Avrupa'nın 'özgürlüğü' kendine: Burka Hollanda'da da yasaklandı

Hollanda'da geçen yıl onaylanan burka yasağı resmen yürürlüğe girdi.

Hollanda İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan yazılı açıklamada, bugünden itibaren, kişilerin, eğitim ve sağlık sektörü, toplu taşıma araçları ve devlet dairelerinde yüzlerini tanınmayacak şekilde tekstil, maske veya kask gibi unsurlarla kapatmasının yasaklandığı bildirildi.

Çalışanlara 'yetki' verildi

Açıklamada, yasağın geçerli olduğu söz konusu yerlerde çalışanların, burkalı kadınların yüzünü açmasını veya binayı terk etmesini isteyebileceği, buna uyulmadığı takdirde ise polisin devreye girebileceği ve kişinin ceza alma riski olduğu belirtildi.

Yasağın, yüzünü işi nedeniyle kapatmak zorunda kalan kişileri, uzun süre hastanede kalan hasta ve onun ziyaretçileri ile eğlence ve kültürel etkinliklerde kullanılan maskeli giysileri kapsamadığı kaydedildi.

Hollanda'da yaklaşık 150 burkalı kadın olduğu tahmin ediliyor.

Cezaları Müslümanların kurduğu Nida partisi ödeyecek

Hollanda basınında çıkan haberlerde ise burka yasağına uymayanların en az 150 avro para cezasına çarptırılacağı belirtildi.

Ülkede Müslümanların kurduğu Nida partisi, iki hafta önce burka yasağı kapsamında verilecek cezaları üstleneceklerini duyurmuştu.

Burkalı kadınlar "sivil müdahale"den çekiniyor

Ülkenin önde gelen gazetelerinden Algemeen Dagblad, dün, burka yasağına ilişkin haberinde, halkın, burkalı bir kadından rahatsız olması halinde sözlü ve fiziki müdahale hakkına sahip olduğunu yazmıştı.

Haberde, bu hakkın, Hollanda Ceza Kanunu'nun, "halkın, bir kişinin suç işlediğine şahit olması durumunda fiziki müdahalede bulunabileceğini" öngören 53. maddesi kapsamına girdiği ve burka yasağının da bu kapsamda değerlendirileceği ileri sürüldü.

Ülkede başta Müslümanlar olmak üzere çok sayıda kişi, sosyal medyadan, bu madde doğrultusunda sivillerin müdahale hakkından ve gazetenin haberiyle adeta Müslümanları hedef göstermesinden rahatsız olduklarını paylaşmıştı.

Yasak hangi ülkede nasıl uygulanıyor?

Euronews.com'dan Zehra Yıldız'ın haberine göre, Danimarka'da Mayıs 2018'de parlamentoda yapılan oylamada 30'a karşı 75 oyla kabul edilen "Örtünme Yasağı" başlıklı yasa, Danimarka'da kamusal alanda burka ve peçe giyenlere para cezasını öngörüyor.

Burka yasağı insan hakkı ihlali mi?

Laiklik, din ve vicdan hürriyeti etrafında dönen tartışmalarda Avrupa'daki Müslümanlar bu tarz yasakların vicdan hürriyetini kısıtlayarak bir insan hakkı ihlali olduğunu savunurken, diğer yandan yüzü kapatan burka ve nikabın güvenlik ve laiklik ilkesi gereğince yasaklanmasını savunanlar var.

Danimarka'da yasak

Danimarka hükümeti, 31 Mayıs 2018’de parlamentoda kabul edilen ve ağustosta yürürlüğe giren yeni yasa ile burka ve nikab gibi yüzü kapatan kıyafetlerin giyilmesini yasakladı. Yasağa uymayanlara ise 1000 kron (118 avro) para cezası kesiliyor.

Danimarka hükümeti daha önce de baş örtüsü, haç işareti ve Yahudilerin taktıkları kipa gibi dinsel sembollerin mahkeme salonlarında taşınmasını yasaklamıştı. Müslüman karşıtlığı ile bilinen Danimarkalı Halkların Partisi (DPP) ise bu yasağın okuldaki öğretmenlere ve hastane çalışanlarına da uygulanması gerektiğini savunmuştu.

