Çin'deki koronavirüs tablosu ne kadar gerçekçi?

Çin yaklaşık üç haftadır sık sık "ülke içi kaynaklı vaka tespit edilmediğini" bildiriyor.

Hatta 18-21 Mart tarihleri arasında 4 gün üst üste yeni vaka tespit edilmedi.

Çin Ulusal Sağlık Komisyonunun 26 Mart verisine göre ise son 24 saat içerisinde ülkede 67 yeni vaka tespit edildi ve vakaların tümünün "yurt dışı kaynaklı" olduğu kaydedildi.

• Yaklaşık 1,5 milyar nüfusa sahip bir ülkenin virüsü ihraç eden ülke konumundan ithal eden ülke konumuna geçiş yapması birçok kişinin aklında soru işareti oluşmasına neden oldu.

Burada iki soru sormak gerekiyor: Birincisi, Çin'e güvenmemek için ne gibi nedenlerimiz var?

İkincisi, elimizde Çin hükümetini şüpheli konuma düşüren ne gibi bilgiler var?

Çin'e güvenmemek için üç sebep

1. Çin ve bio-politika

Çin'e güvenmemek için ilk sebebimiz "siyaset" olabilir: Çin siyaseti uzun yıllardır istatistikler aracılığıyla kuruluyor (Her ulus devlette olduğu gibi aslında).

Modern dünyada, özellikle 18. yüzyıldan beri (Foucault) gayrısafi yurt içi hasıla, anne ve çocuk ölüm oranları, bir ülkedeki yaşam süresi gibi istatistikler, o ülkenin ne kadar başarılı olduğunun ispatı sayılıyor.

1,5 milyarlık nüfusuyla Çin'in iç siyasetini dengeli, vatandaşlarını kontrol altında tutabilmesi için, salgınla ne kadar iyi mücadele ettiğini sayılar aracılığıyla"göstermesi" lazım. Bu da özellikle Çin gibi totaliter bir rejimin vaka ve ölüm sayılarını aktarırken dürüst davranmaması için oldukça makul bir sebep.

2. Çin ilk vakaları kendi halkından ve bütün dünyadan sakladı

Çin'in yeni tip koronavirüsün varlığını bir süre gizli tuttuğunu hepimiz biliyoruz. Covid-19 vakasını ilk rapor eden Dr. Li Wenliang Çinli yetkililer tarafından "internet üzerinden halkı tahrik" suçlamasıyla tutuklanmıştı.

• Salgının çarpıcı boyutlara ulaşmasıyla Dr. Wenliang hastanedeki görevine geri dönmüş, 6 Şubat'ta Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetmişti.

Çin'in istediği zaman gerçekleri gizleme eğiliminde olduğunu da bu örnek üzerinden görüyoruz.

3. Dünya ekonomisi büyük zarar gördü, yeni alanlar açıldı

Günümüzde birçok şeyin iktisadi gelişmelerle şekillendiği su götürmez bir gerçek. BBC Türkçe için koronavirüs ve küreselleşme üzerine bir yazı kaleme alan iktisatçı Ergin Yıldızoğlu, "Trump yönetiminde ABD dış ticarette korumacılığa giderken, Foreign Affairs'ten Prof. Henry Farrel ve Prof. Abraham Newman'in işaret ettiği gibi, Çin bu krizi kullanarak liderlik etme arzusunu sergiliyor." ifadelerini kullanıyor.

Çin, ülkedeki salgının pik seviyeyi geçtiğini iddia ettiği şu günlerde ülke içerisinde ekonomiyi eski çalışır haline getirmek için adımlar atıyor. Üretimden eski randımanın alınması ve yıl sonuna kadar kayıpların ve eksiklerin kapatılması Çin'in en büyük önceliklerinden.

California Üniversitesi Siyaset Bilimi Profesörü Victor Shih, 'Çin'in paniğe sebep olmadan ekonomiyi canladırmasının bir yolunun, yeni vakaları ve ölümleri gizlemek olduğunu' ifade ediyor.

