Covid-19 tedavisinde kullanılabilen plazma nakli nedir?

FDA, Covid-19 geçirmiş ve iyileşmiş hastaların kan plazmaları ile mevcut hastaların tedavi edilme yöntemine onay verdi.

Kızılay Başkanı Dr. Kerem Kınık da sosyal medya hesabından bu tedavi yöntemini denemek için Kızılay'ın hazır olduğunu duyurdu.

Plazma nakli nedir?

Enfeksiyon geçiren kişinin vücudu, enfeksiyonun kaynağı ile savaşmak için antikor denen maddeler üretiyor.

Vücutta hastalığa özel olarak üretilen bu antikorlar, iyileşen kişinin kanında, özellikle kanın plazma denen kısmında aylarca, hatta yıllarca kalmaya devam edebiliyor.

Bağışıklık sisteminin durumuna göre, hasta bazen bu antikorları üretemeyebiliyor.

Plazma nakli yöntemiyle iyileşmiş kişilerin plazması mevcut hastaya naklediliyor ve kendi antikorunu üretemeyen hasta için antikor desteği sağlanmış oluyor.

Plazma nakli yıllarca kızamık, bakteriyel pnömoni ve İspanya gribi (influenza) gibi hastalıklarda aşılarının bulunmasından önce kullanıldı. Günümüzde 2002 Ebola ve 2014 SARS salgınlarında da bu yönteme başvuruldu.

• Kesin çözüm sunabilen bir yöntem değil ancak İspanya gribinde plazma nakli yapılan hastaların ölme ihtimalinin azaldığını gösteren çalışmalar mevcut.

Plazma bağışı hayati öneme sahip

Geçtiğimiz ay Çin de Covid-19 hastalarını tedavi etmek için plazma nakli tedavisini kullandı. Ancak iyileşen hastaların sürekli plazma bağışı yapmasına ihtiyaç duyulduğu için tedavi oldukça sınırlı kaldı.

New York valisi Andrew Cuomo pazartesi günü yaptığı açıklamada, eyaletin kritik evrede olan 25 bin Covid-19 hastası için kullanılabileceğini söyledi.

Garanti bir yöntem değil

Uzmanlar ayrıca bu yöntemin her enfeksiyon için işe yaramadığının altını çizdi. Yöntem denenmeden, plazma naklinin ne derece işe yarayacağı konusunda öngörüde bulunmak mümkün değil. Ancak yine de bu yöntemin kritik evredeki hastalar için işe yaraması umut ediliyor.

John Hopkins Üniversitesi'nde Dr. Arturo Casadevall AP'ye yaptığı açıklamada şu ifadelerini kullandı:

Yöntemin işe yarayıp yaramayacağını bilmiyoruz ama salgın hastalıklar tarihine baktığımızda denenmeye değer olduğunu görüyoruz.

Plazma nakli aşının yerine geçebilir mi?

Plazma nakli aşıya benziyor fakat aşının aksine sürekli bir koruma sağlamıyor. Aşı, insanların hastalığa uygun antikorlarını kendi üretmesini sağlıyor.

Plazma naklindeyse hastanın vücuduna antikor transferi sağlanıyor ve bu durum geçici oluyor. Hastaya yeni dozların verilmesi de gerekebiliyor.

Tedavi için gereken plazma nasıl elde ediliyor?

Kan bağışı esnasında sadece plazma bağışı da yapılabiliyor. Kan plazması hastanelerde sürekli kullanılan bir bağış türü.

Kişi sadece plazma bağışı yapmak isterse, vücudundan alınan kan bir cihaz tarafından ayrıştırılıyor. Kanın kırmızı kısmı donörün damarına geri verilirken, beyaz olan plazma kısmı ise hastalarda kullanılmak üzere alınıyor.

Bilim insanları alınan plazmanın içinde ne kadar antikor bulunduğunu ölçebiliyor. Bu şekilde uzmanlar hastaya verilecek plazmanın dozuna ve sıklığına karar veriyor. Ayrıca donörün ne kadar miktarda ve sıklıkla plazma bağışı yapması gerektiği de hesaplanarak donörün sağlığı için uygun bir program çıkarılıyor.

• Araştırmacılar, donör bulamamaktan endişe duymuyor ancak stok yapmanın zaman alabileceğini ifade ediyor.