yıkmak yerine, kaydırmaya karar verdi.
15. Abu Simbel - Mısır (31.000 ton)
1960'ların başında Nil Nehri üzerine yapılan baraj Nasır gölünün seviyesinin yükselmesine neden oldu. Bu yükselme Mısır'ın önemli tarihi yapılarından biri olan Abu Simbel tapınağının sular altında kalmasına neden oluyordu.
Abu Simbel tapınağının inşası M.Ö. 1270 ile 1213 yılları arasında Ramses II döneminde inşa edilmişti.
Tapınağın taşınabilmesi için her gün yüzlerce işçi çalıştı. Tapınak her biri yaklaşık 30 ton ağırlığında ki 1.036 parçaya bölündü ve tek tek numaralandırıldı.
Parçalanan bloklar 213 metre yükseklikte yeniden birleştirilerek Abu Simbel tapınağı kurtarılmış oldu.