Çin'in gerçekleri çarpıtması için elinde birçok sebebi olduğu aşikar. Bir de bunların yanında, resmi olmayan kaynaklar ve bazı gazeteciler ülkede salgının durumuyla ilgili bilgi toplamaya ve bunları dünya kamuoyuyla paylaşmaya devam ediyor.

Çin'i şüpheli konuma düşüren bilgiler

Vakaların yüzde 86'sı rapor edilmemiş olabilir

Çin'in Hubey eyaletindeki vakaların yüzde 86'sının resmi kayıtlara geçirilmediği öne sürülen iddialar arasında. Yapılan bir araştırmada bunun sebebi Çin'in asemptomatik, yani sessiz seyreden, belirti göstermeyen vakaları, test sonucu pozitif çıkmasına rağmen Covid-19'a yakalanmış olarak kabul etmemesi olarak ifade ediliyor.

• Japonya'da Hokkido Üniversitesinde epidemiyolog Hiroşi Nişiura liderliğindeki bir grup bilim insanı tarafından yürütülen çalışmada da Çin'in Vuhan kentinden tahliye edildikten sonra testleri pozitif çıkanların yüzde 30,8'inin asemptomatik olduğu bulgusu elde edilmişti.

Resmi rakamlara eklememek için hastalara test yapılmıyor olabilir

Hong Kong Radyo İstasyonu yayınladığı bir haberde Vuhan'daki hastanelerin hastalık belirtilerini gösterenlere test yapmayı reddettiğini iddia etti.

Çin'in 'hasta olma kriteri' dünyadan farklı

Ayırca, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Güney Kore, test sonucu pozitif çıkan herkesi Covid-19 hastası olarak tanımlarken Çin test sonucu pozitif çıkanların semptom göstermesi kriterini kabul ediyor.

Yeniden hastalananlar sayıya eklenmiyor

Çin hükümetine yakınlığıyla bilinen Global Times Çin'deki mevcut Covid-19 vakalarının yüzde 5 ila 10'unun hastalığı ikinciye geçirdiği aktardı. Fakat Çin hükümeti, yeniden hastalığa yakalananları toplam vaka sayısına eklemiyor çünkü bu kişilerin zaten bir kere toplam sayıya eklendiğini savunuyor.

En az 43 bin eksik vaka olabilir

South China Morning Post gazetesi şubat ayı sonunda Çin'de 43 binden fazla Covid-19 hastasının tespit edildiğini fakat "hiçbir belirti göstermedikleri için" toplam vaka sayısına (26 Mart itibariyle 81 bin 285) eklenmediğini iddia etti. Yani hesaplamalara göre, testleri pozitif çıkan her üç kişiden birinin semptomları göstermiyor olabileceği ortaya çıktı.

Salgının tek bir merkez üssü olması inandırıcı değil

Uzmanlar Çin'deki salgının merkez noktasının sadece bir yerle sınırlı kalmasını da dikkat çekici buluyor. Buna göre, ülkede salgının tek merkez üssü Hubey eyaletinin Vuhan kenti olsaydı, virüsün ülkeye bu kadar çok yayılmayacağı ifade ediliyor.

• İran, İtalya ve ABD gibi ülkelerde salgının yoğunluk gösterdiği birçok alan var. ABD'deki salgın sadece New York'tan, İtalya ülkenin kuzeyinden, İran da Kum eyaletinden ibaret değil.

Bu bilgiler Çin 'başarısız oldu' demek değil

Çin'in dürüst davranmadığını kabul etmek bütün bu bilgilerden soran oldukça makul. Ancak yine de Çin'in başarısız olduğu sonucuna atlamamak gerekiyor.

Çin'in yine de agresif bir test politikası yürüttüğü, sıkı bir sosyal izolasyon ve karantina dönemi geçirdiği bilinen bir gerçek. Salgın, ülkede gerçekten pik noktayı aşmış ve yavaşlamaya başlamış olabilir. Ancak yine de vaka ve ölü sayılarının gerçeği yansıtmadığını düşünmek için elimizde çok fazla sebep var.