Bir meydan okuma öyküsü: Türkiye'nin ilk yerli otomobili 'Devrim'

1961 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in girişimlerle 129 günde üretilen ilk yerli otomobil olma özelliğini taşıyan 'Devrim' otomobilini 2018 yılından bu yana müzede 300 bin kişi ziyaret etti.

Devrim otomobili, Eskişehir’de bulunan Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.Ş. işletmesinin bahçesinde sergileniyor. Kente gelen turistlerin yoğun ilgi gösterdiği Devrim otomobili, 5 Eylül 2017'de başlayan kapsamlı bakımının ardından camekanlı bölmeye alınarak yeni yerine konuldu.

İşletmedeki müzede ayrıca otomobilin yapımında kullanılan kaynak motoru, matkap ve torna tezgahları, imalat aşamalarının çekildiği fotoğraf makinesi, kumpas, pergel, cetvel, çizim masası, aracın kireç taşından maketi, yedek parçalar, Sivas'ta demir yollarında dökülmüş orijinal motor bloku ve çalışmaların görselleri de yer alıyor.

Kente gelen turistler Devrim otomobilinin sergilendiği alanları gezerek bol bol hatıra fotoğrafı çektiriyor. Rehberler ise turistlere Devrim otomobilinin yapılış öyküsünü anlatarak bilgilendiriyor.

Devrim'in üretiminde 48 mühendis 200 işçi çalıştı

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Tarih Bölümünde Dr. öğretim üyesi ve Devrim Arabaları Müzesi Tasarımcısı Cezmi Karasu (62), Devrim otomobili projesinin başarıyla tamamlanmasına karşın o dönemin güçlü otomobil lobileri sayesinde seri üretime geçilemediğini söyledi. Türkiye Lokomotif Sanayi (TÜLOMSAŞ) 24 yıl çalıştıktan sonra üniversite kadrosuna geçen Karasu, Devrim'in 48 mühendis ve 200 kadar işçiyle üretildiği, 129 günlük bir hikayeye sahip olduğunu ve proje aşaması hariç 90 günde tamamlandığını söyledi.

Satışı fiyatı 30 bin lira olarak belirlenmişti

Devrim'in seri üretim kararı alınıp fiyatının da o dönem 30 bin lira olarak belirlendiğini ifade eden Cezmi Karasu, güçlü otomobil lobilerinin buna izin vermediğini söyledi. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’nın ardından Devrim’in Ankara ve İstanbul’daki sokaklara gezdirilerek halka gösterildiğini belirten Karasu, “O dönem seri üretime geçilme kararı alınıyor, satış fiyatı ise o zaman 30 bin lira olarak belirleniyor.

Güçlü otomobil lobisinin etkisiyle seri üretime geçilemedi

İş sürüncemede kaldığı için bir süre sonra da unutuluyor. Güçlü otomobil lobisinin etkisinde kalıyor. İlk örnekleri çıkarıldı ama seri üretim için de ayrıca otomobil fabrikası kurmak gerekiyordu. Prototip için ayrılan paraya bile itiraz edenler fabrika için akıl almaz bir aleyhte kampanyalar düzenleniyor. Devrim Cumhuriyet Bayramı’nda halkın önünde çıktı ama ayrı modelleri İstanbul ve Ankara’da gezdi. Güçlü lobi etkisiyle seri üretime ulaşamadı” diye konuştu.

Yerli otomobil için çok ciddi ve kararlı siyasi duruş gerekli

Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu'nca ilk örneği tamamlanan yerli otomobilin çok sevindirici bir gelişme olduğunu ifade eden Cezmi Karasu, çok ciddi ve kararlı bir siyasi duruş sergilendiğini kaydederek, “Otomobil gibi hatta uçak gibi ağır sanayi kurulmasını gerektiren sanayiler, özellikle bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde yapılacak işler siyasi iradenin çok kesin ve kararlı bir şekilde projenin arkasında durmasıyla ilgili. Bu daha sonra da yaşanan süreçlerde Türkiye’nin başından bir uçak fabrikası macerası da geçti. Yerli lokomotifler üretiminde de bulundum hep, o projelerin hep sağlam siyasi irade desteğine ihtiyacı var. Memnuniyetle görüyoruz ki bugün üretim aşamasına gelen yerli otomobil projesinin arkasında çok ciddi ve kararlı bir siyasi duruşu var. Dileriz ki bu Türkiye’yi çok ileri bir başka üretim alanlarına götürecek kapının aralanmasına yol açar” dedi.

Devrim otomobili hala çalışır durumda

Dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in talimatıyla yapılan 4 yerli araçtan geriye kalan tek örnek olan beyaz renkli Devrim otomobili, 2018 yılında TÜLOMSAŞ müzesinde sergilenmeye başladı. Bahçedeki cam kabin içerisinde bulunan otomobili görmeye, sergilenmeye başladığı tarihten bu yana 300 bin kadar ziyaretçi geldi. Eskişehir’e gelen yerli ve yabancı turistlerin yoğun olarak ziyaret ettiği Devrim otomobilinin yapılışı kadar hala çalışır durumda olması da dikkat çekiyor.

TOGG'dan "Devrim" mühendislerine saygı duruşu

Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu'nun (TOGG) resmi Twitter sayfasından "Devrim mühendislerine saygıyla…" notuyla Türkiye'nin ilk yerli otomobili "Devrim"in bir fotoğrafı paylaşıldı.