Fransa'da 2011'de yasaklandı

Kamusal alanlarda burkayı yasaklayan ilk ülke Fransa. 2004’te, devlet okullarındaki öğrencilerin herhangi bir dinsel sembol taşıması yasaklanmıştı.

11 Ekim 2010’da kabul edilen ve 11 Nisan 2011’de yürürlüğe giren kanunla Fransa’da, kamusal alanlarda yüzün tamamen kapatılması yasaklandı. Dönemin Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, örtünen kişilere “Fransa’ya hoş gelmediler” diyerek tartışma başlatmıştı.

Söz konusu yasak tüm dinsel, etnik grupları ve ülkeye gelen turistleri de kapsıyor. Yüzü kapatan burka, peçe, motosiklet kaskı ya da kar maskesinin kamu alanlarında yasaklanmasının bazı istisnaları da var; kişi güvenlik ya da sağlık sebeplerinden dolayı yüzünü kapatabiliyor.

Fransa’da yüzünü tamamen kapatan kişilere 150 avroya kadar para cezası verilebiliyor.

Fransa’daki kamu çalışanları laiklik ilkesi sebebiyle başörtüsü takamıyor. Özel şirketlerde ise, kendi iç tüzüklerinde yasaklanmadığı müddetçe başörtüsü takabiliyor.

Üniversite öğrencilerinin başörtüsü güncel olarak serbest olmakla birlikte, bunun yasaklanması tartışmaları hala devam ediyor.

Fransa'daki burkini tartışmaları

Başörtüsü ve burka tartışmalarının yanı sıra Fransa’nın tartışılan bir diğer konusu burkini. Cannes, Nice, Villeneuve-Loubet, Le Touquet, Laurent-du-Var gibi sahil kıyısı bölge ve şehirlerde kadınların burkini ile denize girmesi yasaklanmıştı. Ulusal anlamda burkiniyi yasaklayan bir kanun olmasa da bazı kentler, laiklik ve hijyen sebebiyle denize burkiniyle girilmesini yasaklıyor.

Fransa’daki bazı belediye başkanları, İŞİD saldırılarının ardından ilan edilen olağanüstü hal döneminde, plajlarda burkini giyilmesini yasaklamıştı. Bu yasağın üzerine Danıştay, 22 Ağustos 2016’da çıkan kararla Villeneuve-Loubet belediyesinin burkiniyi yasaklama kararını iptal etti.

Belediyelerin burkiniyi yasaklaması, temel hak ve özgürlükleri, özellikle din ve vicdan özgürlüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle Danıştay kararıyla iptal edildi. Emsal karar niteliğindeki Danıştay kararı ile birlikte birçok plajda kadınlar denize burkiniyle girebiliyor.

Belçika da 2011'de yasakladı

Fransa’nın ardından Belçika da, 2011’de, kamusal alanlarda yüzün tamamen örtülmesini yasakladı. Bu yasağa göre kamuya açık alanlarda kişinin yüzünün tamamen kapatılması yasaklanırken, bu yasağa uymayanlara 7 güne kadar hapis cezası ya da 1378 avro para cezası verilmesi öngörüldü.

Belçika Anayasa Mahkemesi, bu yasağın insan hakları ihlali olduğunu belirten temyiz davasını reddederek burka ve nikab yasağının herhangi bir hakkı ihlal etmediğini savundu. Daha sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Belçika Anayasa Mahkemesinin aldığı kararı onaylayarak burka yasağının bir insan hakkı ihlali olmadığına karar verdi.

İtalya'nın bazı şehirlerinde yasak

İtalya’da yüzün tamamen kapatılmasına karşı ulusal bir yasak bulunmazken 2010’da Novara şehrinde, kamusal alanlarda yüzün tamamen kapatılması anlamında kısıtlamalar getirildi. Diğer yandan İtalya’nın bazı sahil kıyılarında burkiniyle denize girilmesi yasak.

