Bankamatiklerin tarihi ve ülkeden ülkeye göre kullanım kültürünü sizler için derledik.
Kısaca “Bankamatik" ya da “ATM" olarak tabir edilen otomatik para çekme makineleri, bundan 50 yıl önce icat edildi.
1. Bankamatikler geniş kitleler tarafından ilgi gördü
İngilizce “Automatic Teller Machine” ifadesinin kısaltması olan ATM, İskoçyalı John Shepherd-Barron tarafından 50 yıl önce icat edildi. Ancak ilk kez ABD'de geniş kitlelerin kullanımına sunuldu ve büyük ilgi gördü. Bunun üzerine diğer Batılı sanayi ülkelerinde de yaygınlaştı. Resimde, Capital National Bank of Miami Direktörü Theodore Davis'in 5 Eylül 1968'de hizmete açtığı ATM görülüyor.
2. 1970'lerde daha da yayılmaya başladı
Otomatik para çekme makineleri 1970'lerde Avrupa'da giderek daha fazla ilgi görmeye başladı. Özellikle Federal Almanya başı çekiyordu. Ancak tek tük de olsa dönemin Doğu Almanya'da da bu makinelere rastlamak mümkündü. Radebeul Müzesi'nde sergilenen yukarıdaki ATM, o dönemden kalma.
3. Kriz zamanları bankamatiklerin de "vanası" kısılıyor
Almanya'daki yaklaşık 60 bin bankamatikte nakit sıkıntısı hemen hemen hiç yaşanmıyor. Ancak ekonomik krize giren ülkelerde bankamatikler her zaman dolu olmayabiliyor. Tıpkı 2015 yazında büyük bir krizle boğuşan Yunanistan'da olduğu gibi. Bir hafta kapalı kalan bankaların ATM'lerinden her bir müşteri sadece 60 euro çekebiliyordu.
4. Hindistan'da bankamatiklerin önünde uzun kuyruklar oluştu
Hintliler de bankamatik şubelerinden elleri boş dönmenin ne demek olduğunu tecrübe etmek zorunda kaldı. 2016 sonbaharında Başbakan Modi, Hint Rupisi'nin piyasadaki en önemli banknotlarını bir gecede geçersiz ilan etti. Bunun üzerine büyükşehirlerdeki para otomatlarının önünde uzun kuyruklar oluştu. Çoğu Hintli, yeni banknotları ya hiç çekemedi ya da az bir miktarlarla yetinmek zorunda kaldı.
5. İşlem ağı zamanla genişledi, hapishanelere de girdi
Zaman içinde ATM'lerin işlevleri geliştirildi. Pek çok makinede artık para yatırma özelliği de mevcut. Hatta ABD'nin Florida eyaletindeki St. Lucie County Hapishanesi'ndeki tutukluların kefaletlerini bile bankamatikten yatırmak mümkün.
6. Hırsızlığa karşı paralara boya dökülüyor
Berlin'deki bu ATM, Ağustos 2016'da kanunsuzların kurbanı oldu. Pek çok makinede, herhangi bir tahribat durumunda otomatik olarak devreye geren ve paraları geçersiz hale getiren bir boya püskürtme sistemi bulunuyor. Ancak bu önlemin artık devre dışı kaldığı bilgisi, soyguncular arasında hızla yayıldı ve arka arkya Almanya başkentindeki bankamatikler hedef alındı.
7. Bilim kurgu filmlerinden de etkileniyor
Hırvatistan'ın başkenti Zagreb'deki bu para çekme makinesi, Yıldız Savaşları (Star Wars) hayranlarını mest ediyor. Filmin sevimli robotlarından R2-D2 şeklinde tasarlanan ve kente ayrı hava katan ATM, sadece para çekmek isteyenlerin değil, fotoğraf meraklılarının da ilgi odağı.