Bangladeş’te neler oluyor: Başbakan Hasina helikopterle ülkeden kaçtı
Bangladeş siyasi tarihinin en uzun süre görevde kalan başbakanı Hasina Vecid, askeri uçakla ülkesini terk etti ve Hindistan’a sığındı. Ordu, Hasina’nın istifa ettiğini ve geçiş hükümeti kurulacağını duyurdu. Hasina’nın ülkesini terk etmesiyle sonuçlanan halk protestolarının ardında ne var? Hükumetin kaosa sürüklediği Bangladeş’te az 300 kişinin ölümüne sebep olan gösteriler neden gerçekleşti?
Bangladeş’te 3 hafta önce başlayan hükumet karşıtı protestolar, başbakan Hasina Vecid’i istifaya zorladı. Bangladeş ordusu, askeri uçakla Hindistan’a kaçtığı iddia edilen Hasina’nın ardından geçiş hükumetinin kurulacağını duyurdu.
3 haftadır devam eden protestolarda halk, hükumetin kamuda bazı gruplara özel kontenjan ayrılması kararını protesto ediyordu. Hükumetin bu protestoları kanla bastırma çabası ülkeyi kaosa sürükledi, 300’den fazla kişi hayatını kaybetti.
Kontenjan sisteminin yeniden uygulanması gündeme geldi, protestolar başladı
Bangladeş’te 2018 yılına dek kamuda işe giriş kontenjanının yüzde 56’sı belli gruplar için ayrılmıştı. Ayrılan bu kontenjanın yüzde 30’u 1971’deki Bağımsızlık Savaşı’nda görev almış askerlerin ailelerini kapsıyordu. Ancak halk protestoları sebebiyle 2018 yılında bu uygulama sonlandırılmıştı.
Bangladeş Yüksek Mahkemesi, geçtiğimiz ay tartışmalı kontenjan uygulamasının geri getirilmesine karar verdi.
Hükumetin de bu kararı desteklemesi üzerine üniversite öğrencileri ilgili uygulamayı ve başbakanın bu uygulamayı destekleyen ayrıştırıcı konuşmalarını protesto etmeye başladı. Protestolar sırasında güvenlik güçleri göstericilere karşı orantısız güç kullandı, göstericilerle iktidar partisi destekçileri karşı karşıya geldi. Protestolar ülke geneline yayıldı ve 300 kişi gösterilerde hayatını kaybetti.
Hasina’nın özür dilemesi istendi
21 Temmuz’da üst mahkeme, yüzde 30’luk kotayı yüzde 5’e düşürdü, ancak gösteriler protestolar sırasında hayatını kaybedenler için devam etti. Protestoların şiddetlenmesinde hükumetin Cemaat-i İslami Partisi ve partinin öğrenci kolunu yasaklama kararı da etkili oldu.
Göstericiler başbakan Hasina’nın kullandığı ayrıştırıcı dil, güvenlik güçlerinin uyguladığı orantısız kuvvet ve tüm kayıplar için özür dilenmesini istedi. Üniversite kampüslerinin yeniden açılması, gösterilerde tutuklananların serbest bırakılması talepleri de iletildi.
Başbakan cinayet ve yolsuzluklardan sorumlu tutulsun
Protestolardaki öğrenci hareketinin liderlerinden Nahid İslam, başbakanın cinayetler, yolsuzluklar ve maddi zararlar için yargılanmasını istediklerini belirtti.
Başbakan Hasina ise, 5 Ağustos’ta kaosa sürüklediği ülkesinden kaçtı. İstifanın ardından Hasina’nın resmi konutu protestocular tarafından basıldı.
"Sıkıyönetime gerek yok, geçici hükumet kurulacak"
Başbakan Hasina’nın ülkeyi terk ettiği haberlerinin yerel basında yer almasının ardından Bangladeş ordu komutanı General Waker-Uz-Zaman, basın açıklamasında bulundu. Ordu komutanı yaptığı açıklamada, başbakanın ülkeden ayrıldığını ve yeni geçiş hükumetinin kurulacağını belirtti.
Ülke genelinde devam eden protestolarla ilgili, şiddet olaylarının sona ermesi halinde sıkıyönetim uygulamalarına gerek kalmayacağını vurgulandı. Ayrıca üniversiteler, öğrencileri protestoları sonlandırmaya davet eden açıklamalar yayınlamaya davet edildi.
Türkiye, gelişmeleri yakından takip ediyor
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Bangladeş'te yaşanan gelişmeleri yakından takip ettiğini belirtti. Yapılan açıklamada "Kurulacağı ilan edilen geçici hükümetin, ülkeyi Anayasa'ya uygun biçimde seçime götürmesini ve yapılacak seçimlerin kardeş Bangladeş'in demokrasisine, huzuruna ve istikrarına katkıda bulunmasını temenni ediyoruz" ifadesi yer aldı.
Ölçülü olma çağrısında bulunuldu
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'in ofisinden yapılan yazılı açıklamada, "insan hakları ve demokratik ilkelere tam saygı çerçevesinde, demokratik yollarla seçilmiş bir hükümete doğru düzenli ve barışçıl bir geçişin sağlanması hayati önem taşımaktadır." ifadesi kullanıldı. Ayrıca insan hakları ihlallerinin sorgulanması ve keyfi gözaltında tutulanların serbest bırakılması için gerekli adımların atılması çağrısı yapıldı.
ABD, geçici hükumetin kurulmasını memnuniyetle karşıladı
Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller basın toplantısında "Geçici bir hükümetin duyurulmasını memnuniyetle karşılıyor ve her türlü geçiş sürecinin Bangladeş yasalarına uygun olarak yürütülmesini istiyoruz." ifadelerini kullandı.