Bolivya'da askeri darbe: Evo Morales görevini bırakmak zorunda kaldı

Bolivya halkı 20 Ekim'de sandıklara gitmiş, seçimlerin kazananı ilk turda oyların yüzde 47,8'ini alan Evo Morales olmuştu.

Morales'in yeniden devlet başkanı seçilmesinin ardından seçimlere hile karıştığını iddia eden muhalef Bolivyalılarla, Morales'i destekleyenler arasında 3 haftayı aşkın süredir çatışmalar yaşanıyordu.

Cuma günü Bolivya'da hükümet karşıtı gösterilerde polisler de Morales muhaliflerinin safına geçmişti. Bolivya polisinin de göstericilerle beraber yürümesi güvenlik güçlerinin Devlet Başkanı Evo Morales'e verdikleri desteği çekmesi şeklinde yorumlanmıştı.

Bolivya polisinin muhaliflerle birlikte hareket etmesi sonrası açıklama yapan seçilmiş lider Morales, yaşananları 'bir darbe' olarak nitelendirirken destekçilerini yaşananlara karşı durmaya çağırmıştı.

Morales daha fazla direnemedi

Gerilimin yüksek olduğu ülkede polisin protestocuların safına geçmesinin ardından bir açıklama da Bolivya Genelkurmay Başkanı Williams Kaliman'dan geldi.

Kaliman, okuduğu bildiriyle seçilmiş Devlet Başkanı Morales'in istifasını istedi.

Kaliman, bildiride şunları kaydetti:

• "Ülkede artan çatışmalar karşısında halkın güvenliğini sağlamak, hayat hakkını güvence altına almak adına şiddetin durulmasına müsaade etmesi, Bolivya'nın iyiliği ve istikrarın korunması için Devlet Başkanı Evo Morales'e istifa etmesini öneriyoruz.
• Halka ve gösteri düzenleyen kesimlere de kardeşler arasındaki anlaşmazlığın kan dökülmesine ve ailelerimizin üzülmesine neden olmaması için şiddet olaylarına son vermelerini talep ediyoruz."

Genelkurmay Başkanı'nın açıklamasının ardından Bolivya lideri dün televizyondan yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında istifa edeceğini duyurdu ve protestoculara seslenerek, "yakıp yıkmayı ve kardeşlerinize saldırmayı bırakın" çağrısı yaptı.

Morales, Williams Kaliman Romero'yu 11 ay önce silahları kuvvetlerin başına getirmişti.

Olaylar nasıl başladı?

Bolivya'da 20 Ekim tarihinde yapılan seçimi takip eden Amerikan Devletleri Örgütü (ADÖ) gözlemcileri, resmi sonuçların geçerliliğini sorgulamış ve seçimlerin tekrar edilmesi gerektiğini belirtmişti.

• Resmi sonuçlara göre seçime Sosyalizm Hareketi - Halkların Egemenliğinin Siyasi Enstrümanı adayı olarak giren Morales yüzde 47,08, rakibi liberal Medeni Topluluk'un adayı olarak giren Carlos Mesa yüzde 36,51 oy almıştı.

Aradaki farkın yüzde 10'un çok az üzerinde olması nedeniyle muhalefet sayıma itiraz etmişti.

Evo Morales hakkında yakalama kararı çıkarıldı

Bolivya'da istifa etmek zorunda kalan Devlet Başkanı Evo Morales, evine saldırıldığını ve hakkında yakalama kararı çıkarıldığını açıkladı.

Sosyal medya hesabından açıklamada bulunan Morales, "Bütün dünya ve Bolivya halkı huzurunda, bir polis memurunun, hakkımda illegal bir şekilde yakalama kararı çıkardığını bildiriyorum. Ayrıca şiddet eylemleri düzenleyen gruplar, evime saldırı düzenledi. Darbeciler, hukukun üstünlüğünü yerle bir ediyor." ifadesini kullandı.