İspanya'nın özerk bölgesi Katalonya'nın bazı bölgelerinde yasak

İspanya’nın Katalonya özerk bölgesindeki bazı alanlarda, burka ve nikab giyilmesi yasak. 2013’te İspanya Anayasa Mahkemesi, bu yasağı inanç özgürlüğünü kısıtladığı gerekçesiyle bazı bölgelerde iptal etti. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 2014’te aldığı bir kararla, burka ve peçe yasağının bir insan hakkı ihlali olmadığına vurgu yaparak ülkedeki bazı bölgelerde bu yasağın devam etmesinin önünü açtı.

İsviçre'nin Ticino kantonu

2013 yılında, İsviçre’nin İtalyanca konuşulan Ticino kantonu, yüzün örtülmesini yasaklayan bir yasayı kabul etti. Daha önce de 2009’da, İsviçre Adalet Bakanı başörtülü kadınları görmekten 'rahatsız olduğunu' ve daha fazla kadının burka ve nikab giymesi halinde, bunun yasaklanması gerektiğini söylemişti.

Almanya'da Merkel dile getirdi

Almanya Devlet Başkanı Angela Merkel , Aralık 2016’da kamusal alanda yüzü tamamen kapatan burkanın yasaklanması gerektiğini söylemişti. Merkel’in bu sözleri üzerine burkanın ulusal anlamda yasaklanması tartışılmaya başlandı.

Almanya parlamentosu Nisan 2017'de, kamu çalışanlarının burka giymesini yasaklayan kanun tasarısını onayladı. Hakim ve askerleri de kapsayan yasak, onaylanması için parlamentonun üst kanadına gönderildi.

Diğer yandan Almanya’nın federal eyaletlerinde kamusal alanda burkanın yasaklanmasını içeren yerel bir yasa yapmanın önünde engel yok. Nitekim Almanya’nın 16 eyaletinde öğretmenlerin başörtüsü takması yasak. Hesse eyaletinde ise, bu yasak kamu çalışanlarını da kapsıyor.

Almanya’nın güneyindeki Bavarya bölgesinde, Şubat 2017'den itibaren tüm kamu binalarında, okullarda ve üniversitelerde burka gibi kıyafetlerle yüzün tamamen kapatılması yasak.

Avusturya'da 2017'de yasaklandı

Avusturya’da 2016’dan beri yükselişe geçen aşırı sağcı Özgürlük Partisi ile birlikte başörtüsünün, burkanın ve nikabın yasaklanması gündeme gelmişti.

Bunun ardından, Sosyal Demokrat ve muhafazakar Avusturya Halk Partisi’nin oluşturduğu koalisyon, yüzü kapatan burka ve nikabın “açık toplum” anlayışına ters olduğunu belirterek kamusal alanda yüzün kapatılmaması gerektiğini duyurmuştu.

Kararın ardından, Ocak 2017’de kabul edilen, ekimde de yürürlüğe giren yasa ile yüzü tamamen örten burka ve nikabın kullanılması yasaklandı. Avusturya’da mahkeme, okul gibi kamusal binalarda çalışan kişilerin başörtüsü ya da herhangi bir dinsel sembolü kullanması yasak.

Bulgaristan'da da yasak

Bulgaristan parlamentosu Ekim 2016’da, yüzünü kapatan kadınlara ceza kesilmesini ve yararlandıkları devlet yardımlarını kesmeyi öngören bir yasayı kabul etti.

Uluslararası Af Örgütü burka yasağı yasasına karşı

Uluslararası Af Örgütü Hollanda Şubesi de bu hafta sosyal medya üzerinden, kadınların giyimlerinde seçme özgürlüğüne sahip olduğunu belirterek yasağa karşı olduklarını duyurmuştu.

Hollanda Danıştayı yasayı tavsiye etmiyor

Din özgürlüğünü kısıtladığı gerekçesiyle Hollanda Danıştayı tarafından tavsiye edilmeyen yasa, 2016'da Temsilciler Meclisi tarafından çoğunlukla kabul edilmişti.

Hollanda Senatosu da geçen sene, uzun süredir üzerinde tartışılan tasarıyı onaylamıştı.

Amsterdam, Rotterdam ve Utrecht belediye başkanları geçen yıl, yasayı uygulamayı düşünmediklerini açıklamışlardı.