Öte yandan, sağcı muhalif Santa Cruz Sivil Komitesi Başkanı Luis Fernando Camacho da Morales hakkında yakalama kararı çıkarıldığını belirtti.

Camacho, twitter hesabından, "Güvenlik güçleri saklandığı yerde, Chapre'de Morales'i arıyorlar. Askerler, başkanlık uçağına el koydular." paylaşımında bulundu.

Bazı protestocular darbe sonucu istifa etmek zorunda kalan Evo Morales'in evini yağmaladı.

Meksika: Morales bize sığınabilir

Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales'in istifasının ardından yönetimdeki bürokratlar ülkelerini terk etmeye başladı.

Meksika Dışişleri Bakanı Marcelo Ebrard, 20 Bolivyalı devlet yetkilisinin kendilerine sığındığını, isterse Morales'e de sığınma hakkı vereceklerini duyurdu.

Twitter hesabından açıklama yapan Ebrard, "Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales'in sorumlu davranışını ve kendi halkını şiddete sürüklemek yerine istifa etmeyi seçmesini anlıyor ve dikkate alıyoruz" mesajını paylaştı. Öte yandan bölge ülkelerinden Nikaragua hükümeti, Bolivya'da bir darbe yaşandığını savundu.

BM'den Bolivya'daki taraflara sükunet ve şeffaf seçim çağrısı

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Bolivya'da Devlet Başkanı Morales'in istifası başta olmak üzere yaşanan gelişmelerden derin endişe duyduğunu belirterek, tüm taraflara şiddetten kaçınma, maksimum itidal, şeffaf ve güvenilir seçimler düzenlenmesi çağrısında bulundu.

Mevcut krizin çözümü için şeffaf ve güvenilir seçimler düzenlenmesi gerektiğini ifade eden Guterres, uluslararası hukuka ve insan hakları ilkelerine de saygı gösterilmesi gerektiğini vurguladı.

Türkiye-Bolivya ilişkileri

Türkiye ile Bolivya arasındaki ilişkiler, coğrafi uzaklık, her iki ülkenin uzun yıllar daha çok kendi bölgeleri üzerinde yoğunlaşması ve farklı dış politika öncelikleri nedeniyle oldukça sınırlı kalmıştı. Ancak, Türkiye'nin son yıllarda ivme kazanan Latin Amerika ve Karayipler bölgesine açılım politikası kapsamında diğer bölge ülkeleriyle olduğu gibi Bolivya’yla ilişkiler de ivme kazanmıştı.

Bolivya'nın başkenti La Paz’da Büyükelçiliğimizin açılmasına ilişkin olarak 2017 Mart ayında Bakanlar Kurulu Kararı çıkarılmış, Büyükelçi Serap Özcoşkun La Paz Büyükelçisi olarak görevlendirilmiştir.

Türkiye'nin La Paz Büyükelçiliği 14 Şubat 2018 tarihinde faaliyete geçmişti.

İki ülke arasındaki dış ticaret hacmi yüzde 19 artmıştı

Bolivya ile Türkiye arasındaki dış ticaret hacmi, son yıllarda ilişkilerin ivme kazanmasının etkisiyle geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 19 artarak yaklaşık 113 milyon dolara yükseldi.

Doğal kaynaklar açısından zengin bir ülke konumunda bulunan Bolivya'da verimli kalay, çinko, gümüş ve altın madenleri ile doğal gaz ve petrol yatakları bulunuyor. Bolivya, stratejik bir maden olarak kabul edilen ve elektrik bataryalarının temel ham maddesi olan lityumun dünyadaki rezervlerinin yüzde 60'tan fazlasını elinde tutuyor.

Doğal gaz ihracatı, ülkenin toplam ihracat gelirlerinin yüzde 50'den fazlasını karşılarken, doğal gaz üretimi ve buna paralel olarak gelirlerdeki artış ülkenin ekonomik büyümesine olumlu etki ediyor.